Có ai đọc kinh Ngắm Văn Côi Đức Bà chưa? Nếu chưa đọc thì xin dừng ở đây.

Chẳng biết bản kinh nguyên thủy có nằm ở Trung Tâm Văn Hóa & Đức Tin mà Đức Cha Giuse Vũ Duy Thống mới xây dựng ở Saigon không? Cứ theo mạch văn thì hình như kinh này đã bắt nguồn từ ngoài Bắc. Tôi mong có ngày được về Saigon để tìm hiểu thêm. Không phải vì tôi là người đạo đức hay ‘học giả học thật’ gì đâu, nhưng chỉ vì kinh này là một kỷ niệm rất đẹp trong đời tôi thôi.

Có những lời kinh đến giờ này đã trên 50 tuổi mà tôi vẫn chưa hiểu ý nghĩa như là “Thái linh chi giả tư kỷ bản, Chước lễ toàn giả thám kỷ nguyên”. Ngày xưa, tôi chỉ theo mẹ, theo bà đọc thuộc lòng như con vẹt, nhưng mỗi chữ trong kinh bây giờ đọc lại đều gợi cho tôi những kỹ niệm rất thân thương: trong gia đình và trong khu xóm.

Chắc chẳng mấy ai tin đâu, nhưng thực sự tôi đã thuộc lòng bản kinh này khi chưa đầy 12 tuổi. Người dậy tôi kinh này lại chính là bà nội và mẹ tôi: hai người đàn bà cùng quê mùa thất học như nhau, không biết một chữ Quốc Ngữ, chứ đừng nói đến chữ Nôm, chữ Nho hay chữ Hán. Bà nội đã dậy tôi những lúc tôi chèo thuyền đưa bà đi nhà thờ với các bà dòng ba Đa-Minh mỗi buổi chiều. Còn mẹ tôi đã dậy tôi những lúc tôi ngồi trên thuyền hái rau muống với mẹ ở ao sau hoặc nằm trên thuyền ăn mía với mẹ.

Tôi học kinh ở trên ghe trên thuyền vì Tháng Mười là Tháng Mân Côi và cũng là tháng lũ lụt ở miền Đồng Bằng Sông Cửu Long. Tất cả đồng ruộng đều chìm dưới làn nước lũ. Có nơi đất khô và  nứt nẻ đến nửa gang tay vào mùa khô vậy mà đến mùa nước thì lại chìm dưới hai, ba thước nước.

Có nước là có cá. Và có nước là có cây cối mọc. Mùa nước lên, cá tôm từ hồ Tonle Sap bên Cam Bốt đổ về rất nhiều. Sen, súng, rau muống, điêng điểng, ấu, các loại rong… cũng theo giòng nước phù sa mọc nhanh và nở hoa khắp nơi làm chỗ cho tôm tép, cá mú ẳn mình và sinh sản. Vùng Cái Sắn quê tôi người ta trồng hai loại lúa: lúa Tàu Binh và lúa Nàng Tây. Lúa Nàng Tây hột gạo trắng, thơm, và mềm nên có giá cao,  nhưng số thu lại hoặch không nhiều và cây lúa không chịu được nước sâu. Còn lúa Tàu Binh thì hột gạo đỏ, cứng, ăn không ngon nhưng lại chịu nước và có số thu hoặch cao. Năm nào lụt lớn thì đến mùa gặt tôi thấy thân cây rạ Tàu Binh có khi dài gần bằng cây tằm để đo ruộng.

Nước ngập đầy đồng người nông dân trong vùng ăn chơi với sông nước cả mấy tháng chờ ngày nước rút và lúa chín để xuống ruộng. Người thì tụ tập vót tre đan rổ, đan rá, đan thúng… chuẩn bị cho mùa gặt sắp đến. Nhóm thì tụ tập đan lờ, đan lọp, làm ống lươn hoặc đan vó, đan chài, đan lưới, uốn lưỡi câu, xe giây câu… Người nông dân vào những tháng này thật nhàn hạ.

