Năm ấy là năm 1987. Danh, bạn tôi ra trường gần một năm rồi mà vẫn chưa có việc làm đúng với khả năng. Tôi cũng vậy.

Danh thông minh và học hỏi những điều mới lạ khá nhanh. Điện toán cũng như Kinh Tế và Xã Hội Chính Trị. Còn tôi thì chắc chắn không phải là một sinh viên suất sắc, nhưng nếu bảo tôi là một học sinh dở thì tôi cũng buồn và không thích đâu. Bạn bè sinh viên Việt Nam trong lớp tôi ra trường đã có việc làm lai rai, nhất là các bà các cô và những người có ‘móc ngoặc’ từ bên trong các công ty Quốc Phòng lớn như Lockheed, Northrop, Rockwell hoặc các công ty dân sự như Hewlett Packard, IBM…

Thường ngày Danh và tôi hay rủ nhau chạy khắp vùng Los Angeles, Orange, và San Bernadino để kiếm việc làm mà Danh hay dí dỏm gọi là ‘đi cắm câu’. Trong cặp của chúng tôi lúc nào cũng có sẵn mấy chục bản resume mà chúng tôi tự cho là rất bắt mắt. Riêng cặp của Danh thì có thêm vài ba cái thơ tình và mấy tấm hình của người tình(chắc mới xin được) mà chàng cũng dí dỏm gọi là ‘của ăn đàng’. Máy đánh chữ thì hai đứa bỏ sẵn ở trong cốp xe để khi cần thì cover letter được ‘sáng chế’ ngay lập tức.

Những lúc rảnh rỗi thì chúng tôi chạy ra giúp việc cho một tiệm buôn bán bàn ghế do người quen làm chủ để tán gẫu và nhìn người qua lại cho khuây khỏa. Đến đêm thì hai đứa lại cùng nhau ngồi dịch một vài bài báo cho tờ liên lạc Đạo Binh Xanh gọi là lập công để cầu khẩn ơn trên cho sớm có việc làm.

Hai đứa thân với nhau vì đồng cảnh ngộ: NGHÈO. Danh không mặc vừa quần của tôi, nhưng tôi mặc vừa áo của Danh. Hamburger loại rẻ ở ngoài đường và cơm với trứng chiên ở nhà bên cạnh những thùng mì gói là hai món hợp khẩu và hợp cảnh nhất của chúng tôi. Hai đứa cũng gần nhau vì những chữ KHÔNG to tướng: không tiền, không việc làm, không gia đình ở gần…

Còn tình yêu? Thứ này mới chết người đây. Kể ra thì người tình cũng có, nhưng lại cũng…không, không chắc. Không chắc lắm dù ‘họ’ bảo họ ‘thương’ mình đấy, nhưng hai đứa vẫn hồi hộp, chỉ sợ thành ngữ ‘no money no honey’ được áp dụng khắp nơi trên đất Mỹ và không trừ người Viêt Nam ra thôi. Sốt ruột nhất là những ngày họ không điện thoại, nhưng lại cũng tủi thân lắm mỗi khi nghe những lời hỏi thăm: ‘How is the interview?’. Không biết họ quan tâm thật hay chỉ hỏi dò để còn tính truyện riêng. Đôi lúc tôi thấy cái bằng BS Điện Toán của mình vô cùng vô duyên và trách cứ trường học đã không dậy những cái updated, những cái mà các công ty bên ngoài đang làm và đang cần. Mỗi lần nghe tin bạn bè có việc làm thì tôi vừa vui vừa buồn. Vui cho bạn và buồn cho số phận èo ọt của mình.

Biết rằng ‘sông có khúc và người có lúc’, nhưng cả gần một năm rồi mà chả thấy ‘lúc’ đâu nên cũng chán nản. Resume của chúng tôi đẹp như tranh, nhưng lại là bức tranh mây trắng trên bầu trời Cali mùa hạ nên các công ty chỉ vẽ vời phỏng vấn cho qua rồi để nó ‘cuốn theo chiều gío’ và chạy xuống thùng recyclable chứ chẳng hề có truyện ốp-phơ gióp, dù là gióp rẻ mạt.

