Tuy nhiên, có một sự thật hiển nhiên mà hầu như ai trong chúng ta cũng mắc phải đó là trong những lúc thất bại, sai lỗi ta thường trách người mà chẳng trách mình. Ta luôn nghĩ người khác sai, còn cho mình đúng. Ta luôn đổ lỗi cho người khác mà chẳng bao giờ nhận lỗi về mình.

Vội trách người mà chậm trách mình là một trong những xu thế chính dẫn đến sự rạn nứt và đổ vỡ của những mối tương quan trong cuộc sống. Nó len lỏi, đục khoét và phá vỡ cả những sợi dây liên kết tình cảm mà ta tưởng chừng cứng cỏi và bền chặt.

Trong tương qua tình người, tình làng nghĩa xóm, nhiều khi chỉ vì những sự hiểu nhầm nhỏ, hay những tranh luận cá nhân, ta vội đánh giá người và đổ lôi cho họ khiến không khí căng thẳng và nghiệm trọng. Bức tường khoảng cách cứ thế ngày càng cao và rộng hơn giữ ta với tha nhân.
 

Nơi tình bạn đơn sơ và chân thành, lắm lúc lúc chỉ vì những xung đột nhỏ hay những khác biệt trong quan điểm các nhân, ta đi đến chỗ ghen ghé, hiềm khích chỉ vì thiếu tình vị tha. Ta trách bạn, bạn trách ta mà chẳng ai trách mình. Cứ thế sự trách móc lớn dần theo năm tháng và chia cách tình bạn sau bao năm thắm thiết từ thuở còn thơ.
 

Trong tình yêu cũng thế, sau bao năm cùng nhau xây dựng mối tình nhỏ, đôi khi chỉ vì những lầm lỗi chẳng đáng trách nhau. Nhưng anh đổ lỗi cho em, em đổ lỗi cho anh. Chẳng ai chịu nhận lỗi. Để rồi chút chuyện nhỏ thành chuyện lớn. Và bao nhiêu kỷ niệm đẹp, bao ký ức yêu thương, bao nhiêu nụ hôn ngọt ngào... bỗng tan thành mây khói chỉ vì chẳng ai chịu hạ mình để từ bỏ cái tôi cùa mình.

Nơi những mái ấm gia đình ta tưởng chừng kiên cố và vững chắc, ấy thế mà những trách cứ vu vơ vô tình đôi khi lại trở nên sức mạnh phá vỡ mái ấm: đôi khi đó chỉ là là chút giận giữ của chồng hay tý điêu ngoa của vợ; những lúc ta không nhường nhịn người bạn đời của mình; những khi ta không kìm lòng nhìn lại bản thân. Tất cả những điều tưởng chừng nhỏ bé ấy lại có thể trở nên quả bom nổ tung mái ấm nhỏ ấy. Hạnh phúc bỗng dưng tan vỡ. Tình nghĩa vợ chồng đi đến cạn kiệt. Con cái bơ vơ như trẻ không nhà.
 

"Vôi trách người - chậm trách mình", ta tưởng chừng đó chỉ là những điều nhỏ bé trong cuộc sống, nhưng thực tế hoàn toàn khác. Hầu như đó là mầm mống mọi sự chia rẽ và tan vỡ. Nó đang ăn sâu dần vào tâm trí của nhiều người theo tỷ lệ thuận với độ tuổi. Càng trải nghiệm, càng hiểu biết nhưng thiếu sự học hỏi và cảm thông có thể đưa ta đến những định kiến cứng nhắc và bảo thủ để chỉ biết trách móc người khác và không bao giờ nghĩ mình sai.

Đừng để những trách cứ vu vơ thiếu cảm thông phá vỡ những mối tương quan tốt đẹp. Đừng để cái tôi quá lớn phá đổ những mối tình đẹp trong đời như tình người, tình bạn, tình yêu và tình vợ chồng.

Ai trong ta cũng đang bơi trong dòng đời nhiều nghiệt ngã này. Nếu biết trách mình trước khi trách người sẽ là mái chèo đưa ta đến gần với nhau và đến với đích điểm của đời. Sự cảm thông sẽ hàn gắn hiểu nhầm, tính xây dựng sẽ loại bỏ những hờn trách, niềm vui sẽ thay thế nổi buồn, tình yêu sẽ xua tan hận thù và hạnh phúc sẽ vượt thắng đau khổ. Tất cả sẽ được hiện hữu sống động và sáng tỏ giữa trần gian tăm tối này nếu chúng ta "vội trách mình - chậm trách người".

J.B Lê Đình Nam