Một trong những giai thoại
nổi tiếng nhất trong lịch sử hội họa đó là câu chuyện danh họa Leonardo da
Vinci đi tìm người mẫu để họa khuôn mặt của Giuđa - kẻ phản bội…
Leonardo đang miệt mài trong
bức tranh "Bữa Ăn Cuối Cùng" của Chúa Giêsu với các môn đệ. Tất cả
các khuôn mặt, từ Chúa Giêsu đến các môn đệ, đều đã hiện nguyên hình trên khung
vải. Nhưng đến lúc phải tô vẽ khuôn mặt của Giuđa, danh họa Leonardo da Vinci
đã tỏ ra lúng túng vì ông không biết phải tìm đâu
ra một người làm mẫu cho con người phản bội này... Ông đã
phải rảo khắp nơi để tìm một khuôn mặt có
được những nét diễn tả cái con người phản bội, gian trá
này... Sau mấy tháng trời tìm kiếm, cuối cùng ông đã gặp được khuôn mặt
mà ông cho là ưng ý nhất. Trong khu xóm lầy lội, nghèo nàn, ông đã khám phá
được một khuôn mặt mà ông cho là có đầy đủ những đường nét của tội ác. Ông đã
lần mò đến gần người đó, và sau khi đã giải thích về bức tranh mình đang thực
hiện, ông đề nghị người đó đến xưởng vẽ
của ông để bắt tay vào công việc.
Người được chọn làm người
mẫu cho Giuđa nhìn nhà danh họa hồi lâu. Cuối cùng,
ông đốt lên một ngọn đuốc sáng đưa gần vào khuôn mặt của ông...
Leonardo ngạc nhiên vô cùng, bởi vì người đàn ông này cũng chính là chàng
thanh niên sáu năm về trước đã từng làm mẫu cho ông vẽ chân dung
Đức Giêsu trong một bức họa diễn
tả khuôn mặt của Con-Thiên-Chúa-làm-người... Và
lúc này là khuôn mặt gian xảo, bội phản của Giuda…
Dĩ
nhiên đã là giai thoại thì nhiều ít chi cũng có chuyện tam sao thất bản…Thế
nhưng tác giả của Bức Danh Họa thì đúng là Leonardo da Vinci…Ông đã sáng tác
bức họa “Bữa Ăn Cuối Cùng” vào khoảng
năm 1495 – 1498…Một dị bản khác kể rằng Leonardo da Vinci đã phải mất sáu năm ròng
rã để tim cho ra khuôn mặt của Giuđa hầu có thể ghi lại trên khung vải…Cuối
cùng ông đã tìm được khuôn mặt ấy trong Nhà Giam tại Roma…Sau sáu tháng miệt
mài khắc nét Giuda, người tử tù cuối cùng đã thú nhận với Leonardo rằng anh ta
chính là cậu thanh niên trước đây đã từng làm mẫu cho họa sĩ lên hình khuôn mặt
Đức Giêsu…
Thời
gian – năm tháng – và cuộc sống buông thả đã biến khuôn mặt thể hiện sự thanh
khiết, thánh thiện trở thành một khuôn mặt của gian đối, phản bội…
Giả
như mỗi chúng ta hằng năm có thể ghi lại được khuôn mặt mình lên khung vải nhỉ…
Đương
nhiên là hơn bao giờ hết, thời điểm này bùng nổ chuyện quay phim, chụp hình…rồi
tung lên mạng…với muốn vàn màu sắc, dáng vẻ…
Thế
nhưng còn đâu nữa những khuôn mặt mộc thanh khiết, tinh tuyền, trong sáng…
Thời
người viết còn ở tuổi thanh xuân…thì chuyện dao/kéo và thẩm mỹ…là chuyện không
được ủng hộ, thậm chí còn bị coi thường, bởi cái đẹp ấy nó là thứ đẹp của sửa
sang, của đục khoét, của đắp vá…
Thế
nhưng lúc này thì khác…
Thời
gian vừa qua, khá nhiều vị khách mời của chương trình Cho Ngày Hoàn Hảo trên
truyền hình là các vị bác sĩ chuyên nghành thẩm mỹ…với những trao đổi…có thể
nói là từ A đến Z…cho thấy tất tần tật đếu có thể có sự can thiệp của
dao/kéo…Người viết có cảm tưởng lãnh vực thẩm mỹ mang lại lợi nhuận không ít
cho những người học chuyên nghành…và cho nền kinh tế dựa trên và dựa vào nhan
sắc…của cả nữ lẫn nam…
Tuy
nhiên nó tạo nên trong não trạng con người nặng nề về sự tô vẽ khiến mỏi mệt,
bởi không còn gì là thật, không còn gì là nguyên…
Và
không chỉ là trên khuôn mặt con người mà thôi…Người ta có thể tô vẽ về đủ mọi
mặt: chính trị - xã hội – con người củng với
sắc màu hoa hòe và ngôn ngữ cường điệu…đến tội nghiệp…và nhàm tai, mờ
mắt…
Thôi
thì chúng ta trở lại với khuôn mặt làm mẫu cho danh họa Leonardo trên đây đi…
Cái
gì đã làm cho khuôn mặt đầy đủ mọi yếu tố để người mẫu cho khuôn mặt Đức Giêsu
trở thành kẻ làm mẫu cho khuôn mặt Giuda ???
Đây
là câu hỏi mà mỗi chúng ta – những người theo Chúa – chúng ta được mời gọi để
suy nghĩ đến ở mỗi cuối ngày sống của mình…
Hỏi
như vậy cũng có nghĩa là mình đặt vấn đề với chính mình: một ngày qua, tôi đã
là Giêsu hay là Giuđa ???
Người
viết năm nay đã 79 tuổi…và cuộc sống trần gian này sẽ được tính bằng giờ, bằng
khắc…cho nên mỗi một ngày qua…để còn có thể thêm một lần hỏi chính mình về câu
hỏi ấy…thì đã là tuyệt lắm rồi…
Cứ
năm ba ngày lại đọc một cái AI TÍN – và hầu hết là những anh em đồng môn, đồng
nghiệp…
Lúc
náy đây, tôi là Giêsu hay Giuda ???
Lm
Giuse Ngô Mạnh Điệp
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