Khu xóm khá thanh bình và thời tiết mát mẻ nhờ có nước. Tháng Mười chưa cười đã tối, sáu giờ chiều thì trời đã nhá nhem. Sau những tiếng chầy dã cua hai bên bờ kinh một hồi là nhà nhà đã lên đèn, và chẳng bao lâu thì tiếng kinh Văn Côi đã vang vang, trải dài trên mặt nước, nối tiếp từ nhà này sang nhà kia.

Chị tôi vừa vặn cái đèn dầu cho cao ngọn rồi bỏ trên bàn thờ đọc kinh thì tiếng cá lóc dính câu cặm giãy phạch phạch ngay bên bờ ao làm tôi phải lội ra vớt cá. Nước trong và mát thật, nhưng dằm nước nhiều mà không rửa sạch thì chân tay cũng nhiễm độc mà người địa phương hay gọi là bệnh ‘nước ăn chân’, phải lấy chanh hay phèn chua chà vào mới bớt. Đã chà phèn chua vào chân rồi mà phải lội xuống nước thì rất ngại, nhưng tiếng cá vẫy đuôi ục ục vẫn mời gọi quyến rũ.

Đọc đến chục kinh mùa vui thứ bốn:

Lạy ơn Ðức Mẹ nhân thay.
Xin vì sự nhiệm mầu này dủ thương.
Cho con thủ tiết băng sương,
 Ðáng lên hưởng phúc thiên đường ngày sau.

thì mẹ tôi hét lên: “Giêsu Ma Lạy Chúa tôi…ông ơi…”. Ai nấy hoảng hồn tưởng rắn rết bò lên giường, nhưng không phải. Thằng em út của tôi vừa ăn no một bụng cơm canh cua rốc và cá rô mề kho nhừ, ngồi nghe lời kinh vần vần êm tai quá, ngủ gật, rơi tõm xuống nước và đang cố giấy dụa quậy nước bò lên. 

Thế đấy, nền nhà có khi đã vượt cao hơn mặt ruộng cả hai thước vậy mà khi mùa lũ lớn, nước vẫn ngập sàn nhà. Cá rô cá trê tự do ra vào, bơi lội, đuổi nhau dưới gầm giường. Vách nhà bằng đất lâu ngày nước cuốn mòn, cũng chỉ còn lại mấy cây dứng bằng cây tràm con hoặc cây lau. Còn chim, chuột, rắn thì kéo nhau lên các bụi tre bụi trúc làm tổ, có khi lên cả mái nhà nữa. Tre và trúc thường rất chịu nước, nhưng những loại cây ăn trái nhu đu đủ, soài, măng cầu, mít đều vàng lá rồi chết ối sau vài tuần ngập nước. Mía thì thường cũng chết.

Nước lớn cá nhiều nên đi giăng lưới giăng câu rất thích thú. Có khi chưa bỏ hết giường câu thì đầu bên cá đã dính một hai con rồi. Có lẽ tôi mau thuộc kinh Ngắm Văn Côi cũng là nhờ tính ham giăng câu và sự nghiêm ngặt của bố tôi đấy: “mày không thuộc kinh thì đừng hòng bước xuống xuồng con ạ. Tao để sắn cái roi tre ở mũi xuồng rồi đấy”.  Nghĩ tới những đàn cá rô đói mồi, những đàn cá linh cá he đuôi đỏ chói bới lội quanh đám rong xanh biếc dưới làn nước trong  suốt là tôi mê rồi. Kinh nào cùng phải thuộc để còn được nhót xuống xuồng, rút cây sào, chống theo tụi bạn. Ôi sung sướng quá. Mồi câu cá vào mùa nước lũ là cào cào và nhện làm tổ trên những lá lúa.

Khu xóm khá thanh bình có nghĩa là người ta chỉ nghe tiếng bom xa xa vọng về từ mạn Cờ Đỏ hoặc vùng Núi Cấm Thất Sơn. Còn trôm cướp thì đôi khi cũng xảy ra, nhất là mùa nước lũ, lợi dụng nước lớn, trộm cướp dễ trốn và dễ phi tang. Đêm đêm tiếng ‘tù và’ từ những  kênh bên cạnh thổi nghe cũng ai oán và rợn người lắm. Lại thấy bố mẹ xì xèo với nhau về cách đối phó khi có trộm cướp, tôi sợ lắm và rất thương khuôn mặt đăm chiêu của bố. Hỏi mẹ, mẹ chỉ bảo “Người ta thổi tù và để báo động đấy. Mình phải đọc kinh cầu nguyện cho gia đình được bằng an”. Tôi càng sợ càng đọc kinh to. Đôi khi được bố khen ‘đọc kinh giỏi hơn chị’, tôi thích lắm.

