Cn 8:22-31; Rm 5:1-5; Ga 16:12-15
       Bác sĩ Nguyễn Tiến Cảnh, MD 
     
 

Image: Fresco of the Holy Trinity by Luca Rossetti da Orta
 

Chúa Nhật sau lễ Chúa Thánh Thần Hiện Xuống là lễ Ba Ngôi Thiên Chúa. Nhờ Chúa Thánh Thần, chúng ta có thể hiểu được Lời Chúa Giesu và đi tới chân lý. Mỗi tín hữu đều có cảm nghiệm riêng của mình cách thiết thân với chính Thiên Chúa, khám phá ra Người không cô đơn, nhưng hiệp thông với ánh sáng và tình yêu, với mạng sống cho đi và nhận lại trong đối thoại đời đời giữa Chúa Cha, Chúa Con trong Chúa Thánh Thần.

Dựa vào 2 bài đọc (sách châm ngôn và thư Phaolo gửi tín hữu Roma) và bài tin mừng Gioan, chúng ta cùng nhau tìm hiểu Lời Chúa về  Ba ngôi Thiên Chúa. 

KHÔN NGOAN LÀ GÌ ?

Bài đọc 1 sách Châm Ngôn hôm nay (Cn 8:22-31) nói về sự Khôn Ngoan, là ‘người’ được Thiên Chúa tạo dựng nên trước cả trời đất để hiệp thông với tình yêu Thiên Chúa và dẩn đưa chúng ta tới cuộc sống an bình. Khôn Ngoan đi song hành với Tân Ước Chúa Thánh Linh bằng nhiều cách. Dù chúng ta không thể cắt nghĩa được Thiên Chúa Ba Ngôi một cách hữu lý, chúng ta vẫn buộc phải biểu lộ Ba Ngôi Thiên Chúa bằng hành động của chúng ta. Sách Châm Ngôn là sách “bình thường” nhất trong tất cả các Sách Thánh. Trong sách này chúng ta thấy đầy dẫy những lời nói vắn gọn và có thật đã được thu góp lại. Chương 8 cho chúng ta những suy niệm tuyệt vời về một mầu nhiệm. “Khôn Ngoan” đã được nhân cách hóa với những đặc tính người để diễn tả những phương cách mà Thiên Chúa dùng để biểu lộ bản tính Thiên Chúa.

Khôn Ngoan được trình bày như một cái gì liên quan đến Thiên Chúa một cách rất thiết thân. Và trong những bản viết sau này, khôn ngoan được hiểu là phẩm chất của con người cần có để phân biệt và nhận thức hoạt tính của Thiên Chúa ở trần gian. Tính siêu việt của Khôn Ngoan trên tất cả mọi sự là do nguồn gốc của nó có trước tất cả mọi sự. Trong khi Khôn Ngoan được coi như có nguồn gốc từ nơi ở huyền bí của Thiên Chúa, nhưng nó lại rất hữu hình đối với chúng ta, “được thiết lập ở trên trời”, băng qua “biển cả và biên giới của nó”,  ở trên “mặt địa cầu của Thiên Chúa”. Khôn Ngoan đã được Thiên Chúa tạo dựng nên và đổ tràn ra ngay từ khởi đầu. Thiên Chúa và khôn ngoan như là những cộng tác viên cùng làm việc với nhau để tạo dựng muôn sự muôn loài và cảm thấy hân hoan vui mừng cùng loài người. Khôn ngoan là đấng trung gian.

CẢM NGHIỆM VÀ NHẬN THỨC PHÂN BIỆT.

Những vần thơ Châm Ngôn cho chúng ta cảm giác huy hoàng lộng lẫy và vĩnh viễn của Khôn Ngoan, một giá trị muôn đời. Khôn Ngoan giống như Thiên Chúa. Nó cũng là tặng vật của Thiên Chúa ban cho loài người. Tặng vật này có thể giúp con người nhìn xa, vượt qua những gì gọi là tầm thường, đi sâu hơn vào ý nghĩa của những biến cố trong đời. Khôn Ngoan đi song hành với Tân Ước Chúa Thánh Linh bằng nhiều cách. Khôn Ngoan không thể đặt ngang hàng với những cố gắng trí tuệ hoặc những thu thập tin tức hay các con số. Thực ra nó kết hợp sát kề hơn với cảm nghiệm và nhận xét phân biệt. Trên tất cả, nó là một thực thể thần trí không phải không lệ thuộc vào tư tưởng và luận lý nhưng còn đi xa vượt lên trên tất cả những thứ đó.

KẾT QUẢ CỦA CÔNG CHÍNH HÓA

Trong thư gửi tín hữu Roma (Rm 5:1-5), thánh Phaolo bắt đầu biện luận về niềm tin Kito giáo trong chúa Giesu Kito. Ngài trình bày chính cảm nghiệm của người Kito hữu và cắt nghĩa ơn cứu độ đã được bào đảm thế nào cho những người công chính. Bài đọc hôm nay cho chúng ta thấy màu nhiệm Chúa Thánh Thần đi ra ngoài khuôn mẫu thần học, trở thành một yếu tố tích cực, một men bột trong cuộc sống hàng ngày. Kết quả đầu tiên của việc công chính hóa là hy vọng và tin.

