(Lc 17:5-10) 

 Đã viết ngày: 07.10.2007

Cách đây không lâu, báo Times đã chạy tin lớn như một phản chứng về đức tin của Mẹ Têrêsa Calcutta. Mở lại những trang nhật ký của Mẹ, người ta thấy nhiều lần niềm tin hình như chao đảo trước sự im lặng và vắng bóng Thiên Chúa. Những người vô thần vội bám vào đó để thấy được tất cả sự hữu lý của niềm tin vô thần. Nhưng những người có đức tin lại thấy đó là thử thách cần thiết của một niềm tin chân chính.

Giữa hai cái nhìn đó, đâu là bản chất đích thực của đức tin chân chính ? Ðức tin chân chính không những khiến chúng ta dấn thân vào cuộc chiến đấu với những cám dỗ trần gian, nhưng còn với những thử thách của chính đức tin nữa. 

THÁCH ÐỐ CẦN THIẾT 

Chúa Nhật tuần trước trình bày một ông phú hộ không hề quan tâm tới người nghèo Ladarô ngay trước cửa nhà. Cảnh cùng khốn của Ladarô có thể không do ông phú hộ, nhưng do cơ chế xã hội bất công. Sự bất công đó không gợi lên trong tâm thức ông một vấn đề gì. Ông không hề đặt vấn đề với Chúa hay xã hội. Ông tự mãn về của cải. Trước khi hưởng dùng, có lẽ nhiều lần ông đã dâng lên Chúa lời cảm tạ. Ông tạ ơn Chúa đã ban cho mình đầy đủ cơ sở và sống sung túc hơn nhiều người. Nghèo đói không phải là vấn đề của ông. Suốt đời ông “bình chân như vại” trước mọi người cùng khốn.

Khác hẳn với ông phú hộ, đứng trước những bất công, ngôn sứ Habacuc đã kêu gào lên Chúa. Chính đức tin đã giúp ông ý thức trách nhiệm liên đới với tha nhân. Tâm hồn ông nổi loạn trước những lời cầu xin không được lắng nghe, những khinh mạn, bạo lực, tranh luận và bất đồng. Ông dùng những từ ngữ cực kỳ rõ ràng và khó nghe : “Cho đến bao giờ, lạy ĐỨC CHÚA, con kêu cứu mà Ngài chẳng đoái nghe, con la lên: "Bạo tàn! " mà Ngài không cứu vớt?” (Hb 1:2)  Ðó không phải chỉ là một kiểu nói. Nhưng đó là tiếng gào thét trước những bất công, là sự khắc khoải trước những đau khổ người khác. Thiên Chúa thinh lặng đến khó hiểu trước những lộng hành của kẻ gian ác. Ðức tin không cho phép người tín hữu ngồi yên. Rõ ràng họ được mời gọi thực thi công lý và sống trung tín. Thêm vào đó, họ phải xác tín Thiên Chúa sẽ đáp lời. Ngôn sứ cũng như tín hữu chúng ta hôm nay đều có thể nổi loạn. Nhưng chính trong công lý và sự trung tín, họ sẽ thấy Thiên Chúa trả lời.

Nếu đọc lại lá thư thứ hai thánh Phaolô gởi ông Timốt theo tinh thần của một người đầy tớ, chúng ta có thể tìm thấy những lý do của lòng tín thác và hy vọng. Trước tiên, để trở nên những người phục vụ Tin Mừng, chúng ta không thể thỏa mãn với những gì đã đạt được, cho dù thiện chí lớn lao tới mấy. Chúng ta cần phải để Thần Khí Chúa Giêsu làm việc để đánh thức và phát triển những ân huệ chúng ta đã đón nhận. Người phục vụ Tin Mừng không thể sống trên những thuận lợi đang chiếm hữu và sức mạnh riêng. Họ phải nhường chỗ cho Thánh Linh hoạt động. Họ phải có một cái nhìn khiêm tốn, không tự mãn, không sợ hãi và xấu hổ. Chính Thánh Linh ban sức mạnh, tình yêu và lý lẽ cho công tác phục vụ Tin Mừng. Trong lá thư này, thánh Phaolô còn khích lệ vị thủ lãnh cộng đoàn và củng cố tinh thần ông trong khi làm chứng và chấp nhận đau khổ vì Chúa Kitô và Giáo hội. Lệnh truyền giáo ủy thác cho những người có trách nhiệm cộng đoàn có một tầm quan trọng. Từ khi Giáo hội khai sinh cho đến nay, người đầy tớ Tin Mừng đích thực tự xóa mình trước Chúa Kitô, Ðấng họ phải loan báo lúc thuận cũng như lúc nghịch. Chỉ có Thần Khí, chứ không phải sức riêng, mới bảo đảm cho chúng ta tin tưởng mãnh liệt hơn, yêu như Người đã yêu, giảng dạy như Người đã truyền, và hành động như Người chờ đợi.

