CHÚA NHẬT 25-A THƯỜNG NIÊN

Is 55:6-9; Pl 1:20c-24, 27a; Mt 20:1-16

Bác sĩ Nguyễn Tiến Cảnh, MD 

Đọc câu chuyện Phúc Âm hôm nay (Mt 20:1-16), với con mắt người thường, chúng ta cảm thấy khó chịu, có cái gì như bất nhẫn vì tư cách của ông chủ vườn nho đối với thợ. Nhưng với con mắt đức tin của người Kitô hữu và sự khôn ngoan của Chúa, chúng ta phải nghĩ thế nào?

Ý NIỆM MỚI VỀ TƯỚC VỊ VÀ SỰ TƯỞNG THƯỞNG

Qua câu chuyện ngụ ngôn, Chúa Giêsu đã cho chúng ta thấy sự thật thâm kín bên trong được diễn tả bằng những hình ảnh đơn giản nhưng lại kích động mạnh tâm trí chúng ta. Trong cựu ước, dùng ngụ ngôn để diễn tả những câu chuyện xẩy ra thường nhật là một phương pháp giáo huấn phổ quát về luân lý đạo đức cần được áp dụng trong đời sống. Đa số khán thính giả khi nghe những câu chuyện như vậy thì tự mình rút ra kết luận cho mình. Trái lại vào thời các thánh tông đồ, các thánh sử đã diễn nghĩa những câu chuyện của Chúa Giêsu thường là theo cách gián tiếp, nghĩa bóng; nhưng người nghe lại hiểu theo nghĩa đen nên đôi khi không bắt được ý khôn ngoan mà Chúa muốn nói.

Qua câu chuyện ông chủ vườn nho trả tiền công thợ (Mt 20:1-16), chúa Giêsu đã nêu ra  một tư tưởng mới để sửa đổi ý niệm sai lầm cũ về tước vị và sự tưởng thưởng. Câu chuyện phản ảnh bối cảnh kinh tế xã hội ở Palestine vào thời chúa Giêsu. Câu chuyện có vẻ bất nhẫn và xem ra thiếu công bằng đối với chúng ta.

 Để bắt nắm được ý nghĩa thực của câu chuyện ngụ ngôn, chúng ta cần theo dõi sự liên tục của các biến cố xẩy ra từ đầu đến cuối câu chuyện. Ông chủ vườn nho mướn một số thợ lúc 6:00 giờ sáng với giá 1 đồng là tiền công cả ngày. Như vậy chúng ta đã biết là tiền công một ngày là 1 đồng, và những thợ được mướn ở những giờ khác sau đó cũng được trả 1 đòng là do lòng quảng đại của ông chủ. Phải chăng ông chủ đã động lòng thương, băn khoăn nỗi niềm trắc ẩn đối với những người thất nghiệp và gia đình họ, không phải vì nhu cầu cần thợ của ông? Suy nghĩ kỹ, chúng ta sẽ có câu kết luận chính xác.

Những người thợ được mướn đầu tiên lúc 6:00giờ sáng đã được trả công hợp lý và đúng lẽ công bằng theo như giao kèo mà cả hai bên đã chấp nhận. Sự than phiền về việc ông chủ trả lương cho những người thợ được mướn sau cùng vào buổi chiều bằng những người được mướn từ sáng sớm xem ra không cần thiết, bởi vì ông chủ có toàn quyền cho những người được mướn sau cùng thêm tiền vì ông quảng đại, hay có thể vì ông tội nghiệp họ phải đứng chờ đợi suốt ngày nóng bức để mong có người thuê đi làm. Có người biện hộ cho ông chủ bằng cách cho rằng việc làm ở những giờ cuối ngày cũng cực nhọc bằng cả ngày như những người thợ khác. Có người lại hoàn toàn dựa vào lý, cắt nghĩa là mướn thế nào thì trả như vậy, giao kèo là giao kèo. Do đó những người thợ được thuê từ sáng sớm không có lý do gì để than phiền về tiền lương của mình. Nhưng về phương diện cả lý lẫn tình thì phần nào sự than phiền của họ nghe cũng xuôi tai. Tuy nhiên, câu chuyện phúc âm này không có ý nhắm vào vấn đề quản trị lao động, tính đạo đức và công bằng, mà muốn nói về bản tính nguyên thủy của Thiên Chúa là sự quảng đại, lòng thương yêu trắc ẩn bao la và sự quyết định của Thiên Chúa về Nước Trời.