Chẳng biết bố mẹ tôi có hiểu hết lời kinh đọc hay không? Nhưng bắt cả nhà đọc không thiếu một chữ nào. Kể cả tựa đề “Ngắm Văn Côi Đức Bà” hay  “Thơ Rằng”...  Chị tôi bảo không cần đọc những chữ này, nhưng ‘cãi’ sao lại bố mẹ tôi. 

Cứ thế, Tháng Mười năm nào nhà tôi cũng đọc kinh này cho đến ngày chị em tôi đi học xa.  Và đã gần nửa thế kỷ nay tôi không đọc kinh này, cho đến hôm nay có người bạn từ Việt Nam gởi qua cho tôi bản kinh.(Cảm ơn N. Bùi). Tôi mừng lắm và xê-vơ ngay vào đĩa để lúc rảnh rỗi đưa ra đọc. Tôi đọc để nhớ lại những ngày xưa thân ái, nhớ lại mái ấm gia đình, nhớ lại niềm tin đơn sơ, nhớ bố nhớ mẹ, nhớ chị nhớ em…chứ chưa dám gọi là cầu nguyện đâu vì lòng đạo của tôi bây giờ khác xưa nhiều rồi.

Ngày xưa tôi thuộc kinh và đọc kinh.

Ngày xưa tôi đọc kinh là cầu nguyện.

Và ngày xưa tôi cho rằng cầu nguyện là đạo đức. Và đạo đức để lên thiên đàng…

Ngày nay tôi nghĩ khác và cầu nguyện kiểu khác. Cầu nguyên và sống đạo kiểu khác thôi chứ không có nghĩa là đức tin của tôi vững mạnh hơn xưa đâu. Có khi ngược lại là khác.

Dẫu sao tôi cũng ước mong để lại cho con cái tôi một kỷ niệm đẹp và thiêng liêng như bà nội và bố mẹ tôi đã để lại cho tôi: Ngắm Văn Côi Đức Bà 

Ai chưa từng đọc kinh này, nhưng lại đã tò mò đọc kỷ niệm của tôi tới đây mà không chán thì thử đọc một lần kinh nay xem sao nhá. Tôi xin Đức Bà Rosa chúc lành cho những ai đọc đến chữ cuối cùng. 

Joseph Vu, 10/08/2006

==========   

Ngắm Văn Côi Ðức Bà

Vườn Rosa bao quanh trái đất,
Cảnh thiên nhiên thật rất diệu huyền,
Thử truy cùng cho đền căn nguyên;
Xem ai đã gây nên vậy tá?
Bởi ông thánh Ðaminh cha cả,
Thấy ruộng thiêng cỏ rả mê man:
Người lo buồn nguyện ngắm kêu van,
Xin Ðức Mẹ cực khoan thương đoái
Ðức Mẹ thương xuống ơn rộng rãi,
Trao tràng châu truyền hãy giảng khuyên:
Khuyên người ta lần hạt ngắm nên,
          Sẽ chữa tật thiêng liêng cho đã.
          Người vâng cứ giảng không bao nả,
          Thấy lòng người khác cả khi xưa,
          Kẻ mê đàng tội lỗi liền chừa
          Phường đạo rối xác xơ tan tác,
          Thế gian bỗng tự nhiên ra khác.
          Ruộng Y ghê cỏ rác bớt dần.
          Thánh hội từng tư mộ công ân,
          Hằng năm đặt lễ tuần kính nhớ,

Thơ rằng:

Mộc bản thùy nguyên giai hữu tự
Ðức cơ phúc chí khỉ vô ro.
Bởi đâu khai tác thánh chi đồ,
Phải truy niệm sao cho xứng đáng
Kìa Hà lạc thấy còn cảm thán,
Nọ cam đường thi tán tam chương
Huống vườn thiêng Thánh Mẫu mở mang,
Cây phúc rủ ngành vàng quí hoá.
Ta hãy cố hái hoa tìm qủa,
Qủa cùng hoa rất lạ rất nhiều,
Rất thơm tho mỹ vị ngọt ngào,
Ngoạn hứng chỉn không bao là chán.