Danh và tôi bàn nhau phải sửa lại resume, dĩ nhiên là phải bỏ thêm kinh nghiệm, nhưng kinh nghiệm ở đâu bây giờ? Ai dám cho những bạch diện thư sinh(dù tuổi đời đã bước vào thời băm) mới ra trường những ba hay bốn năm kinh nghiệm? Tôi định trở lại trường để vơ xong mảnh bằng MBA, nhưng lại có lời đồn rằng: ‘MBA càng khó kiếm việc hơn’.

Thôi, không ai cho thì mình phải tự cho mình vậy. Sau một đêm suy nghĩ, chúng tôi quyết định thành lập một đại công ty. Rồi chỉ sau một giờ họp khẩn với nhau thì đại công ty có tên là DBX INCORPORATED đã được thành lập và được viết vào resume ngay. Tên của công ty nghe cũng vang lắm đấy chứ? Resume của chúng tôi đẹp hẳn ra và có chất lượng hẳn lên.

Lạy Chúa tôi, công ty này chỉ có ở trên Thiên Đàng chứ làm gì có hiện hữu ở dưới thế gian này. DBX thực ra là chữ viết tắt từ danh từ  Đ(ẠO) B(INH) X(ANH), nhưng nếu có ai hỏi thì chúng tôi phải nhanh nhẹn lấy ‘tự tin’ từ bụng lên đầu mà  trả lời ngay rằng ‘It stands for Database Expertises, một công ty tham vấn về Database Design và chuyên hợp đồng để viết những programs điện toán.

Rồi hai đứa cũng cọp dê những gì mà một người bạn đang làm trong Union Bank và dồn hết lên resume của mình. Người ‘nhân viên’ duy nhất của công ty DBX INCORPORATED lại chính là vợ của người bạn này, chị Kim. Chi Kim đang nghỉ dưỡng thai đứa con đầu lòng ở nhà. Chúng tôi xin lấy điện thoại của nhà anh chị làm điện thoại của công ty và nhờ chị bắt điện thoại nếu có ai gọi đến để xác nhận cái đại công ty bất đắc dĩ nhưng lại rất cần thiết của chúng tôi. Chị run lắm khi phải tập nói: ‘DBX Incorporated. May I help you’ thay vì  lời chào ‘Hello’ thường ngày.

Thành lập xong công ty và sửa xong resume, chúng tôi lại tiếp tục ‘đi cắm câu’. Vừa cắm vừa run, lại vừa buồn cười trong bụng.

Ấy thế mà lại có nhiều con cá to cắn mồi giả đấy. Một tháng sau Danh có việc làm ở Bank of America. Nhìn thấy Danh mỗi buổi sáng áo quần chỉnh tề, ca-ra-vat dài đến rốn, giầy bóng láng, xách cặp lên làm việc ở lầu 7 giữa thành phố vĩ đại Los Angeles mà tôi thèm vô cùng, thèm như ngày còn ở Việt Nam đi công tác thuỷ lợi đắp đê ngăn nước mặn cửa biển Đình Huỳnh nhìn người Việt Gốc Hoa đăng ký lên tầu đi ngoại quốc vậy.

Có gióp trong tay tự nhiên tôi thấy Danh chững chạc và chuyên nghiệp hẳn ra mặc dù nụ cười của chàng vẫn chưa mãn nguyện và tự tin lắm. Chàng và người tình cũng gặp nhau đều đặn hơn. Và dĩ nhiên là họ mặn mà với nhau hơn trước nhiều. Cái xe cũ của Danh cũng sạch và thơm hẳn lên sau cái pay check đầu tiên. Danh càng tỏ ra quan tâm lo lắng và khuyến khích tôi thì tôi lại càng rầu cho mình.

