(Mt 6, 1-6;
16-18)
Lễ Tro, khai
mạc Mùa Chay Thánh, bằng nghi thức làm phép tro và mỗi người nhận tro trên đầu,
cùng lúc đó sẽ nghe được một trong hai câu Lời Chúa : Hãy ăn năn sám hối và đón
nhận Tin Mừng, hoặc : Ta là thân cát bụi sẽ trở về cát bụi (SLRM).
Mỗi khi Mùa
Chay về, chúng ta nghe văng vẳng bên tai lời Chúa mời gọi: "Các ngươi hãy
thật lòng trở về với Ta trong chay tịnh, nước mắt và than van" (Joel 2,12).
Như thế, hai
ý tưởng trong Mùa Chay Thánh luôn song hành với nhau, thứ nhất : chúng ta là
những con người yếu đuối, tội lỗi; thứ hai : Thiên Chúa là Người Cha giàu lòng
thương xót, Ngài luôn yêu thương chúng ta, Ngài sẵn sàng tha thứ và ban cho
chúng ta sức mạnh với tình thương. Vì yếu đuối nên cần đến ơn Chúa, vì tội lỗi
nên muốn được Chúa thứ tha, nhưng để lãnh nhận được ơn tha thứ thì cẩn phải trở
về với Thiên Chúa trong cầu nguyện, trong chay tịnh và nước mắt, hướng tới tha
nhân. Đó là ba việc phải làm trong Mùa Chay Thánh.
Ăn chay
Cầu nguyện
Và bố thí
Là ba việc
cần phải làm trong Mùa Chay, vì nó diễn tả ba chiều kích, ba mối tương quan giữa
đương sự với Thiên Chúa và với anh em. Tương quan với Thiên Chúa là cầu nguyện,
với tha nhân là bố thí và với chính mình là ăn chay. Ba tương quan này đồng hành
với nhau và thể hiện cùng một lúc trong đời sống thường nhật của người kitô hữu.
Để ba tương
quan này gắn kết với nhau, điều kiện đã được Chúa Giêsu nói rõ đó là : nội tâm.
Những việc chúng ta làm trong Mùa Chay xuất phát từ sâu thẳm của tâm hồn hướng
lên Thiên Chúa và hướng đến anh em, chứ không phải là hình thức bên ngoài. Vì
thế, ăn chay, cầu nguyện cũng như bố thì là những việc được làm vì đẹp lòng
Chúa, chứ không phải cho người ta thấy.
Trước hết
phải khiêm nhường
Ăn chay,
tiếng La tinh là jejunium, nghĩa là : " Tự nhịn bất kỳ thức ăn nào". Khi
nhịn chay, con người nhận ra mình lệ thuộc vào Thiên Chúa, "hạ mình" trước mặt
Chúa, vì cảm thấy mình mỏng giòn, yếu đuối như tác giả Thánh vịnh nói : " Phần
tôi, những ngày chúng đau yếu, tôi đã từng khoác áo nhặm vào thân, lại ăn chay
để hãm mình phạt xác, lòng tôi ấp ủ câu kinh lời nguyện” ( Tv 34, 13).
Khiêm nhường
khi ăn chay còn để Chúa thấy rằng chúng ta chẳng là gì nếu không có Chúa và
thiết tha kêu cầu Chúa : " Bấy giờ tất cả con cái Ít-ra-en và toàn dân đã lên
Bết Ên; họ ngồi khóc tại đây trước nhan Ðức Chúa. Hôm ấy họ ăn chay cho đến
chiều. Rồi họ dâng lễ toàn thiêu và lễ kỳ an lên trước nhan Ðức Chúa " (x.
Tl 20, 26) ; " Vua Ða-vít cầu khẩn Thiên Chúa cho đứa trẻ, vua ăn chay nhiệm
nhặt, và khi về nhà ngủ đêm thì nằm dưới đất ; Vua trả lời: "Bao lâu đứa bé còn
sống, ta ăn chay và khóc lóc vì ta tự bảo: "Biết đâu Ðức Chúa sẽ thương xót ta
và đứa bé sẽ sống! " (2 S 12, 16.22), nhất là nhận biết mình là tội lỗi, là
hư vô và cầu xin ơn Chúa tha : " Tôi ăn chay, mặc áo vải thô và rắc tro lên
đầu rồi ngẩng mặt lên Chúa Thượng là Thiên Chúa, để dâng lời khẩn nguyện nài van".
(Dn 9, 3). Việc giữ chay thể xác chỉ có ý nghĩa khi nhịn ăn đi kèm với việc
trách xa tội lỗi : " Chúng nói: "Chúng tôi ăn chay, sao Ngài không thấy,
chúng tôi hãm mình, sao Ngài chẳng hay?"... Phải chăng đó là cách ăn chay
mà Ta ưa chuộng trong ngày con người phải thực hành khổ chế? Cúi rạp đầu như cây
sậy cây lau, nằm trên vải thô và tro bụi, phải chăng như thế mà gọi là ăn chay
trong ngày các ngươi muốn đẹp lòng Ðức Chúa? Cách ăn chay mà Ta ưa thích chẳng
phải là thế này sao: mở xiềng xích bạo tàn, tháo gông cùm trói buộc,trả tự do
cho người bị áp bức, đập tan mọi gông cùm? " (x. Is 58, 1-12), nếu không nó
chỉ là phô trương.