Vân Côi Thập Ngũ Sự Thi Ca

Phép ngắm Ro-Sa nguyên cội rễ,
Suy tôn chuộc tội loài người thế,
Tự sinh nhi tử tử nhi sinh,
Công nghiệp vô cùng khôn xiết kể.

Lạy ơn rất thánh Ðức Bà,
Xin vì phép ngắm Rosa thánh này,
Ban ơn soi sáng bởi trời,
Cùng ban sự sống đời đời cho con

1. Chúa toan cứu chuộc các sinh linh,
Sai sứ truyền tin Thánh Tử sinh.
Thánh Mẫu dâng mình theo ý Chúa
Chịu thai nguyên vẹn đức đồng trinh.

          Lạy ơn Ðức Mẹ nhân thay
          Xin vì sự nhiệm mầu này dủ thương,
          Cho con lòng vững đá vàng,
          Vâng theo ý Chúa mọi đàng đừng sai.

2. Isave thánh đà già cả,
Chúa định mang thai con cách lạ,
Ðến viếng tha con khỏi tội truyền,
Con trong lòng mẹ liền mừng tạ.

          Lạy ơn Ðức Mẹ nhân thay,
          Xin vì sự nhiệm mầu này dủ thương.
          Cầu xin Chúa cả thiên đàng,
          Cứu con cho khỏi các đàng tội khiên.

3. Be-lem phong cảnh cực trần ai,

Chúa chọn sinh nơi khốn khó thay.

Máng cỏ bò lừa quì thở ấm.

Thiên Thần mừng rỡ Chúa ra đời.

          Lạy ơn Ðức Mẹ nhân thay.
          Xin vì sự nhiệm mầu này dủ thương.
          Cho con được ở khiêm nhường,
          Chớ yêu chuộng sự vẻ vang trên đời.

4. Mẫu hoàng vâng giữ lời truyền dạy.
Ðem Chúa vào đền xin chuộc lấy.
Thầy cả xưng ra thật Chúa Trời.
Liền xin ẵm lấy cùng thờ lạy.

          Lạy ơn Ðức Mẹ nhân thay.
          Xin vì sự nhiệm mầu này dủ thương.
          Cho con thủ tiết băng sương,
          Ðáng lên hưởng phúc thiên đường ngày sau.

5. Lễ rồi Con lạc, Mẹ tìm Con
Lòng Mẹ ba ngày rất héo hon,
Ðoạn trở về đền tìm lại thấy,
Con về giữ vẹn đạo thần hôn.

          Lạy ơn Ðức Mẹ nhân thay.
          Xin vì sự nhiệm mầu này xuống ơn.
          Cho con lòng thật ăn năn,
          Soi gương phúc đức siêng năng vâng lời 

Tạ (Năm Sự Vui) 

Tôi kính nhớ ngợi khen Ðức Mẹ.
Ðã hưởng phần vui vẻ lạ thay.
Vui vì khi thấy sự Chúa sai,
Truyền tin lạ chịu thai Thánh Tử
Vui vì Isave Thánh Nữ,
Tội truyền con khỏi tự trong thai;
Vui vì khi thấy Chúa ra đời
Thiên Thần hát mừng Người cách lạ
Vui vì Chúa vào đền thờ cả,
Thánh Simê kính tạ khen Người;
Vui vì Con lạc mất ba ngày
Tìm lại thấy trong nơi đền thánh
Bấy nhiêu sự chúng tôi dâng kính,
Xin giàn ra trong tính phần vui,
Cho chúng tôi hưởng phúc trên trời
Ðược hằng sống đời đời vui vẻ.

Sự vui qua sự sầu lại kế,
Lòng Ðức Bà như bể dạt dào,
Khi thấy con chịu khốn khó bao,
Thì người cũng phải đau đớn hết.

