Nói chung, chúng ta thấy toàn bộ cuộc sống của Đức Giêsu, chết và ngay cả sự sống lại,  thể hiện động lực nền tảng  « tiếp-nhận / dâng-trả-lại», là nét đặc trưng, và ngay cả là thành tố tạo thành chính Ngôi Con trong Thiên Chúa ; động lực đó được ghi khắc nơi một nhân tính hoàn toàn giống với nhân tính chúng ta (trừ tội lỗi).

Con người Giêsu, hiệp nhất với Chúa Con

Không có gì phải sợ về việc Chúa Con  vì nhập thể mà giảm tính Thiên Chúa đi. Khi Ngài nhập thể, Ngài luôn vẫn là Con Chúa Cha và đưa nhân tính của Ngài vào chính động lực linh hoạt Ngài trong Ngôi vị Chúa Con. Cũng không có gì phải sợ nhân tính của Đức Giêsu ít chất người (hoặc cao vượt nhân tính !). Kỳ thực, Thể theo nhân tính nầy  mà Chúa Con linh hoạt, tác động, dẫn lối, và thấm nhập Đức Giêsu... và đưa Ngài vào động lực của Thiên Tính làm Con trong Thiên Chúa Ba Ngôi[10].

Trong nhản quan đó, chúng ta đề cập đến vấn đề đau khổ hoặc việc không biết một số sự việc (xem Mc 13,32) nơi con người Giêsu, cũng như vấn đề Ngài có ý thức thiên tính của Ngài hay không. Cũng như Ngài đã chịu khổ đau như thế nào trong thân phận con người [11], khổ đau lại do Con Thiên Chúa mang nhận, thì cũng một cách ấy trong thân phận con người Ngài ý thức về thân thế Ngài[12] . Ý thức của Ngài là ý thức chỉ hiện hữu « từ » Thiên Chúa và do Thiên Chúa,  từ Chúa Cha và bởi Chúa Cha;  là ý thức  tiếp nhận  và  luôn mãi tiếp nhận từ nơi Cha để dâng trả lại cho Cha ; là ý thức về mối liên hệ duy nhất cực kỳ thắm thiết, cực kỳ gắn bó. Mối liên hệ đó là nguồn hoan lạc vô song (Lc 10,21) và sự vững tâm tuyệt đối bất chấp mọi thử thách, kể cả lúc cảm thấy bị  bỏ rơi : tiếng  kêu : « Tại sao Cha lại bỏ Con ? » (Mc 15,34) vẫn còn là một lời cầu xin vì là lời kêu đến Chúa Cha. Mối liên hệ nầy không có gì, không có ai, không nơi nào, không lúc nào có thể đặt lại thành vấn đe,à dầu chỉ một chấm phết ; ngay cả « xuống địa ngục* » của sự chết cũng sẽ không phôi pha.

Sự cứu độ từ Đức Giêsu-Kitô

Thiên Chúa đã gửi Con Ngài cho chúng ta để hiệp thông với chúng ta ; để nâng đở, soi đường và ban sức mạnh cho đời chúng ta ; nhưng sự hiệp thông đó được mặc khải cho chúng ta như thế nào ? Và nếu sự cứu độ nằm trong điều nầy, thì phải hiểu sự cứu độ như thế nào cho đúng ?

Trở thành con cái Thiên Chúa cho đến muôn đời

Trước hết chúng ta định nghĩa sự cứu độ : là chúng ta có thể sống sự sống mà Thiên Chúa ban tặng cho chúng ta nhờ Con Ngài trong Thánh Thần. Được cứu độ có nghĩa là (ơn) ân sủng* giúp đi vào sự hiệp thông với Thiên Chúa của Sự Sống, Thiên Chúa  Hằng Sống và ban Sự Sống. Và đồng thời nhờ đức tin mà có thể bảo đảo mình vượt qua được mọi trở ngại ngăn cản sự sống nầy: tất cả mọi khổ đau và ngay cả sự chết,  để sống lại*, tiếp theo Đức Giêsu-Kitô, trong sự sống không còn chết nữa, trong Vương quốc mà « Thiên Chúa sẽ lau sạch mọi nước mắt » ( Kh 7,17 ; 21,4), trong Thành Giêrusalem trên trời, nơi sẽ tụ tập những người được cứu độ « thuộc mọi ngôn ngữ, dân tộc và quốc gia » (Kh 7,9) giữa muôn lời ca ngợi tạ ơn  hỉ hoan.

