Hỏi: Xin cha giải thích rõ nguy cơ của sự giầu có của cải vật chất đối với ơn  cứu rỗi để vào Nước Trời hưởng hạnh phúc vĩnh cửu với Chúa mai sau trên Thiên Đàng. 

Trả lời: Trong Tin Mừng Thánh Matthêu, Chúa Giêsu đã nói với các môn đệ như sau:

"Thầy bảo thật anh em: người giầu có khó vào Nước Trời. Thầy nói cho anh em biết: Con lạc đà chui qua lỗ kim còn dễ hơn người giầu vào Nước Thiên Chúa" (Mt 19: 23-24; Mc 10:25).

Chúng ta hiểu  thế nào cho đúng về lời Chúa nói  trên đây?

Chúa Giêsu đã nói với các môn đệ những lời trên đây trong hoàn cảnh một thanh niên giầu có đến gặp Chúa và muốn đi  theo Chúa.  Nhưng anh  đã buồn rầu quay đi vì  không thể nghe theo lời Chúa bảo  anh về bán hết tài sản của mình để cho người nghèo.. rồi trở lai đi theo Chúa. Anh đã buồn rầu bỏ  đi  vì anh có nhiều của cải (Mc 10: 17-22). Chính vì anh không thể từ bỏ sang giầu ở đời này để đổi lấy kho tàng phú quí vĩnh cửu trên Trời, nên Chúa mới nói thêm với các môn đệ như sau: "Những người giầu có thì khó vào Nước Thiên Chúa biết bao!" (cf Mc  10:23)

Như vậy có phải Chúa lên án những người giầu có ở thế gian này không ?

Trước khi trả lời câu hỏi này, thiết tưởng cần nói qua về tầm quan trọng và sự cần thiết phải có tiền bạc cho  đời sống của con người trên trần  thế này.

Thật vậy, đời sống con người bao gồm cả hai mặt tinh thần và thể xác. Do đó, không thể chú trọng về mặt này mà bỏ quên mặt kia. Không thể chỉ đề cao  đời sống tinh thần mà quên lãng hay lơ là những nhu cầu chính đáng của thân xác như phải có  cơm ăn, áo mặc nhà ở và phương tiện di chuyển. Ở Mỹ, người đi rửa chén, hầu  bàn ăn trong các nhà hàng cũng  phải có xe hơi để đi làm, không riêng gì những công tư chức đi làm ở các công sở. Do đó,  thỏa mãn những nhu cầu chính đáng cho đời sống vật chất là điều tối cần cho mọi người sống trên đời này  và phù hợp với đạo đức. Nhưng muốn thỏa mãn những nhu cần chính đáng đó, thì  nhất thiết phải có tiền và những phương tiện vật chất cần thiết cho một đời sống hợp với nhân phẩm. Do đó, không có gì là sai trái khi mọi người  phải làm việc, hoặc buôn bán để  kiếm tiền nuôi sống bản thân và gia đình. Giáo Hội cũng cần tiền để chi phí cho những nhu cầu thiêng liêng và mục vụ  như phúc âm hóa thế giới, đào tạo chủng sinh, trợ giúp các xứ truyền giáo, các địa phận nghèo ở Phi Châu và Á Châu v.v…

Như thế, không ai có thể ngây thơ nói rằng chỉ cần tinh thần chứ không cần tiền hay của cải vật chất. Sự thật phải nhìn nhận là con người nói chung và Giáo Hội nói riêng đều cần có tiền  và phương tiện vật chất tối thiểu để chi phí  cho những nhu cầu rất  cần thiết.

Nhưng có tiền để chi dùng vào những mục đích chinh đáng thì khác xa với lòng ham mê tiền của tôn thờ tiền bạc ( Cult of money) như Đức Thánh Cha Phanxicô đã cảnh cáo.

Là người tín hữu Chúa Kitô, chúng ta được mời gọi và mong đợi sống quân bình giữa các nhu cầu về thể lý và tinh thần để nâng cao tâm hồn lên cùng Chúa là cội nguồn của mọi sang giầu và an vui vĩnh cửu.Người không có tín ngưỡng thì tiền bạc, của cải vật chất và danh vọng   trở thành mục đích tôn thờ, yêu mến của họ. Người tín hữu Chúa Kitô, ngược lại, phải tôn thờ Thiên Chúa trên hết mọi sự, và chỉ coi tiền bạc, của cải vật chất kể cả danh vọng  như phương tiện tốt để sống hữu ích cho bản thân và làm việc bác ái mà thôi. Đó là lý do tại sao Chúa Giêsu đã chúc phúc cho  "những ai có tâm hồn nghèo khó  vì Nước Trời là của họ." (Mt 5:3)