1. Chúa vào cầu nguyện trong vườn Giệt
Thấy tội loài người lòng thảm thiết,
Máu trộn mồ hôi đổ toá ra,
Phó mình vào nộp tòa quan xét

          Lạy ơn Ðức Mẹ khoan thay,
          Xin vì sự nhiệm mầu này thảm thương,
          Cho con được sức vững vàng,
          Chịu nhiều sự khó Chúa thường định cho.

2. Chịu khốn thấu đêm rất nhuốc nha,
Sáng ngày dinh trấn giải vào tra,
Dậy đưa cột đá đem dây trói,
Ðánh cả và mình thịt nát ra

          Lạy ơn Ðức Mẹ khoan thay,
          Xin vì sự nhiệm mầu này thảm thương,
          Soi cho con mọn biết đường,
          Trách mình vì tội lỗi thường phạm liên.

3. Mặc cho áo đỏ như vua giả,
Ðầu đội mão gai thâu suốt cả,
Máu chảy ròng ròng mặt chứa chan
Lại quì gối nhạo giơ tay vả.

          Lạy ơn Ðức Mẹ khoan thay,
          Xin vì sự nhiệm mầu này thảm thương,
          Cho con được đức khiêm nhường,
          Hằng bằng lòng chịu trăm đường nhuốc nha.

4. Khi quan luận giết án đà phê,
Thánh giá đem cho vác nặng nề,
Ðau đớn vừa đi vừa ngã xuống,
Hung đồ buộc cổ kéo lôi đi

          Lạy ơn Ðức Mẹ khoan thay,
          Xin vì sự nhiệm mầu này thảm thương,
          Giữ con đừng để ngang tàng,
          Cứ nương Thánh giá theo đàng Chúa đi.

5. Thảm thay! xô ngữa trên thánh giá,
Ðanh đóng chân tay thâu suốt cả,
Chúa chịu đền thay hết tội đời,
Mẹ như dao sắc thâu qua dạ.

          Lạy ơn Ðức Mẹ khoan thay,
          Xin vì sự nhiệm mầu này xuống ơn,
          Tha con khỏi các nợ nần,
          Khi hồn lìa xác khỏi quân giặc thù.

Tạ (Năm Sự Thương) 

Kính nhớ sự thảm thương Ðức Mẹ,
Khi con vì tội thế đền bồi.
Thương con đã đổ máu mồ hôi.
Chịu quân dữ bắt nơi vườn Giệt;
Thương Con chịu thâu đêm thảm thiết
Chịu đánh đòn nát hết thịt mình;
Thương con đầu đội mão gai khoanh
Mặc áo đỏ như hình vua giả;
Thương Con phải vác cây Thánh giá,
Gượng vác đi mà ngã khốn thay,
Thương con chịu đanh đóng chân tay,
Cùng chịu chết vì loài người thế;
Ðức Mẹ bởi thương con qúa lẽ
Trong lòng nên như bể đắng cay,
Xin vì những sự thảm thiết này,
Cho con mọn được ăn mày phần phúc.

Sự thương khó đà qua khỏi lúc
Những sự mừng bỗng chốc tiếp theo,
Vì các ơn rất cả rất nhiều,
Ðức Mẹ được kể sao cho xiết.

1. Xác quàn hang đá khỏi ba ngày                     
Sống lại uy nghi sáng láng thay.
Ðức Mẹ thấy con mừng qúa bội,
Tông đồ mặt ủ bỗng nên tươi.

          Lạy ơn Ðức Mẹ cam thay,
          Xin vì sự nhiệm mầu này đoái thương
          Cho con sạch tội mọi đường,
          Cùng tin mọi sự tỏ tường ngày sau.

2. Cứu chuộc Chúa đà xong mọi sự
Dặn dò Thánh Mẫu cùng đầy tớ.
Khuyên còn ở lại Chúa lên Trời,
Bên hữu Dêu Cha tòa Chúa ngự.

          Lạy ơn Ðức Mẹ cam thay,
          Xin vì sự nhiệm mầu này đoái thương
          Cho con lòng mến thiên đường,
          Hằng hằng ra sức tìm đường để lên.