Sau cùng, nếu trở lại bản văn Tin Mừng Luca, có lẽ chúng ta sẽ thấu hiểu hơn những điều đang trình bày. Khi xin “Lạy Thày, xin tăng thêm đức tin cho chúng con !” chắc chắn các môn đệ hiểu lầm về Chúa Giêsu. Ðây không phải là vấn đề cân đo đong đếm đức tin bằng số lượng, tỷ lệ hay thống kê. Vấn đề không phải là có đức tin, hay thêm đức tin, nhưng thật sự sống đức tin, ngay cả trong những trường hợp phi lý nhất, như khi phải nói với cây dâu “Hãy bật rễ lên xuống dưới biển kia mà mọc.” (Lc 17:6)

Thế nhưng chúng ta vẫn đứng trước một nghịch lý khiến chúng ta trở thành nhỏ bé và vô dụng. Thành khẩn xin có đức tin, tức là xin thoát khỏi hành động và tư tưởng thâm căn cố đế, để đặt tất cả dưới sức tác động của Thánh Linh, Ðấng có thể đảo lộn tất cả những gì có vẻ như bất biến. Tin là tự do và sẵn sàng để Thánh Linh thi thố quyền năng vô hạn của Người. Dù to lớn như núi đá hay ăn rễ sâu như cây cổ thụ, những tin tưởng lâu đời và cố hữu nhất cũng sẽ bị đánh bật khỏi lòng chúng ta. Nhờ Thánh Linh, chúng ta được chia sẻ sức mạnh Thiên Chúa.

Dù bám rễ chắc chắn nhất như cái tôi nơi mỗi người cũng sẽ có lúc nghiêng ngả. Chúa muốn cho các môn đệ thấy rõ sự thật đó khi đặt các ông trong mối liên hệ chủ tớ : “Ai trong anh em có người đầy tớ ...” (Lc 17:7) Chúa đồng hóa họ với ông chủ. Sau đó, Người đảo ngược vai trò, như dụ ngôn diễn tả : Thiên Chúa đóng vai ông chủ và tông đồ là đầy tớ. Kết luận chắc chắn nhưng đầy kinh ngạc đối với các tông đồ: “Chúng tôi là những đầy tớ vô dụng, chúng tôi đã chỉ làm việc bổn phận đấy thôi.”(Lc 17:10)

Là những tông đồ, những người lãnh đạo cộng đoàn, những người đang lãnh trọng trách hôm qua và hôm nay, chúng ta đang phục vụ theo gương Người Ðầy tớ tuyệt vời là Chúa Kitô. Thay vì hãnh diện về niềm tin hay chức vị của mình, chúng ta hãy làm việc cho chủ mùa gặt. Bổn phận vượt quá sức chúng ta. Trách nhiệm thuộc về Chúa, và hãy khiêm tốn hợp tác với Người. Bởi vậy, chúng ta hãy cầu nguyện cho nhau và hãy xin ơn được phục vụ thực sự, sẵn sàng hoàn thành sứ mệnh của người đã chịu phép thanh tẩy, sẵn sàng đưa ra chứng từ đức tin để Thánh Linh ngự đến. Xin nhắc lại lời Dom Helder Camara : “Nên nhớ đa số dân chúng chỉ đọc một Tin mừng duy nhất, đó là chứng từ đời sống của bạn mà thôi.” Nếu đó là chứng từ sống làm người tôi tớ vô dụng, không có gì chúng ta không thể thực hiện được trong ân sủng Thiên Chúa.

Trong đời sống tập thể, xã hội, chính trị, tôn giáo v.v., cuộc sống luôn mời gọi chúng ta học sống tinh thần trách nhiệm. Tất cả đều mời gọi chúng ta trở nên những người hành động, những Kitô hữu dấn thân và có trách nhiệm. Vậy Tin Mừng hôm nay dạy chúng ta điều gì khi nói về những người đầy tớ vô dụng ? Phải chăng chúng ta đã sai lầm trong việc giải thích ơn gọi, trong cách tin tưởng vào những gì chúng ta đã tin hay cách chúng ta đáp lại ơn gọi ấy ? 

ÐỨC TIN CHÂN CHÍNH 

Ðức tin là một giá trị cao quý nhất. Quả thế, “điều làm cho chúng ta thắng được thế gian, đó là lòng tin của chúng ta.” (1 Ga 54) Theo thánh Phêrô, như vàng phải thử lửa, đức tin cũng phải trải qua gian nan thử thách, mới biết rõ thực hư. Ðức tin có thể đặt  con người vào những hoàn cảnh thử thách. Nhưng chính đức tin cũng có thể bị chao đảo giữa những đêm tối trần gian.