Đó là động lực nền tảng của sự cứu độ : nhờ Thánh Thần mà Chúa Cha và Chúa Con gửi đến, chúng ta được liên kết vào mối quan hệ Cha-con với Thiên Chúa của Chúa Con. Từ thân phận và tầm vóc của chúng ta, chúng ta nhờ Ngài mà được sinh ra trong chính sự sống của Thiên Chúa. Vì thế chúng ta được mời gọi để sống sự tự do của kẻ làm con, để hợp tác vào công trình của Chúa Cha, để hưởng tất cả ơn ích mà Ngài đã định cho chúng ta, và tiếp nhận gia sản dành cho chúng ta trong tư cách là « kẻ đồng hưởng gia nghiệp » của Con Ngài (Rm 8,17).

Và vì việc nầy thực sự chỉ có thể thực hiện được trong Đức Giêsu-Kitô và bởi Đức Giêsu-Kitô, nên cụ thể khi chúng ta tham gia vào các bí tích * của Giáo Hội, thì chúng ta được kêu mời để tiếp nhận sự hiệp thông toàn vẹn vào sự sống đến từ Thiên Chúa và được đưa đến ngang tầm chúng ta trong lịch sử con người. Những bí tích* - trước hết là Rửa tội và Thánh Thể*- là những dấu chỉ sống động và hữu hiệu để Thiên Chúa tiếp tục đến gặp gỡ chúng ta, trao ban cho chúng ta sự sống của Ngài sau ngày Chúa Giêsu ra đi.

Ơn tha thứ,  một ơn huệ vô thường[13]

Tuy nhiên trở ngại chính cho sự thực hiện ơn cứu độ là tội lỗi. Đúng như  thế, ơn cứu độ giả thiết ta mở rộng tâm hồn, tiếp đón, và sẳn sàng chấp nhận Đấng đề nghị ơn cứu độ cho mình. Nhưng tội lỗi lại là thái độ ngược lại : tự mãn đến độ khinh thị kẻ khác, từ chối tiếp nhận kẻ khác vào trong cuộc sống mình, từ chối tin cậy và phó thác vào kẻ khác.

Nói cho đúng, Thiên Chúa cũng không làm gì được trước một thái độ như thế, một sự từ khước như thế, vì Ngài đã muốn chúng ta tự do, và Ngài tôn trọng chúng ta tự do như thế trong mọi thái độ nầy khác của chúng ta. – Đúng hơn thì Ngài vẫn làm được điều nầy ; Thiên Chúa có thể còn làm một việc, một việc thôi : chứng tỏ cho chúng ta hay rằng, chúng ta có đối xử thế nào đi nữa, thì ít nhất Ngài còn làm được điều nầy là không bỏ rơi chúng ta và  tiếp tục yêu  thương  chúng ta.  Đó đúng là ý nghĩa  việc  Đức  Giêsu  đến  trong  thân  phận làm người hoàn toàn giống chúng ta. Nếu Thiên Chúa cứu chúng ta, thì không phải như một nhà độc tài bắt buộc chúng ta phải chấp nhận các ơn huệ mà không được nói gì hết, hoặc như một kẻ cả vừa gia ân vừa khinh khi làm nhục kẻ mang ơn. Thiên Chúa đến với chúng ta như một người trong chúng ta, mang trọn thân phận của chúng ta, ngay cả chấp nhận những hậu quả của tội lỗi ; thực đúng như thế : Đức Giêsu sẽ phải chịu án tử hình.

Thiên Chúa yêu chúng ta không vì gì cả, một ơn huệ* vô thường, mãi mãi. « Chỉ cần » chúng ta hiểu điều đó và rút ra những hệ quả – và chúng ta sẽ được tha thứ, giải thoát mọi tội lỗi, vươn ra khỏi sự hư hoại, đưa lên phẩm giá của kẻ làm con. Sự tha thứ của Thiên Chúa hoàn toàn, trọn vẹn, không tơ vương ân hận chi nơi Ngài. Chỉ cần chúng ta đón nhận mà thôi.