3. Thánh Mẫu tông đồ hội họp nhau
Thánh Thần lưỡi lửa xuống trên đầu
Soi cho biết tiếng muôn vàn nước
Ban sức thiêng liêng giảng đạo mầu.

          Lạy ơn Ðức Mẹ cam thay,
          Xin vì sự nhiệm mầu này đoái thương
          Cho con sức mạnh vững vàng.
          Xưng ra đạo thánh sửa sang trong ngoài.

4. Nữ Vương đến tuổi đầy ơn phúc
Thánh Tử thiên thần đều xuống rước
Hồn xác lên trời rất tốt lành
Hưởng muôn muôn phúc ai suy được

          Lạy ơn Ðức Mẹ cam thay,
          Xin vì sự nhiệm mầu này đoái thương
          Ðến cơn nhất đán phi thường,
          Cho con khỏi mắc chước phường sa-tan

5. Chúa cả Ba ngôi thưởng Nữ Vương
Ngự trên thần thánh nước Thiên đường
Ban quyền xem sóc loài người thế
Là Mẹ cầu bầu để Chúa thương.

          Lạy ơn Ðức Mẹ cam thay,
          Xin vì sự nhiệm mầu này xuống ơn
          Cho con lòng giữ trung cần
          Ðáng lên chầu chực hưỡng phần phúc riêng.

Tạ (Năm Sự Mừng)

Tôi cảm mến ngợi khen kính nhớ,
Sự Ðức Bà mừng rỡ Con mình,
Mừng khi thấy Chúa đã phục sinh,
Rất sáng láng tốt lành hơn trước,
Mừng khi thấy Chúa lên hưởng phúc,
Các Thiên Thần đón rước tưng bừng;
Mừng vì khi thấy Chúa Thánh Thần,
Ðã hiện xuống ban ơn ca thể;
Mừng khi thấy mình toan giã thế,
Con xuống mời rước Mẹ lên trời;
Mừng vì được ơn cả Ba Ngôi,
Ban toà thưởng ngự nơi trọng nhất.
Sự vui mừng rất bền rất thật,
Lòng Ðức Bà càng rất khoan thay,
Xin vì những sự vui này,
Cho chúng tôi đời đời mừng rỡ.

Thống kỷ: 

Ba phần tóm lại mười lăm chục,
Cảm nhớ khong khen công cứu thục,
Mọi phúc treo gương rất sáng thay,
Soi lên sẽ được muôn phần phúc.

Tổng Tạ: 

Mười lăm sự ngắm về lần hạt,
Chúng tôi xin ngợi hát không khen.
Các ơn các ích thiêng liêng,
Tóm mọi cách chung riêng thay thảy.
Bởi sự vui Ðức Bà xem thấy,
Sứ Ba Ngôi chào lại truyền tin.
Ngôi Thứ Hai xuống ở cùng liên,
Ðược hưởng các ơn riêng vạn bội
Bởi sự thương thấy Con chuộc tội,
Chịu gian nan nghìn nỗi trăm đàng,
Lòng Ðức Bà đau đớn thảm thương;
Các sự khó cũng đường như phải,
Bởi sự mừng tự Con sống lại,
Chúa xuống ơn rộng rãi muôn vàn,
Cho đến khi lià khỏi thế gian.
Các phúc trọng Chúa ban đầy dẫy,
Vì ba sự Vui Thương Mừng ấy.
Giúp đỡ Con chuộc lấy loài người.
Lại nên vườn hoa rất lạ thay,
Các Thánh hội đời đời thưởng ngoạn.

Chữ Rằng: 

Thái linh chi giả tư kỷ bản,
Chước lễ toàn giả thám kỷ nguyên.
Huống các ơn bởi mạch thiêng liêng
Xưa nay đã tràn trên trái đất.
Rễ cây phúc đượm nhuần tốt bậc,
Lá ngành đua thật rất rum ra,
Bóng rợp che mát mẻ ôn hòa,
Hoa đỏ trắng gần xa ánh giãi.

Thơ Rằng: 

Thanh hư linh hựu quang mang khải
Hồng bạch huyền hoa phúc ức khai.
Sắc vẻ vang hương ngạt ngào bay,
Gẫm xem chính xuân đài cảnh trí.