Có tâm hồn nghèo khó thì không làm nô lệ cho tiền của, cho sự  giầu sang chóng qua ở trần gian này, đến nỗi quên mất hay coi thường  kho tàng trên Trời "nơi  mối mọt không làm  hư nát, nơi  trộm cắp không đào ngạch mà lấy đi được." (Mt 6: 20; Lc 12: 33)

Không phải chỉ người tín hữu giáo dân cần có tâm hồn nghèo khó, mà cách riêng, các giáo sĩ và tu sĩ  phải là những người nêu gương sáng trước tiên về tinh thần  khó nghèo của Phúc Âm để việc  phục vụ của mình  không phải là phương tiện để kiếm tiền và của cải vật chất. Cụ thể linh mục không nên  chỉ nhận làm  lễ có bổng lế ( mass stipend) cao và từ chối lễ có bổng lễ thấp hay không có bổng lễ., nhất là bày ra “lễ đời đời” để lấy nhiều tiên của giáo dân không am hiểu về loại lễ này.Đươc biết, có nơi đòi mười  ngàn hay cả  hai mươi ngãn để dâng lễ đời đời.! Không có giáo lý, giáo luật nào cho phép thực hành có tính buôn thần bán thánh này( tội Simonia) trong Giáo Hội hoàn vũ hay Giáo Hội địa phương. Chắc chắn như vậy.

Để sống tinh thần khó nghèo của Phúc Âm, mọi giáo sĩ ( Phó tế ,linh mục, giám mục)  và tu sĩ cũng không nên làm thân với người giầu có để thủ lợi cho mình và coi thường người nghèo vì  không có lợi gì khi  giao du với họ. Ở một địa phương kia có tệ trạng này là người nhà giầu chết thì được đem xác vào trong nhà thờ và  được cha xứ tiễn đưa ra tận nghĩa trang, trong khi người nghèo thì phải để xác ngoài nhà thờ và chỉ có ông Trùm tiễn đưa ra nghĩa trang với :”nghi thức ông Trùm” ! Đây là một thực trạng đáng buồn mà vì lương tâm và lòng yêu mến Giáo Hội   tôi phải bất đắc dĩ nói thêm một lần nữa chứ không hề có ác ý đả phá ai để làm gì. Chúa nói : ‘Ai có tai nghe thì nghe.” ( Mt 13: 43 ;\; Mc 7:16; Lc 8 :8 )

 Trở lại vấn đề nghèo khó nội tâm, người  có nhiều tiền bạc và của cải vật chất  vẫn có  thể sống nghèo khó vì không tôn thờ hay làm nô lệ  cho tiền bạc. Trái lại, chỉ dùng tiền bạc và của cải vật chất  làm phượng tiện sống hữu ích  cho mình và thực thi bác ái với anh chị em kém may mắn hơn mình ; cụ thể là chia sẻ, giúp đỡ những người nghèo khó thực sự về vật chất như không đủ cơm ăn, áo mặc và vô gia cư. Sử  dụng tiền của vào những  mục đích này chắc chắn là điều đẹp lòng Chúa và mưu ích thiêng liêng cho những ai giầu có mà biết khôn ngoan dùng tiền của để làm giầu trước mặt Chúa để  mua lấy "Kho tàng Nước Trời, nơi mối mọt không làm hư nát, nơi trộm cắp không đào ngạch mà lấy đi được”  như Chúa Giêsu đã nói với người thanh niên giầu có trong Tin Mừng Marcô. ( Mc  10: 21) 

Ngược lại, để chỉ rõ  mối nguy hại của sự giầu có mà thiếu bác ái, Phúc Âm thánh Luca kể dụ ngôn về người giầu có bị phạt xuống hỏa ngục trong khi người nghèo  La-z a-rô được vào Thiên Đàng bên Tổ Phụ Abraham (Lc 16: 19-26). Người giầu bị phạt không phải vì tội giầu có, phú quý khi còn sống trên đời này  mà bị phạt vì không có lòng bác ái, không chút tình  thương người nghèo La-da-rô hằng ngày ngồi ăn xin trước cửa  nhà mình mà không được  bố thí cho chút của ăn dư thừa.