Muốn có đức tin chân chính, người môn đệ Chúa Kitô “phải nhìn vào tận trái tim Mẹ Maria để thấy tất cả chiều sâu của lòng tin trong lời kinh Magnificat. Họ được kêu gọi canh tân nơi chính mình ý thức sự thật về Thiên Chúa cứu độ, về Thiên Chúa nguồn mọi ân phúc. Ý thức đó không thể tách rời khỏi việc biểu lộ tình yêu ưu tiên dành cho người nghèo khó. Nhờ đức tin thúc đẩy, Ðức Maria hoàn toàn lệ thuộc vào Thiên Chúa và trọn vẹn hướng về Người.”[1] Bởi thế, Mẹ mới có cái nhìn thực tế : “Chúa hạ bệ những ai quyền thế, Người nâng cao mọi kẻ khiêm nhường. Kẻ đói nghèo, Chúa ban của đầy dư, người giàu có, lại đuổi về tay trắng.” (Lc 1:52-53). Chính đức tin đã giúp Mẹ dấn thân và đi vào cuộc đời bằng tất cả sức mạnh Thiên Chúa, đến nỗi Mẹ là “hình ảnh tuyệt vời nhất diễn tả sự tự do và việc giải thoát nhân loại cũng như vũ trụ.”[2] Ân sủng và đức tin thật là cần thiết cho Kitô hữu dấn thân vào công cuộc cứu độ nhân loại. Nói khác, không có Chúa, không thể phấn đấu cho công lý và hòa bình. Một xã hội đích thực phải đề cao những giá trị cao cả của đức tin.,

Noi gương Mẹ Maria, “Giáo hội hiện hữu và hoạt động trong lịch sử. Giáo hội giao lưu với xã hội và văn hóa thời đại để hoàn thành sứ mệnh loan báo điều mới lạ trong sứ điệp Kitô cho muôn dân, trong những hoàn cảnh cụ thể đầy khó khăn, phấn đấu và thách đố. Giáo hội tìm mọi cách hành động cho họ được đức tin chiếu sáng để có thể hiểu thực sự “cuộc giải phóng đích thực chỉ có khi mở tâm hồn đón nhận Chúa Kitô.”[3] Do đó, từ chối không tranh đấu cho công lý, Giáo hội bỏ lỡ cơ hội hoàn thành sứ mệnh trọng yếu, vì công lý là con đường đưa chân lý đến muôn dân. Quả thế, “công tác mục vụ xã hội của Giáo hội diễn tả sống động và cụ thể ý thức trọn vẹn về sứ mệnh loan báo Tin Mừng trong các thực tại xã hội, kinh tế, văn hóa và chính trị của thế giới.”[4] Trong tất cả các thực tại đó, công lý luôn là vấn đề lớn nhất và đòi phải tranh đấu gian khổ nhất. Chẳng lẽ Giáo hội có thể đứng ngoài cuộc tranh đấu đó mà vẫn hoàn thành được sứ mệnh của mình ?

Có thể Giáo hội chưa tìm đủ năng lực để phấn đấu. Nói khác, niềm hy vọng còn xa vời với thực tế đầy tính toán của con người đang nắm guồng máy Giáo hội. Thực vậy, “niềm hy vọng Kitô tạo một năng lực tuyệt vời cho người Kitô hữu dấn thân vào lãnh vực xã hội, vì làm cho họ tin tưởng có thể xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn, ngay cả khi sẽ không bao giờ có ‘một thiên đàng trần giới.’ Kitô hữu, nhất là giáo dân, được khuyến khích hành động thế nào để ‘quyền lực Tin Mừng có thể chiếu sáng trong cuộc sống hằng ngày trong gia đình và ngoài xã hội.’’’[5]  Trong cuộc sống đó, quyền lực Tin Mừng bắt đầu từ mối quan tâm tới tha nhân và niềm hy vọng nơi quyền lực Thánh Linh.

Không có mối quan tâm và niềm hy vọng đó, chúng ta không thể làm cho xã hội xứng với nhân vị. Tình liên đới với tha nhân là “một trong những nguyên tắc căn bản của cái nhìn Kitô giáo vê tổ chức xã hội và chính trị.”[6] Chính Thánh Linh cũng là mối giây liên kết giữa Chúa Cha và Chúa Con. Người cũng là nguyên ủy của mọi tình liên đới nhân loại. Nhờ Người, chúng ta mới có thể thấu hiểu và thực hành điều Chúa Giêsu dạy : “luật căn bản làm cho con người hoàn hảo, và do đó làm cải hóa thế giới, đó là giới luật mới về tình yêu (x. Mt 22:40; Ga 15:12; Cl 3:14; Gc 2:8).”[7] Tình yêu không những làm cho cá nhân và xã hội hoàn hảo, nhưng còn làm cho xã hội mau tiến tới công ích. 