KỂ Ở CUỐI ĐƯỢC ĐƯA LÊN TRÊN, KẺ Ở TRÊN BỊ ĐƯA XUỐNG CHÓT

Câu chuyện cũng được diễn tả trong Phúc âm Mathew 19: 30 “nhiều kẻ đứng đầu sẽ phải xuống hàng chót, và nhiều kẻ đứng chót sẽ được đưa lên hàng đầu”. Tương tự như ở đoạn 20:8-9, những người thợ được mướn sau cùng không phải bị trả lương ít hơn mà lại được trả bằng những người được thuê từ sáng sớm vì sự cố gắng chờ mong của họ. Câu chuyện đã đưa chúng ta tới đỉnh chót của vấn đề ở câu 15 với câu hỏi “Chẳng lẽ tôi lại không có quyền tự định đoạt về những gì là của tôi hay sao? Hay vì thấy tôi tốt bụng mà bạn sinh lòng ghen tức hay sao? Vì vậy ông chủ vườn nho có quyển trả lương cho thợ không phải chỉ dựa vào công trình của thợ mà còn dựa vào lòng trắc ẩn thương yêu của ông chủ đối với thợ nữa.

TÌNH YÊU THIÊN CHÚA BAO LA, LÒNG CHÚA QUẢNG ĐẠI VÔ BIÊN .

Tại sao ông chủ tốt bụng, có lòng quảng đại lại bị kết án là bất công? Bởi vì lòng quảng đại của Chúa vô biên, tình yêu của Chúa phi thường. Đây là tư tưởng đã được nói đến trong Cựu Ước về Thiên Chúa là đấng sáng tạo, tốt lành và quảng đại với tất cả những ai biết trở về với Người. Đó là Thiên Chúa mà chúa Giêsu tin yêu và cùng sống. Nhưng trong con người Chúa Giêsu, niềm thương yêu trắc ẩn, lòng nhân hậu và sự tốt lành có tính Thiên Chúa ấy đã vượt quá sự công bằng của loài người. Do đó những ai theo chúa Giêsu để làm môn đệ, làm  bạn với Người thì phải noi gương bắt chước lòng trắc ẩn phi thường và quảng đại vô biên ấy của Thiên Chúa không nên thắc mắc, đặt vấn đề, từ chối hay tị hiềm gì cả.

Thiên Chúa là Cha của Đức Giêsu Kitô đã biểu lộ đặc tính của Người cho chúng ta trong bài đọc 1 hôm nay qua tiên tri Isaiah: “Vì ý nghĩ của ta không phải là ý nghĩ của ngươi –Thiên Chúa phán- cũng như cách thức của ta không phải là cách thức của các ngươi. Vì trời thì cao hơn đất, cho nên cách thức ta làm cao hơn cách của các ngươi cũng như tư tưởng của ta cao hơn tư tưởng của các ngươi” (Isaiah 55:8-9)

TỪ “CHỨC VỊ” KHÔNG CÓ TRONG NGÔN NGỮ NƯỚC TRỜI

Có lẽ nhiều người trong chúng ta đã có nhận xét sai lầm như những người thợ được thuê từ sáng sớm (c.12). Đã có lần chúng ta thấy những ông chủ kỳ quái, lại quá quảng đại, cứ thưởng công cho những người thợ lười biếng, có vấn đề hơn là để ý đến những người thợ trung thành, đáng tin cẩn làm việc cực nhọc suốt ngày đêm. Chúng ta trách móc ông chủ bất công? Chúng ta có tự hỏi Chúa đã bất công thế nào?  Chúa đã để ý đến những người thợ trung thành nhất của Chúa thế nào? Trong câu chuyện ngụ ngôn này hẳn phải có rất nhiều vấn đề mà chúng ta có thể thắc mắc với Chúa. Vào thời tôn giáo sơ khai, người ta tin rằng loài người có thể thắc mắc  với cả thần thánh để đòi hỏi những điều mà người ta mong ước.