Cụ thể hơn nữa là  Dụ ngôn ngày Phán xét chung trong Phúc Âm Thánh Matthêu, Chúa Giêsu  (Đức Vua)  sẽ nói với những người  đứng  bên trái như sau:

 "Quân  bị nguyền rủa kia, đi đi cho khuất mắt ta mà vào lửa đời đời, nơi dành sẵn cho tên Ác Quỷ và các sứ thần của nó. Vì xưa Ta đói, các người  đã không cho ăn; Ta  khát các người đã không cho uống...Ta trần truồng các người đã  không cho mặc; Ta đau yếu và ngồi tù, các ngươi đã chẳng thăm nom…" (Mt 25: 41-43)

Như thế rõ ràng cho thấy, về một phương diện,  Chúa Kitô thực sự hiện diện nơi những người khèo khó, đói rách, bệnh hoạn và tù đầy. Và  Người mong đợi những ai giầu có, sẵn phương tiện vật chất hãy mở lòng bác ái thương giúp những anh chị em xấu số, đang sống kiếp nghèo hèn trong mọi xã hội chuộng vật chất, ích kỷ,  vô luân và phi nhân bản  ở khắp nơi trên thế giới tục hóa  ngày nay.

Chúa Giêsu đến trần gian để cứu chuộc cho nhân loại khỏi chết vì tội, nhưng Người không tiêu diệt hết tội lỗi , bệnh tật, tai ương  và nghèo đói trong trần gian này. Những thực tại này còn tồn tại  đó để cho con người phải chiến đấu chống lại tội lỗi mà  lập công, cũng như có dịp tốt để  thi hành bác ái đối với những người nghèo khó, đau yếu bệnh tật, hoặc gặp những tai biến như động đất, sống thần (Tsunami) bão lụt, hỏa hoạn …ở khắp nơi trên thế giới...

Những người bị Chúa quở phạt trên đây là những kẻ, khi còn sống, có phương tiện vật chất dồi dào nhưng đã không biết chia sẻ, thương  giúp những người nghèo khó. Cho nên sự giầu có của cải vật chất   đã trở thành trở ngại cho họ được vào Nước Trời để  hưởng vinh phúc giầu sang bất diệt với Chúa.

Điều nguy hại lớn nhất của lòng ham mê tiền của và sang giầu ở đời này là nó khiến con người  trở nên  ích kỷ, lãnh cảm (numb, insentivive ) trước sự đau khổ vì nghèo đói của biết bao đồng loại ở khắp mọi nơi trên thế giới – và tệ hại hơn nữa –  là bóc lột  người khác cách tàn nhẫn để làm giầu cho mình. Ham mê tiền của cũng dẫn đưa con người đến chỗ phản bội, quên tình quên nghĩa với người khác kể cả ân nhân của mình. Đó là trường hợp của Giuđa It-ca-ri-ôt, một trong 12 môn đệ  của Chúa Giêsu đã bán Thầy lấy 30 đồng bạc và thất vọng đi treo cổ tự tử sau đó. (Mt 27: 5)

Như vậy, ham mê của cải, tiền bạc ở trần gian này là mối nguy hại và là trở ngại lớn nhất  cho những ai muốn tìm sự sang giàu của Nước Trời.

Và chính vì mối nguy hại đó mà Chúa phải cảnh giác chúng ta chớ nên ham mê tiền của ở đời này đến nỗi không còn mong muốn tìm kiếm sự sang giầu đích thực của Nước Trời, nơi trộm cắp không thể lấy được. Nói khác đi,  chỉ những ai giầu có mà không biết dùng của cải vào việc mưu ích cho phần rỗi của mình và giúp ích cho người khác thì mới đáng bị chê trách mà thôi. Ngược lai, nếu biết dùng tiền của như phương tiện hữu ích để thực thi đức ái  thì chắc chắn không có gì phải phiền trách.

Tóm lại, Chúa không lên án những người giầu có chỉ vì họ giầu có mà vì có những người giầu làm nô lệ cho tiền của đến nỗi tôn thờ nó thay vì chỉ phải tôn thờ một mình Thiên  Chúa trên hết mọi sự, như  Chúa Giêsu đã  dạy các môn đệ xưa: "Anh em không thể vừa làm tôi Thiên Chúa vừa làm tôi tiền của được." (Mt 6: 24)

Xin Chúa cho chúng ta sự khôn ngoan của Phúc Âm để biết dùng tiền của và mọi  phương tiện vật chất ỏ đời này  để  tôn vinh Thiên Chúa và mưu ích cho phần rỗi của mình và cho người khác.Amen

LM Phanxicô Xaviê Ngô Tôn Huấn