Đừng phô
trương
Chính Chúa
Giêsu đã cảnh báo : "Các người hãy cẩn thận, đừng phô trương công đức trước mặt
người ta để cho thiên hạ trông thấy…khi các người bố thí, thì đừng thổi loa báo
trước, như bọn giả hình làm ở nơi hội đường và phố xá, để cho người ta ca tụng…
Các ngươi có bố thì, thì làm sao đừng để tay trái biết việc tay phải làm, để
việc ngươi bố thí được giữ kín. Và Cha ngươi, Đấng thấu suốt mọi bí ẩn, sẽ trả
công cho người " (Mt 6, 1-6).
Trong Kinh
Thánh, Chúa tố cáo mạnh nhất cái vẻ bề ngoài, hay là giả hình. Vi khi giả hình,
con người giáng cấp Thiên Chúa, họ đặt Ngài xuống hàng thứ hai, đặt tạo vật,
công chúng lên chỗ nhất: "Người phàm chỉ thấy điều mắt thấy, còn Đức Chúa thí
thấy tận đáy lòng" (1Sm 16, 7). Trau dồi dáng vẻ bên ngoài của chúng ta hơn tâm
hồn chúng ta có nghĩa là coi người phàm trọng hơn Thiên Chúa.
Như vậy, vẻ
bề ngoài hay sự giả hình tự bản chất là một sự thiếu đức tin: nhưng đó cũng là
một sự thiếu đức bác ái đối với tha nhân theo nghĩa nó có xu hướng qui những con
người thành những kẻ say mê. Sự giả hình không công nhận phẩm giá thích đáng của
họ, nhưng thấy họ tùy thuộc hình ảnh của chính mình. Thiếu đức tin và thiếu đức
bác ái, việc làm sẽ trở nên vô ích, nên không có được công phúc gì.
Thực hành
bác ái
Sống mùa Chay
Thánh, ngoài việc ăn chay, cầu nguyện, chúng ta còn phải thực hành bác ái. Ăn
chay để giảm bớt những chi tiêu, giảm bớt những ham muốn của xác thịt... Cầu
nguyện để gặp được Chúa, để hướng về hạnh phúc đời sau. Làm việc bác ái để cảm
nhận, để xót xa và để làm xoa dịu những nỗi thống khổ vất vả nơi những mảnh đời
thật sự đau thương cần ta trợ giúp.
Tóm lại, mùa Chay hàng năm là dịp để ta hướng lòng lên Thiên Chúa
và mở lòng ra với tha nhân trong tình yêu thương. Như vậy ăn chay mà lòng không
hướng về Chúa, không cầu nguyện thì chưa phải là ăn chay đúng ý hướng của Giáo
hội. Vừa ăn chay vừa cầu nguyện mà không làm việc bác ái thì thiếu đi tình
người, thiếu đi lòng thương xót đối với những mảnh đời đang thật sự cần ta trợ
giúp. Vì
thế, chủ
đề của sứ điệp Mùa
Chay năm
nay lấy từ thư của thánh Phaolô gởi giáo đoàn Rôma: “Muôn loài thọ tạo những
ngong ngóng đợi chờ ngày Thiên Chúa mặc khải vinh quang của con cái Người.” (Rm
8,19). Đức
Giáo hoàng Phanxicô dạy
: “Chay
tịnh, nghĩa là học cách thay đổi thái độ của chúng ta đối với người khác và tất
cả những loài thọ tạo, học cách từ bỏ cám dỗ “nuốt chửng” mọi thứ để thỏa mãn
lòng khao khát tham lam của chúng ta và sẵn sàng chịu đựng cho tình yêu, là điều
có thể lấp đầy sự trống rỗng trong con tim chúng ta. Lời cầu nguyện dạy chúng ta
từ bỏ thói thờ ngẫu tượng và sự tự mãn của bản ngã, giúp ta nhìn ra rằng chúng
ta cần đến Chúa và lòng thương xót của Ngài. Việc bố thí, nhờ đó chúng ta thoát
khỏi sự điên rồ của việc tích trữ mọi thứ cho bản thân với niềm tin viễn vông
rằng chúng ta có thể bảo đảm cho mình một tương lai không hề thuộc về chúng ta.
Và như thế, chúng ta có thể tái khám phá niềm vui trong chương trình của Chúa
dành cho sáng tạo và cho mỗi người chúng ta, đó là yêu mến Người, anh chị em của
chúng ta, và toàn bộ thế giới, và tìm thấy nơi tình yêu này hạnh phúc đích thực
của chúng ta”
(Trích Sứ Điệp Mùa Chay 2019).
Vào cuối sứ điệp, Đức Giáo hoàng khuyên chúng ta rèn nhân đức để
chiến thắng tội lỗi: “Chúng ta hãy bỏ lại sau lưng tính
ích kỷ và sự tự hấp thụ vào chính mình, nhưng hướng đến sự Phục sinh của Chúa
Giêsu. Chúng ta hãy đứng bên cạnh những anh chị em đang túng thiếu của chúng ta,
chia sẻ những của cải tinh thần và vật chất của chúng ta với họ. Nhờ thế, khi
chào đón vào cuộc sống của chúng ta một cách cụ thể chiến thắng của Chúa Kitô
trên tội lỗi và cái chết, chúng ta cũng sẽ phản chiếu ánh quang rạng rỡ quyền
năng biến đổi của chiến thắng ấy cho tất cả các tạo vật”
(Trích Sứ Điệp Mùa Chay 2019).
Lạy Chúa
Thánh Thần, xin nâng đỡ những quyết tâm của chúng con trong suốt hành trình của
Mùa Chay Thánh này. Amen.
Lm. Antôn
Nguyễn Văn Độ