Đã bao nhiêu lần chúng ta làm như vậy với Giáo Hội chúng ta? Một số người có lẽ đã lẩm bẩm than rằng họ làm việc rất bền bỉ, không biết mệt với những công việc đáng tin cậy thì phải xứng đáng được trả công lớn, chức vị cao ngay lập tức, đồng thời phải có đặc quyền đặc lợi và nêu danh uy tín. Trong những lúc như vậy, đáng lẽ chúng ta nên khiêm nhường nhận biết rằng chúng ta cũng như những người thợ làm việc giờ thứ 11. Không một ai trong chúng ta xứng đáng với ân phúc mà Thiên Chúa đã sửa soạn cho chúng ta. Lẩm bẩm và nhìn sang bên cạnh so bì với những người khác thì thường đưa đến những xúc phạm nghiêm trọng khó có thể bỏ qua được dễ dàng. Tất cả những việc lành ta làm không cần phải khai báo với Chúa, ngay cả khi chúng ta chu toàn tất cả mọi việc mà chúng ta buộc phải làm. Chúng ta cũng chẳng có quyền  gì để đòi hỏi Thiên Chúa tôn vinh khen thưởng một cách đặc biệt như chúng ta là những nhân vật cần  được khen thưởng vì nhu cầu sự nghiệp của Chúa. Nên nhớ danh từ “chức vị” không có trong ngôn ngữ của Nước Trời.

Phương thuốc duy nhất để chữa trị những suy nghĩ tình cảm như vậy là ngước mắt nhìn lên Chúa Giêsu đầy lòng khoan dung nhân hậu để nhận ra sự quảng đại vô bờ bến của Ngài. Lý luận của con người thì có hạn nhưng lòng khoan dung và ân sủng của Chúa thì vô biên. Thiên Chúa hành động không theo những tiêu chuẩn loài người của chúng ta. Điều đó có nghĩa là chúng ta phải nhận ra Chúa và chấp nhận Người ở chính nơi những người ở chung quanh ta, những người anh em huynh đệ của chúng ta như Chúa mong muốn. Khi Chúa chọn một người nào để ban ân sủng cho, chúc phúc cho, tặng cho phẩm vật gì thì Chúa cũng không từ chối bất cứ ai khác mà không ban ơn phúc, ân sủng cho họ. Ơn phúc và ân sủng của Chúa thì vô biên, mỗi người chúng ta đều được can dự và chia phần trong đó. Chúa chọn một người nào hay một dân tộc nào thì đó không phải là cái cớ để hãnh diện vì được chọn hay buồn phiền than trách vì bị từ chối không được chọn. Chỉ khi nào cả hai phía đều tỏ ra khiêm tốn, đơn sơ và cùng nhau nhận biết ra Chúa là tình yêu và khoan dung nơi việc làm trong đời sống của mình, thì lúc đó họ mới bắt đầu “ngộ” ra được ý nghĩa đích thực của tình yêu và công bằng, và sau cùng mới đi tới hòa giải và hiểu biết nhau một cách chân thật và sâu đậm.

ĐÔI ĐIỀU SUY TƯ

Trong Tân Ước, chúa Giêsu dạy chúng ta đừng ghen tương hận thù, vì ghen tương sẽ dẫn chúng ta đến những bất tất như trong câu chuyện ngụ ngôn bài Phúc Âm hôm nay. Những người lẩm bẩm than trách ông chủ thì được ông chủ trả lời: “Bạn ơi, Tôi đâu có ăn gian bớt xén tiền lương của bạn đâu…Phải chăng bạn ganh tị vì tôi quảng đại hay sao?”(Mt.20:13-15).

