Thể theo Phương pháp « Phân Tích những quan hệ đối tác » (Transactional Analysis) của Eric BERNE, mỗi lần chúng ta tiếp xúc và trao đổi với kẻ khác, trong bất kỳ hoàn cảnh và sinh hoạt nào, chúng ta có thể khoác vào mình một trong 3 nhân vật : 

-         Nhân vật thứ nhất được tác giả gọi tên là người Cha Mẹ (Viết tắt và viết hoa là CM),

-         Nhân vật Thứ hai là người Trưởng Thành (TT).

-         Nhân vật thứ ba là người Trẻ Em (TE).

Mỗi nhân vật trên đây, tùy vào những nhu cầu khác nhau của sinh hoạt hiện tại, xuất đầu lộ diện dưới 4 bộ mặt khác nhau. Hai bộ mặt đầu được Eric BERNE đánh giá là tích cực, năng động. Hai bộ mặt sau có tính cách tiêu cực và tê liệt.

Sau đây là 4 bộ mặt của người làm Cha Mẹ :

1)   CM+ : Người Cha Mẹ sáng soi và hướng dẫn,

2)   CM+ : Người Cha Mẹ nâng đỡ, tạo an toàn,

3)   CM-  : Người Cha Mẹ độc tài, điều khiển tất cả,

4)   CM-  : Người Cha Mẹ bao che từ đầu chí cuối, hay là làm thay, làm thế tất cả.

Người Trưởng Thành cũng có 4 bộ mặt khác nhau :

1)   TT+ : Người Trưởng Thành đồng cảm, có khả năng chia sẻ lối nhìn và xúc động với những người sống hai bên cạnh,

2)   TT+ : Người Trưởng Thành đồng hành, không những có khả năng phát biểu, đóng góp ý kiến của mình về một vấn đề, còn dấn thân nhập cuộc, bắt tay vào công việc với bạn bè, để thực hiện những chương trình đã được phác họa với nhau.

3)   TT- : Người Trưởng Thành với những thái độ : -Tao Hơn, Mày Thua, - Tao Đúng, Mày Sai, - Tao Tốt, Mày Xấu.

4)   TT- : Người Trưởng Thành thu mình trong nếp sống bít kín và xé lẻ.

Tùy vào những năm tháng được cha mẹ nuôi nấng và giáo dục, người Trẻ Em cũng có thể trình bày 4 bộ mặt khác nhau :

1)   TE+ : Người Trẻ Em hiếu kỳ, thích học hỏi, sau bao nhiêu năm được cha mẹ, thầy cô  sáng soi và hướng dẫn đúng lúc, đúng liều lượng, đúng giai đoạn phát triển, đúng nhu cầu và sở thích.

2)   TE+ : Người Trẻ Em hồn nhiên, yêu đời, hạnh phúc, biết vui đùa và hòa mình với bạn bè cùng lứa tuổi, sau bao nhiêu năm được cha mẹ lắng nghe, tôn trọng, khích lệ, tạo điều kiện thuận lợi, và nhất là có mặt và biết đồng cảm, vui đùa với con.

3)   TE- : Người Trẻ em Phản Động, nếu cha mẹ quá độc tài, điều khiển từ A đến Z.

4)   TE- : Người Trẻ Em Bị Động và Lệ Thuộc, nếu được cha mẹ phục vụ tối đa và nương chìu quá đáng, bằng cách làm thay và làm thế, trong tất cả mọi vấn đề và lãnh vực.

Xuyên qua lối nhìn của Eric BERNE vừa được trình bày, để có thể nhận định và đánh giá những quan hệ tương tác đang được kết dệt giữa hai người, chúng ta cần khảo sát hai chiều hướng : 

-         Trong chiều hướng thứ nhất, người đưa tin đang đóng vai trò của nhân vật nào : CM, TT hay là TE ? Ngược lại, để đáp ứng, nhân vật nào xuất hiện trong người nhận tin ? 

-         Trong chiều hướng thứ hai, mục đích cuối cùng mà chúng ta nhắm tới, để thực hiện, trong những quan hệ qua lại hai chiều, phải chăng là đồng hành và đồng cảm, xây dựng và đóng góp cho nhau ? Hay là chúng ta đang khoác vào mình những vai trò đàn áp, ức chế, thậm chí với con cái và những người thân yêu của chúng ta ? Có bao giờ chúng ta biết giật mình, thức tỉnh, để nhận chân được rằng : chính chúng ta đang biến con cái hay là những kẻ đang sống hai bên cạnh, thành những nhân vật phản lọan, chống đối hay là hoàn toàn bị động và lệ thuộc, trong cuộc đời làm người ?

Nhằm bổ túc và kiện toàn lối nhìn của Eric BERNE, trong thể thức đánh giá những quan hệ xã hội, tác giả KARPMAN đề nghị hai loại tam giác :

Tam giác thứ nhất dẫn đưa chúng ta vào vùng tranh chấp, xung đột, hận thù, vong thân và vong bản. Tam giác nầy ở giữa 3 con đường đan chéo vào nhau :

·       Trên con đường số một, tôi hành động như một tên thực dân, luôn luôn mang ý đồ chiếm đất, giành dân, đàn áp và bốc lột, đương khi miệng lưỡi không ngừng hô hào nào là nhân nghĩa đại đồng, nào là công bình, bác ái…

·       Trên con đường số hai, tôi phàn nàn và ta thán, tưởng tượng mình là nạn nhân và mang tâm trạng đầu hàng, buông xuôi, bỏ cuộc, lệ thuộc và bị động.

·       Trên con đường số ba, tôi là chiếc loa phóng thanh, khoác vào mình phần vụ « nói thay, nói thế ». Một cách vô tình hay hữu ý, tôi lấn át tiếng nói của mọi người khác. Rốt cuộc tôi chỉ mang mặt nạ để phát ra một tiếng nói quảng cáo và tuyên truyền.

Tam giác thứ hai bao gồm 3 thái độ làm người biết đồng cảm và đầy lòng bao dung:

·       Thái độ thứ nhất là khám phá giá trị và khả năng của những người đang có những quan hệ tương tác với chúng ta.

·       Thái độ thứ hai là lắng nghe và trôn trọng kẻ khác, cho phép kẻ khác có ý kiến và cách làm KHÁC chúng ta.

·       Thái độ thứ ba là tha thứ, khi kẻ khác sai lầm,  đồng thời giúp họ biến sai lầm thành một bài học cao quí cho mình và cho những người đang chung sống.