Một khi đã trở nên công chính, người Kito hữu được giao hòa với Thiên Chúa và cảm thấy an bình mà những buồn phiền rối loạn hay đau khổ không thể phá vỡ được, cảm thấy tràn trề hy vọng và hoàn toàn tin tưởng vào ơn cứu độ của chúa Giesu. Sự xác nhận hy vọng này lại có vẻ nghịch lý đặc biệt kiểu Phaolo: Người Kito hữu là kẻ hay khoa trương, thích đem những điều khác lạ của mình vào những việc hoàn toàn vượt khỏi quyền hạn bình thường của con người và cho là hy vọng. Câu 5 nói lên một xác quyết mạnh mẽ là hy vọng không làm cho ta thất vọng. Người Kito hữu sẽ không bao giờ bị bối rối vì một hy vọng bị thất vọng,  ý nói là so sánh với một hy vọng hoàn toàn con người khi bị lừa. Thần khí Thiên Chúa phải hướng dẫn cuộc sống chúng ta, biến nó thành khuôn mẫu và kiểu cách của đời sống và Lời Chúa Giesu.

HY VỌNG VÀ LẠC QUAN CỦA NGƯỜI KITO HỮU

Câu 5 cũng diễn tả “tình yêu Thiên Chúa” đối với chúng ta.  Phaolo muốn nói về loại tình yêu, qua đó Thiên Chúa hướng về chúng ta. Tình yêu này được biểu lộ qua chúa Giesu và kéo dài muôn đời bởi Chúa Thánh Thần ngự trị trong chúng ta, lôi kéo chúng ta biết yêu mến Thiên Chúa. Phaolo quả quyết với chúng ta là dù đau khổ chúng ta cũng vẫn chịu đựng được và phát triển các đức tính để hy vọng tới toàn thắng nếu có Chúa Giesu là khuôn mẫu cuộc sống của chúng ta. Tặng phẩm của Thần Khí không chỉ là một bằng chứng mà còn là tác nhân trung gian để tình yêu Thiên Chúa đổ ra cho chúng ta. Điều đó chứng tỏ Thiên Chúa hiện diện nơi kẻ công chính. 

HƯỚNG VỀ TRƯỚC ĐỂ HIỂU SÂU HƠN

Theo Tin Mừng Gioan (Ga 16:12-15), các môn đệ không thể chịu nổi tất cả những lời Chúa đã nói với họ. Trước tiên họ cần có sự bảo đảm là chỉ có sự toàn thắng trên cái chết của Chúa mới mang lại được. Đã ba lần Thần Khí sự thật được nói tới để hứa với Giáo Hội. Thấn Khí sẽ “loan báo” cho chúng ta điều sẽ xẩy ra (c.13). Thấn Khí sẽ  “loan báo” cho chúng ta những gì mà Thần Khí có được từ Chúa Kito (c.14). Thần Khí sẽ “loan báo” cho chúng ta những gì lấy được của chúa Kito (c.15).

Ba lần tuyên bố đều dùng một động từ để chỉ cùng một hành động:  báo trước hay loan báo.  Có nghĩa là Thần Khí sẽ tiếp tục những điều đã được thực hiện nơi Chúa Kito.  Nhưng Chúa Thánh Thần sẽ cắt nghĩa cho chúng ta hiểu, sẽ cho biết những ý nghĩa thâm sâu của nó, sẽ làm cho người ta hiểu theo tùy bản văn hay các nền văn hóa khác nhau. Ý tưởng về “mạc khải những điều sẽ xẩy ra” không có nghĩa là Chúa Thánh Thần, đấng an ủi có thể làm bất cứ loại mạc khải tiên tri nào về tương lai, nhưng Người hướng dẫn cộng đồng cho họ hiểu chính xác về Chúa Giesu là đấng hoàn chỉnh tất cả mọi sự đã hứa trong Kinh Thánh.

SỨ MỆNH VÀ ƠN GỌI

Thần Khí dẫn giắt Giáo Hội đi trong sự thật một cách liên tục và cắt nghĩa những điều thuộc về chúa Kito đã được loan báo, để cảm nghiệm về sự thật có thể tiến tới hiểu biết sâu xa hơn về những điều trong chúa Kito. Đây là một quan niệm thâm thúy và phong phú diễn tả một cách tuyệt vời ơn gọi và sứ mệnh của người mục tử thực sự và con người linh mục: Chúng ta được gọi để cắt nghĩa cảm nghiệm về niềm tin, cho phép  thấu hiểu và nhận biết Thiên Chúa hiện diện trong cuộc sống của mỗi người chúng ta và cả thế giới.