Thế là bạn bè của tôi đã dần ổn định với công việc. Xinh Huỳnh, anh chàng gốc gác vườn điều Long Khánh và hiền như thầy chùa đã nhảy vào được McDonnell Douglas. Xuân Anh, người chuyên hỏi tôi homework và suốt ngày chỉ thích mày mò Lotus, Access, Fortran… nghe đâu cũng đã ôm được cái gióp network manager cho một hãng nhỏ rồi. Còn đám Nhung, Ngọc, Vân, Trang… cũng đã có việc làm và đang tung tăng shopping bù những đêm học thi mặt mày hốc hác.

Chỉ có mình tôi bị vướng bắc, cái bắc Cần Thơ rất to. Làm sao mà bơi qua  để về Sai Gòn đây? Buồn quá.

Thế nhưng ba tháng sau, cái ‘lúc’ của tôi đã đến. Cái mồi giả của tôi cũng đã có con cá lóc đớp vào. Công ty Carter Haley Hale chuyên lo data cho Broadway Department Store nhận tôi vào làm việc. Chắc như bắp, nhưng ngày mà tôi nhận được offer letter cũng là ngày Danh bị manager gọi vào để hỏi truyện. Danh bủn rủn tay chân, mồ hôi toát ra trong phòng lạnh như người sốt rét. Danh cầm chắc mình bị khiển trách hoặc cho nghỉ việc vì kinh nghiệm…ma. Nhưng không phải vậy, manager chỉ hỏi truyện xã giao qua loa rồi cho về. Danh vui mừng thoát nạn và qua được ba tháng thử việc(probation).

Nghe Danh kể truyện tôi thấy có phần không chắc ăn nên điện thoại lại cho con cá lóc Carter Haley Hale để từ chối việc làm. Tay hiring manager rất dễ mến tưởng tôi chê ít tiền không nhận việc nên đề nghị tăng thêm. Lưỡi câu lại từ miệng cá rơi xuống bao tử của nó. Tôi đặt điều nói dối là mẹ đau nặng cần về Việt Nam một tháng. Tay ấy bảo sẽ chờ đến ngày tôi trở lại Mỹ. Tôi ậm ự làm như mình vừa thiết tha với công việc vừa phải giữ bổn phận làm con. Thực ra tiếng Anh của tôi quá dở và lại nói dối nên câu cú chẳng rõ nét. Nghe vậy, tay ấy lại tưởng tôi bối rối nên thương tôi hơn và sợ mất một nhân viên giỏi và có hiếu. Cuối cùng hắn cho tôi ba ngày để suy nghĩ. Suy nghĩ gì nữa vì tôi có tí kinh nghiệm nào đâu mà dám nhận công việc CICS.  Hơn nữa lúc ấy tôi cũng được công ty Laser Micro Software nhận vào làm việc sau một đống bài thi dài, làm cả ngày mới xong. Thôi thà bắt con cá rô nhỏ mà chắc ăn hơn là con cá lóc bự. Tôi quyết định đi làm cho Laser Micro Software dù lương thấp hơn cả 10 ngàn đồng và phải đi làm mãi tận El Toro thay vì Anaheim vì tôi cảm thấy tự tin hơn. Tự tin hơn vì tôi biết chắc công việc sẽ làm. Tự tin hơn vì tôi đã nộp cho công ty này một bản resume có thật.

 Xin đừng cười tôi gian dối và xin đừng bắt chước tôi mà dối gian. Người ơi.

 Mỗi năm đến mùa chay, tôi lại nhớ đến cái gióp đầu đời ở Mỹ này. Gióp đầu, xe đầu, và tình đầu ai mà chẳng nhớ. Tôi thấy mình giống Adam và Eva trong vườn địa đàng xưa khi nghe tiếng Chúa hát ‘Come back to me… for long I have been waiting for you…’ vang vang trong ngày Lễ Tro và những ngày Chúa Nhật trước Lễ Phục Sinh.