Chúng ta cần lưu ý điểm nầy, trong ơn tha thứ của Thiên Chúa, không phải như hình ảnh kinh hoàng của một kẻ tàn bạo mà người ta vô tình (nếu không nói là cố ý !) gán cho Ngài khi nói Ngài buộc Con Ngài phải nhập thể để  « trả » thay cho chúng ta, và chỉ hả giận khi thấy cho bằng được máu huyết lai láng đổ ra. Đã hẳn rằng công việc Đức Giêsu đã làm và số phận mà Ngài phải chịu rất nặng nề. Những sự kiện đó tự chúng cho chúng ta thấy tầm  gia trọng của tội lỗi mà cuộc đời của Ngài phải là sự cứu chuộc*. Nhưng đừng cho rằng nhờ những tang thương nầy, nhờ  giá khổ đau của Ngài mà Đức Giêsu sẽ làm cho Thiên Chúa từ giận dữ đổi sang khoan dung đối với chúng ta.

Thực ra, Đức Giêsu chết trên thánh giá không là nguyên nhân làm cho Thên Chúa tha thứ : Ngài khai mở cho thấy ơn tha thứ [14]. Ngài không là nguyên nhân theo nghĩa rằng Ngài không ép Thiên Chúa phải quyết định đi từ giận dữ đến khoan dung nhờ vào chiến công hiển hách nào đó của Ngài.

« Vì chính Cha thương yêu anh em » (Gioan 16,27)

 « Bằng chứng Thiên Chúa yêu thương chúng ta, đó là lúc chúng ta còn là người tội lỗi, thì Đức Kitô đã chết cho chúng ta » ( Rm 5,8) 

Trái lại Ngài chỉ mặc khải cho thấy rằng Thiên Chúa  không  thay  đổi  thái  độ  đối  với  chúng  ta, Thiên Chúa chờ đợi chúng ta và rộng tay tiếp đón chúng ta, nếu chúng ta từ chốn lầm lạc đồng ý quay về lại với Ngài. Dụ ngôn tuyệt vời về đứa con hoang đàng, với hình ảnh người cha hân hoan chào đón đứa con lạc đường trở về (Lc 15,11-32), có nói gì khác hơn đâu ?

Kêu gọi thực thi thân phận làm người

 (phận vụ dành cho chúng ta)

Nhưng sự cứu độ không phải việc làm của một mình Con Thiên Chúa. Sự cứu độ không thể thực hiện nếu không có chúng ta tham gia. Con Thiên Chúa mang ơn cứu độ cho chúng ta khi Ngài nhập thể, chết và sống lại, nghĩa là  mang nhân tính và làm người. Ơn cứu độ ấy sẽ không thể chỉ « mang nhân tính[15] » nơi người mang đến ; nó cũng cần mang nhân tính nơi những kẻ nó hướng đến : nó chỉ hiện thực một khi có sự hợp tác và với sự hợp tác của kẻ thụ nhận (mang nhân tính).

Cộng tác như thế nào đây ? Thay đổi tâm tư và từ bỏ tính ích kỷ và tôn sùng những thần tượng của mình để gặp gỡ một Thiên Chúa hằng sống và chân thật, - vâng đúng như thế !  Nhưng đồng thời cũng diễn tả thái độ từ bỏ tội lỗi và quay về với Thiên Chúa hằng sống trong cách sống của mình đối với kẻ khác, với tất cả những kẻ khác trên thế giới. Không thể yêu Thiên Chúa mà ta không thấy, nếu không yêu người anh em mà ta thấy. Không thể đón nhận được sự sống là ơn cứu độ vào tâm hồn ta, nếu chúng ta không dấn thân thăng tiến đời sống anh em chúng ta trên thế giới.

Vì tất cả những chương trình sinh hoạt cuộc đời chúng ta liên hệ với nhau : đời sống cá  nhân, gia đình, xã hội, chính trị. Nếu sự cứu độ của con người chính là sự sống Thiên Chúa, thì cuộc sống của con người mà Thiên Chúa muốn cứu độ lại tùy thuộc vào những nỗ lực nơi trần thế nầy. Vì con người thực sự cần có phương tiện để sống còn, có cơm ăn, áo mặc và tự do không bị áp bức trói buộc, để có thể tiếp nhận đề nghị cứu độ của Thiên Chúa, và có thể đáp trả. Không ai tin vào sự cứu độ của Thiên Chúa mà có thể thờ ơ với những hoàn cảnh sống cụ thể của những kẻ được ơn cứu độ kêu mời. Trong một nghĩa nào đó, ta nói rằng sự cứu độ của Đức Giêsu-Kitô nhằm khai lộ hướng đến một cuộc sống bất diệt, sẽ không thể nào tiến hành nếu không có sự giải phóng cuộc sống trần thế nầy.