Sứ mệnh của chúng ta thực sự là “lãnh nhận những gì của chúa Kito và loan báo”, cắt nghĩa, tuyên xưng, nói đi nói lại cho toàn thể thế giới. “Lãnh nhận những gì của chúa Kito” có nghĩa là cá nhân tiếp xúc một cách sâu xa với Chúa Kito qua cầu nguyện, chiêm niệm và học hỏi. Trong Thần Khí, chúng ta phải hiểu những gì của chúa Kito theo cách hiểu biết mới, thực hiện mới theo thời gian. Chúng ta được gọi để xây dựng một nền văn minh công chính, tình yêu và hòa bình dựa trên hiểu biết của chúng ta và tình liên đới với chúa Giesu Kito.

CẢM NGHIỆM VINH QUANG

Gia tăng vinh quang Thiên Chúa là một mạc khải lũy tiến về Thiên Chúa Ba Ngôi. Cảm nghiệm vinh quang là gì? Không phải là tình trạng lâng lâng, mê sảng, ngây ngất như lên đồng mặc dù những yếu tố đó thấy nơi những người có được cảm nghiêm sâu xa sự hiện diện của Thiên Chúa trong đời sống họ. Khi mà sự hiện diện của Thiên Chúa và tư tưởng của Người đến thống trị ý thức và tinh yêu chúng ta, khi nó hiện diện như sờ thấy được với một sức mạnh có ý nghĩa sâu thẳm thấm nhuần tình yêu thì đó là vinh quang.

Khi cảm nghiệm về Thiên Chúa có thể gìn giữ, giúp chúng ta chịu đựng được mọi đau khổ khốn cùng, những lúc tâm hồn đen tối trống rỗng, những cơn khủng khoảng, đa nghi thất vọng, lúc đó chúng ta cảm nghiệm được vinh quang Thiên Chúa. Không cần biết điều gì xẩy ra cho chúng ta, chúng ta có một nhận thức sâu xa là Thiên Chúa ở với chúng ta, chung quanh chúng ta, bảo vệ chúng ta và giữ chúng ta trong bàn tay của người. Thánh Phaolo nói rằng: đây là hy vọng vinh quang, ở đó loài người được khuyến khích phải hân hoan vui sướng. Đây là tặng vật Chúa ban quá lớn lao mà mỗi ngày Chúa Nhật Giáo Hội đều cầu nguyện tung hô: Chúng con cám tạ Chúa vì vinh quang cao cả Chúa.

THIÊN CHÚA THÔNG CÔNG LÀ MỘT MÀU NHIỆM

Thiên Chúa Ba Ngôi là một hiệp thông giữa Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần, một mầu nhiệm rất thâm sâu mà phụng vụ lễ Chúa Ba Ngôi hôm nay gợi nhắc lại: cả thực tế không thể nói được về Thiên Chúa lẫn cách thức hành động đều là một mầu nhiệm. Dù chúng ta có chống chọi thế nào với Thiên Chúa Ba Ngôi, chúng ta cũng phải đưa tay lên mỗi khi làm dấu thánh giá trên người mình.

Chúng ta có thể lấy một đoạn viết của thánh Catherine thành Sienna diễn tả cuộc đối thoại về “sự quan phòng của Thiên Chúa” (cap 167, Gratiarum action ad Trinitatem). Đoạn này thường được dùng trong phòng đọc ở Roma để tưởng nhớ một vị thánh cả Giáo Hội được mừng lễ hàng năm vào ngày 29 tháng 4. Đây là lời cầu tuyệt vời dâng lên Chúa Ba Ngôi mà chúng ta có thể cầu mỗi ngày.

“Lạy Thiên Chúa vĩnh cửu, Ba Ngôi đời đời, Chúa đã biến máu Chúa trở thành quí trọng vô cùng qua sự chia sẻ trong bản tinh Thiên Chúa của Chúa. Chúa là mầu nhiệm xâu thẳm như biển cả. Càng tìm kiếm con càng thấy, và càng thấy con càng tìm kiếm vì Chúa. Nhưng con không bao giờ thỏa mãn; điều con nhận được sẽ luôn luôn làm cho con ao ước thêm nữa. Khi Chúa đổ dầy tràn hồn con thì con lại thèm khát hơn nữa, và con lớn khôn khao khát hơn nữa vì danh cả sáng Chúa. Con ao ước  được ngắm nhìn Chúa trên hết mọi sự; Chúa là ánh sáng thực như Chúa có.

“Con ngắm nhin và thưởng thức mầu nhiệm sâu thẳm và vẻ đẹp tạo dựng của Chúa với ánh sáng hiểu biết của con. Con mặc lấy cho con hình dáng Chúa và con ngắm nhìn điều con sẽ có. Lạy Chúa Cha hàng có, Chúa đã chia sẻ cho con quyền năng của chúa và sự khôn ngoan mà chúa Kito đã tuyên xưng và chúa Thánh Thần đã ban cho con ước vọng yêu Chúa. Chúa là đấng sáng tạo nên con, Chúa Ba Ngôi đời đời và con là tạo vật của Chúa. Chúa đã biến con thành một tạo vật mới trong máu của Chúa Con, và con biết rằng Chúa đã di chuyển con bằng tình yêu với vẻ đẹp sáng tạo của Chúa vì Chúa đã soi sáng cho con.”

Fleming Island, Florida

May 2019