Mới nghe tiếng Chúa mà ông bà tổ tông của tôi đã ngại ngùng và lúng túng. Chưa biết Chúa làm gì mà hai ông bà đã khiếp sợ và xấu hổ. Tôi cũng vậy. Tôi chắc hai ông bà đã lấy lá cây che thân vì sự trần truồng của linh hồn hơn là sự trần truồng về thể xác. Thật vậy, những gì Chúa dựng nên có chi là xấu và phải xấu hổ đâu. Và sự trần truồng của Eva lại chẳng là sự hấp dẫn cho Adam và ngược lại hay sao? Có lẽ Adam xấu hổ và sợ hãi vì thấy mình là kẻ phản bội, thấy mình đã lỗi hẹn, và từ thấy linh hồn mình trống trải. Còn Eva thì thấy mình là kẻ đồng lõa, thấy hối tiếc, và cũng từ đó thấy trong linh hồn cái cô đơn chết người. Cả hai đều sợ hãi vì phải đối diện với sự thật. Tôi cũng thế.

Danh, bạn tôi sợ mất việc vì ‘kinh nghiệm dỗm’. Còn tôi thì không dám nhận việc vì ‘dổm trong kinh nghiệm’. Dù sao thì  đây cũng là những dối trá thế gian’ và chúng tôi có thể qua mặt được những manager trần thế, nhưng còn những lần review linh hồn với Đức Chúa Trời thì chúng tôi không thể ‘tơ lơ mơ’ như vậy được vì ‘con kiến đen nằm trên hòn đá đen giữa trời tối đen Ngài cũng biết hết’ cơ mà.

Với những người thánh thiện thì mùa chay có thể là mùa đền tội, còn với tôi thì mùa chay chỉ là mùa thú tội mà thôi vì một vài lần nhịn ăn hay kiêng thịt thì làm sao có thể đền bù được các tội của tôi trong năm qua. Lại còn tội lỗi của những năm trước dồn lại nữa. Thú thật, tôi chỉ biết gục đầu năn nỉ với Chúa:”Here I am Lord, have mercy on me…” mà thôi.

Hôm qua Chúa Nhật thứ hai mùa chay, ngồi trong nhà thờ, tôi đang vẩn vơ nghĩ đến những hỗn loạn trên thế giới, đến căn bệnh SARS quái ác đang xảy ra ở miền Châu Á thì giật mình lõm bõm nghe được một lời trong Kinh Thánh:”Nếu Chúa ở với tôi thì ai làm gì tôi được”.

Nếu tội lỗi tôi đươc Chúa tha thứ rồi thì còn gì hạnh phúc hơn và nếu tôi biết và dám cùng Chúa vượt qua cái chết để tìm sự sống đời đời thì còn gì vững tâm hơn. Nói vậy, nhưng không dễ.

Danh chết đã gần hai năm rồi. Tôi nhớ đêm hôm ấy, mấy đứa bạn cũ – Xinh, Tuyến, Bách, và tôi – cứ quanh quẩn bên giường của anh trong bệnh viện UCLA mãi cho đến lúc anh tắt thở vào khoảng 2 giờ sáng. Bệnh gan làm da của Danh xám ngắt trông thật đáng thương. Huệ, vợ anh thì khóc không thành tiếng nữa và cứ vuột khỏi cánh tay tôi như một cái gối mỏng.

Đời người mong manh thật Chúa ơi.

Cái email cuối cùng tôi còn giữ được của Danh là:

‘Chắc kỳ này hết bệnh, mình đổi sang làm bên Oracle với bác cho vui. Có job opening, gọi mình nhá’.

Danh ơi, trên Thiên Đàng có công ty ĐẠO BINH XANH thật phải không? 

Joseph Vũ. Fullerton 03/19/2003