Hãy để ý đến hai câu Giáo lý Công Giáo sau đây:  #2552-2553

-2552: Điều răn thứ 10 cấm tham lam thái quá, sinh ra ham mê của cải và danh vọng quá độ.

-2553: Ghen tị là cảm thấy buồn phiền vì phúc lộc của tha nhân và ước ao một cách vô độ để chiếm lấy cho mình. Ghen tị là một tính xấu chủ chốt.

Ghen tị chính là tật xấu khiến con người không thể nhận ra được vẻ đẹp và tính đặc thù của tha nhân, đồng thời còn chối bỏ niềm vinh hạnh của mình. Để tới gần Chúa là đấng hoàn toàn nhất mực nhân từ, đầy vẻ đẹp và lòng quảng đại, thái độ xấu này cần phải được giệt trừ tận căn gốc ngay từ trong thâm tâm sâu thẳm. Ghen tị khiến con người không còn khả năng nhìn ra sự việc, mắt bị mây mù che phủ lấp kín. Ghen tị và tham lam là hai tội phạm vào giới răn thứ 10 của Chúa. Vậy thì chúng ta có thể làm gì để vượt thoát khỏi sự mù lòa và lòng trai đá đó? Hãy suy nghĩ để tự tìm ra câu trả lời.

BÁC ÁI TRONG SỰ THẬT

Nhờ ánh sáng chiếu soi của đoạn phúc âm hôm nay, chúng ta thử coi lại Tông thư Bác Ái trong Sự Thật của Đức Thánh Cha Biển Đức XVI, đoạn #63 nói về Phát Triển con người toàn diện trong Bác Ái và Sự Thật:

63- Nếu để ý đến những bất ổn liên quan đến phát triển thì không thể không thấy có sự liên hệ rõ nét và trực tiếp giữa nghèo đói và nạn thất nghiệp. Trong nhiều trường hợp, nạn nghèo đói là do ở sự vi phạm nhân phẩm trong việc làm, hoặc bởi vì cơ hội kiếm công ăn việc làm bị giới hạn (vì nạn thất nghiệp hoặc việc làm thiếu) hoặc “bởi vì tiền công thấp so với việc làm và những quyền lợi từ công việc làm, đặc biệt là quyền có lương bổng một cách công bằng cũng như quyền lợi về an toàn của công nhân và gia đình họ”. Vì lý do này mà ngày 1 tháng 5 năm 2000 dịp lễ đại xá công nhân, vị tiền nhiệm của tôi là Đức Gioan Phaolo II đã đưa ra lời kêu gọi “liên kết toàn thể thế giới để có ‘việc làm thích hợp’”, hỗ trợ cho kế hoạch của Tổ Chức Lao Động Quốc Tế. Theo thể thức này, ngài đã đưa ra một đòi hỏi luân lý rất mạnh mẽ cho chủ đích này, như một khát vọng của tất cả mọi gia đình ở mỗi quốc gia trên khắp thế giới.

Thế nào là công ăn việc làm “thích hợp” ?  Nghĩa là việc làm phải nói lên được cái nhân phẩm căn bản của con người, nam cũng như nữ, trong khung cảnh xã hôi đặc biệt của họ: Việc làm phải được tự do chọn lựa, phối hợp một cách hiệu quả các công nhân, nam cũng như nữ, với sự phát triển cộng đồng của họ; việc làm  phải khả dĩ giúp cho công nhân được tôn trọng và không bị kỳ thị vì bất cứ lý do gì; việc làm phải là khả dĩ cho cả gia đình hầu đạt được nhu cầu của họ, giúp con em họ đến trường học mà không buộc chúng phải lao động; việc làm phải cho phép công nhân được tự do tổ chức nghiệp đoàn và tiếng nói của họ phải được lắng nghe; việc làm phải để chừa chỗ cho công nhân tìm thấy lại nguồn gốc của mình ở tầng mức cá nhân, gia đình và tinh thiêng liêng; việc làm là phải bảo đảm cho những người về hưu có được mức sống căn bản thích hợp.

Fleming Island, Florida

Sept 19, 2020

NTC