Còn những người khác ?

Đây hẳên là câu hỏi cuối cùng : còn những kẻ không biết Đức Kitô, thì không thể, đã và sẽ không thể tiếp nhận chương trình cứu độ của Ngài hay sao ?

Câu hỏi quá bao la, nhưng cũng phải cố gắng trả lời một cách hết sức gãy gọn.

Đối với đức tin Kitô-giáo, chắc chắn Thiên Chúa muốn mọi người, không phân biệt là ai, đều hưởng ơn cứu độ trong Đức Giêsu-Kitô. Và không phải vì một số người chưa biết đến Đức Giêsu-Kitô mà dự định của Thiên Chúa không có giá trị đối với họ : khả năng cứu độ mà Đức Giêsu-Kitô mở ra cũng đến với họ, vì khả năng đó tuyệt đối đến với mọi người.

Như vậy phải chăng nói rằng họ sẽ được cứu độ dù họ có muốn hay không, hoặc không cần gì họ phải cộng tác ? Cả hai đều không phải. Cũng cần có sự  cộng tác của chính họ ; và sự cộng tác đó phải thể hiện nơi cuộc sống của họ, quên mình và từ bỏ tính ích kỷ và khép kín tự mãn. Phục vụ và yêu thương. Mặc dầu các việc lành nầy ở bên ngoài mọi sự nhận biết Đức Giêsu–Kitô, nhưng chúng dẫn lối cho người thực hiện hưởng những gì mà Đức Giêsu-Kitô hứa ban cho những ai sống y như họ ; bởi vì chính Đức Giêsu-Kitô kêu mời mọi người bước đi trên nẻo đường nầy.

Vì một sự cộng tác như thế mọi người có thể thực hiện, nên không ai tiên thiên bị đặt  ra ngoài ơn cứu độ của Đức Giêsu-Kitô. Vì mọi người đều được mời gọi và có phận vụ phải thực thi, nên không một ai có thể cứu độ một cách dễ dãi hay đại khái cả. Mọi người, kể cả những người không phải là Kitô-hữu, đều được kêu mời để hưởng ơn cứu độ*, một ơn cứu độ gắn liền với một phận vụ* cần phải  thực  thi  bằng  mọi  giá;   sự cứu độ nầy trước hết vẫn là một ân huệ vô thường ban cho mọi người, kể cả Kitô-hữu. 

Chúng ta sẽ kết luận trong một chữ nầy thôi: « Đức Giêsu-Kitô Chúa chúng ta » : cùng với Truyền Thống Kitô-giáo xa xưa nhất, chúng ta sẽ tôn vinh Đức Giêsu  bằng danh xưng nầy ; chúng ta được mời gọi để nhìn nhận Ngài là Đấng Kitôø qua danh xưng nầy. Đức Giêsu ấy, Thánh Gioan ghi lại trong Phúc Aâm (Gioan 20,28) rằng tông đồ Tôma đã xác tín để tuyên xưng là « Chúa của tôi và Thiên Chúa của tôi».

Phúc cho chúng ta nếu hành trình đi từ « Đức Giêsu » đến « Đấng Kitô », - giống như diễn biến tâm thức của người chứng vốn cứng lòng tin ấy -, giúp chúng ta khám phá và thâm tín rằng Đức Giêsu-Kitô 

-              là một CHÚA, tự hiến mình làm KẺ PHỤC VỤ cho phần rỗi chúng ta,

-              và là một THIÊN CHÚA tự mình muốn làm ANH của chúng ta đến muôn đời.

__________________________________________

« Còn chúng ta, chúng ta đã nhận biết tình yêu của Thiên Chúa nơi chúng ta, và đã tin vào tình yêu đó. Thiên Chúa là tình yêu : ai cư ngụ trong tình yêu, thì cư ngụ trong Thiên Chúa, và Thiên Chúa cư ngụ trong người ấy » ( 1 Gioan 4,16).