Cách đây 20 năm, ngày 19 tháng 06 năm 1988, Đức Giáo Hoàng Gioan Phao lô II, đã tôn vinh hiển thánh 117 chân phước tử đạo Việt Nam tại Rôma. Từ ngày ấy, hai mươi năm qua, nhiều người, vì yêu mến và thán phục Các Thánh Tử Đạo Việt Nam, đã thử tìm hiểu xem « họ là ai » ? 

Nhiều câu trả lời đã quen thuộc với chúng ta, như câu trả lời lịch sử của linh mục sử gia Vũ Thành [1], Câu trả lời truyền giáo của Đức giáo hoàng Gioan Phao lô II [2], hay câu trả lời mục vụ đức tin của Đức Ông Mai Đức Vinh [3].  

Trong bầu trời ảm đạm mùa thu, mùa của gió mưa, của mây trăng, mùa kỷ niệm các thánh Tử Đạo Việt Nam, đôi khi chúng ta tự hỏi « Với một cái nhìn thi sĩ, người công giáo việt nam » sẽ trả lời thế nào cho câu hỏi « Họ là ai, những anh hùng tử đạo » ? Một linh mục thi sĩ đã cho ta câu trả lời ấy. Đó là Lương Nhi Tử. Xin mời bạn đọc khám phá cái nhìn thi sĩ công giáo việt nam hỏi Các Anh Hùng Tử Đạo Việt Nam, xem họ là ai của Lương Nhi Tử. Vừa hỏi, vừa trả lời. Trong câu hỏi đã có câu trả lời. Mà dường như câu trả lời đã có trước câu hỏi. Hỏi họ là ai, rồi vỏn vẹn trả lời họ là các ANH HÙNG TỬ ĐẠO VIỆT NAM, hay đi xa và đi sâu hơn nữa [4] ?

« HỌ LÀ AI » ? 

Họ là ai, những anh hùng tử đạo ?
Là Quan cao, Cai, Đội, Tổng, thường dân,
Là Linh mục, là Tu sỹ, Giáo dân,
Là Chủng sinh, là Trùm họ, Thày giảng,
Là Giám Mục, y thương gia, lính tráng,
Tóc hoa râm, tuyết trắng hay còn xanh
Là nam nữ nổi tiếng hay vô danh
Tên tuổI đủ hay mơ hồ khiếm khuyết. ..

Họ là ai trong số ít được biết
Thuộc dòng tộc Lê, Nguyễn, Phạm, Trần, Hoàng
Chi Đinh, Trương, Đỗ, Vũ, Tống, Bùi, Đoàn
Ngành Phan, Võ, hay Hà, Hồ, Tạ, Đặng ?

Họ là ai muốn nói trong im lặng

Để nêu CAO TRUNG HIẾU vẻ HIỀN KHOAN

PHỤNG sự Chúa trong DŨNG LẠC hân HOAN

Nhằm phát HUY nét MỸ HÒA huynh ĐỆ

Mục ĐÍCH ĐẠT AN BÌNH TỰ cõi THẾ

HƯỞNG LỘC Trời nhờ NGÔN HẠNH tinh TÂN

ĐƯỜNG MINH ĐỨC QUÍ hơn TRIỆU kim NGÂN

Lòng THÀNH KÍNH dưỡng tâm ĐIỀM LIÊM TỊNH

Việc hành THIỆN ĐÔNG NAM BẮC hưng THỊNH

Như QUỲNH UYỂN LƯU HƯƠNG XUYÊN CAO xa

Như YẾN TƯỚC VEN TƯỜNG cất tiếng ca

THÔNG bốn cõi DƯƠNG gian cùng tiên CẢNH

Họ là ai được xếp hàng Thần Thánh

Không tham sinh ÚY tử không KHOA trương

Lấy THI THỂ làm HY TẾ HIẾN dưng

Bả VINH HOA huyện đường không DỤ nổi.