KHI NIỀM TIN PHÁ SẢN 

Không có tình yêu vào Thiên Chúa và con người, niềm tin bị phá sản. Ðó là thảm trạng đang diễn ra trên quê hương và Giáo Hội Việt nam. Không phải chỉ trong tôn giáo, niềm tin mới cần thiết. Trong mọi lãnh vực sinh hoạt kinh tế, chính trị, xã hội, niềm tin vẫn là một giá trị và sức mạnh vạn năng. Khi không tin Thiên Chúa, con người không thấy lý do và nghị lực sống trên đời. Khi đánh mất niềm tin nơi con người, không ai có thể xây dựng thành công bất cứ giá trị nào. Chẳng hạn, sinh hoạt tín dụng và chứng khoán làm sao có thể đạt kết quả tốt đẹp, khi không bắt đầu từ niềm tin ?

Chính vì mất niềm tin, nên mới có cảnh Dân Oan Khiếu Kiện. Thiên Chúa đang lên tiếng.  Nhưng hiện nay có một số người hải ngoại cho đó là tiếng nói của những dân nằm vùng hay du kích ngày xưa. Bởi đấy, họ không muốn giúp đỡ. Thực ra chính những người đó mới đáng hỗ trợ và khích lệ, vì họ có một quá trình phấn đấu. Chỉ có họ mới có đủ cơ sở và kinh nghiệm để biến đổi chế độ đã làm họ thất vọng. Từ đó, những giá trị tự do và dân chủ mới có cơ hội trở lại với dân tộc chúng ta.

Ngay trong Giáo hội, Dân Oan cũng đang lên tiếng. Khi đã mất niềm tin nơi các vị lãnh đạo, họ không thể giữ mãi thinh lặng. Thiên Chúa đã phá vỡ bức tường thinh lặng để hoàn thiện guồng máy Giáo hội. Giáo hội có thể đạt những thành tựu tốt đẹp, sau cảnh “mục vụ xin tiền” tai tiếng không ? Chắc các cơ sở GHVN khó có thể phát triển nhanh chóng như xưa. Có lẽ cuối cùng chỉ còn những sinh hoạt bác ái do chính giáo dân Hải ngoại mới có thể đóng góp cho GHVN hoạt động mà thôi. Chính các vị lãnh đạo đã dẫn đoàn chiên vào những ngõ cụt. Ai sẽ khai thông những bế tắc hôm nay ?

Chỉ có Thánh Linh mới có thể thực sự giúp chúng ta tìm được con đường giải thoát. Nếu đặt tất cả niềm tin vào Người, chúng ta sẽ thấy ánh sáng cuối đường hầm. Ða số chúng ta mới có đức tin, chứ chưa sống đức tin. Thực vậy, đức tin thực bao giờ cũng thúc đẩy chúng ta khiêm tốn và dấn thân phục vụ đến quên mình. Những người lãnh đạo Giáo Hội có thực sự nghĩ mình là người phục vụ dân Chúa hay đang tìm phô trương thanh thế và lưu danh muôn thuở. Có lẽ chúng ta đã bị thử thách quá nhiều và không có đủ sức mạnh đức tin để bứng những ngọn núi kiêu ngạo và đánh bật rễ thành kiến trong lòng chúng ta.

Giữa những thử thách cuộc đời, Thiên Chúa vẫn thinh lặng. Mấy ai đọc được ý nghĩa sự thinh lặng đó để ngày càng chìm sâu vào tình yêu Thiên Chúa ? Không thiếu người quậy phá tung trời, vì tưởng sự thinh lặng đồng nghĩa với sự vắng bóng Thiên Chúa. Niềm tin đã bị phá sản trong họ. Không đọc nổi ý nghĩa đó, họ chỉ thấy bất an trước những ồn ào của đồng loại. Cuối cùng chẳng còn niềm tin nào tồn tại. Nhưng Thiên Chúa không thinh lặng mãi như nhiều người lầm tưởng.  

Lạy Chúa, xin cho chúng con luôn xác tín mình chỉ là đầy tớ vô dụng, để thấy tất cả sức mạnh và vai trò chủ động của Chúa trong cuộc đời và Giáo hội chúng con. Amen.

đỗ lực,

07.10.2007