Họ là ai TRÔNG LOAN THẾ giới MỚI

Nơi VÂN hương phú TÚC THỌ KHANG NINH

Nơi THUẦN NGUYÊN ân TRẠCH phúc Thiên đình

Nơi CẨM tú ĐA mầu không phiền TOÁI

Họ là ai không tính TOÁN NGHI ngại

Như thơ NHI dung MẠO nét tin yêu

Câu tạ ơn trong suy GẪM sớm chiều

TÙY Thánh ý TUÂN hành sao VIÊN mãn.

Họ là ai dốc một niềm LIÊM HẠNH

Lời chân THÀNH THỂ hiện TỰ tâm XUYÊN

Ý MỸ miều LỰU đỏ sắc thần tiên

ĐẠT VINH phước nguồn MẬU huân MINH giám.

Họ là ai GIA đình đông vô hạn

Chín tầng trời dưới luyện ngục trần ai

TẢ sao nổi đoàn KHANH tướng KHÂM sai

Cơn thử thách CẦN qua thừa DŨNG cảm

Họ là ai cho miêu DUỆ kiêu hãnh

Đọc những tên MẬU THÌN TRUẬT PHAN BƯỜNG

TUẦN CỎN ĐẬU KHUÔNG LỰU CHIỂU HUYÊN PHƯƠNG

Như đọc thấy cả ba miền Dất Nước.

Họ là ai muôn đời quên sao được
Lãy máu đào viết Giáo Sử Quê hương
Gieo vào lòng đất mẹ hạt yêu thương
Bằng hằng trăm ngàn con tim bác ái…

 

Lạy tiên tổ vô cùng thánh ái
Giúp chúng con vững chãi niềm tin
Trung kiên thờ Chúa hết mình
Đi đâu vẫn thắm mối tình Việt Nam.

 

(Kính dâng các Anh Hùng Tử Đạo Việt Nam đặc biệt 117 vị có Họ, Tên (chữ hoa) chức phận, nghề nghiệp,… được phong Hiển Thánh ngày 19.06.1988 tại quảng trường Thánh Phê rô, Lamã, trước 10.000 dân Việt từ các Cộng Đoàn thế giới đổ về, trong đó có Cộng Đoàn Giáo Xứ Việt Nam Paris. LƯƠNG NHI TỬ) 

Vừa đặt câu hỏi, vừa trả lời, linh mục thi sĩ LƯƠNG NHI TỬ đã đặt vấn nạn « Họ là ai », đã đi vào chi tiết, đã nêu Họ và Tên (viết hoa) của hết 117 vị hiển thánh mà ngài gọi là CÁC ANH HÙNG TỬ ĐẠO VIỆT NAM và đã đưa ra mười đường mô tả qua những nét căn bản của văn hóa việt nam và của đức tin công giáo : cảnh sống họ, dòng tộc họ, tư cách họ, chí khí họ, đức tin họ, tâm hồn họ, chí hướng họ, sĩ số họ, gương lành họ, công lao họ.

Mười đoạn tả, nhưng đoạn nào cũng vẫn hỏi lại « Họ là ai ». Những trả lời, mười lần khác nhau đã được đưa ra, nhưng dường như không lần nào câu trả lời đã thỏa mãn hồn thi sĩ công giáo việt nam.  

Rút cục, không cần đặt câu hỏi nữa và cũng chẳng cần câu trả lời nào.

Nhưng là một lời cầu cùng « tiên tổ vô cùng thánh ái ».

Hồn thi sĩ công giáo việt nam đã tìm được hạnh phúc của mình !

Paris, ngày 23 tháng 11 năm 2008

Trần Văn Cảnh

-------------------------------------------

Ghi chú 

[1]. http://nguoitinhuu.com/martyrs/tudao53.html

[2]. Bài giảng của ĐGH Gioan Phaolô II trong đại lễ tôn vinh hiển thánh 117 chân phước tử đạo Việt Nam tại Rôma ngày 19-06-1988

[3]. http://www.conggiaovietnam.net/index.php?m=home&v=detail&ia=5588

[4]. Kỷ yếu 50 năm thành lập GXVN tại Paris, 1997, trang 109