Ds 6:22-27; Tv 67; Gl 4:4-7; Lc
2:16-21
Bác sĩ Nguyễn Tiến Cảnh, MD
Hôm nay là ngày đầu năm Dương
Lịch, Giáo Hội mừng Lễ Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa. Xuyết suốt giòng lịch sử Giáo
Hội, lễ này đã có nhiều danh hiệu khác nhau, mỗi danh hiệu đều nói lên những đặc
tính đặc biệt. Trong lễ này, chúng ta nên đạc biệt chú ý đến hai danh hiệu: Tên
GIESU và MẸ THIÊN CHÚA.
LỄ ĐẦU NĂM KITO GIÁO
Trước tiên, lễ đầu năm Kito giáo
nằm trong tuần bát nhật của lễ Giáng Sinh, nghĩa là 8 ngày sau khi chúa
Giesu sinh ra. Trước Công Đồng Vatican II (1962-1965), lễ này gọi là lễ Cắt
Bì hay lễ Đặt Tên. Sau công đồng Vatican II, ngày 1-1 được đổi thành
lễ mừng Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa, và được chọn làm ngày Thế
Giới Cầu Nguyện cho Hòa Bình.
LỄ CẮT BÌ VÀ ĐẶT TÊN CHÚA GIESU:
Ý nghĩa tên Giesu
Ý nghĩa Ngày lễ Đầu Năm Kito giáo
có dựa trên Kinh Thánh không?. Từ thượng cổ, trong Kinh Thánh và cả thời nay,
người ta tin rằng tên đặt cho một người không đơn thuần chỉ là một danh hiệu mà
còn hàm ẩn một ý nghĩa nào đó, như nhân cách, cá tính hay ước vọng, quyền lực
và số mệnh v.v… của người mang cái tên ấy. Giesu Nazareth sinh ra ở Bethlehem do
cha mẹ là người Do Thái (Mt 1-2; Lc 1-2). Lúc thụ thai, thiên thần đã nói đặt
tên cho con trẻ là Giesu (Lc 2:21). Giesu, tiếng Do Thái là Yeshua,
sau này gọi là Yehoshua hay Joshua. Giesu là tên rất thông dụng
trong Tân Ước, nghĩa là Chúa Cứu Thế (Mt1:21). Đây là một trong
những cách mà người Kito hữu gọi và xác định đặc tính con người của Chúa Giesu.
Khi chúa Giesu sinh ra được 8 ngày
thì phải chịu cắt bì theo thủ tục Do Thái. Đây là dấu chỉ sức chịu đựng đau khổ
của giao ước giữa Thiên Chúa và dân Do Thái (Lc 2:21-24). Từ Christos là
tiếng Hy Lạp dịch qua tiếng Do Thái là mashiah nghĩa là “Đấng
được xức dầu”. Qua danh hiệu này, người Kito hữu tuyên xưng niềm tin
của mình: Chúa Giesu là đấng Thiên Sai. Trong Tân Ước, ‘tên,
con người và việc làm’ của Thiên Chúa liên hệ mật thiết với chúa Giesu Kito
không thể tách rời nhau được. Người môn đệ thực sự của chúa Giesu phải cầu
nguyện nhân danh chúa Giesu (Ga 14:13-14). Thánh Gioan nói (Ga 2:23), ‘tin
vào danh chúa Giesu là tin Người là đức Kito, là Con Thiên Chúa’
(Ga 3:18). Danh chúa Giesu chỉ có quyền lực ở nơi nào có niềm tin và đức vâng
lời (Mc 9:38-39). Tin vào danh thánh chúa Giesu sẽ dẫn đưa đến viêc tuyên xung
danh Người (Dt 13:15). Kêu cầu danh thánh này thì được ơn cứu chuộc.
ĐỨC MARIA LÀ MẸ THIÊN CHÚA
Nhân vật thứ hai được mừng và tôn
vinh trong ngày lễ đầu năm là Mẹ Chúa Giesu. Đây là
một nữ đồng trinh Do Thái đã nhận lãnh trọn vẹn trách nhiệm về lời nói “Xin
Vâng” khi thiên thần Chúa đến báo tin Mẹ sẽ sinh con trai. Qua đáp ứng
đó, mẹ đã phá ranh giới văn hóa và tôn giáo của thời đại mẹ, chứng tỏ mẹ có một
niềm tin sắt đá và can đảm vô cùng, dù mẹ không biết kết thúc câu chuyện sẽ ra
sao. Mẹ đã mang Trời / Thiên Đàng xuống trái đất.
Từ Maria là tiếng Do Thái “Mariam”,
theo triết tự thì có lẽ do tiếng Ai Cập có nghĩa là “đáng yêu”. Mẹ là môn đệ
tuyệt vời dẫn đưa chúng ta tới thiện ích và nhân tính của Thiên Chúa. Maria đón
chào và tiếp nhận lời Chúa với đầy đủ và trọn vẹn ý nghĩa nhất qua tiếng “Xin
Vâng”. Mẹ đã không hiểu lời đó trong suốt cuộc đời chúa Giesu, nhưng mẹ tin
tưởng và giữ kín trong lòng câu mẹ trả lời thiên thần truyền tin mẹ sẽ thụ thai
chúa Giesu. Nguyên văn câu đó là “giữ nó sống động”, “suy nghĩ”, “cân nhắc”.
Mẹ đã được giữ kín trong tâm trí mẹ (Lc 2:19) cho đến một buổi chiều thứ sáu u
tối ở trên đồi Calvary, 33 năm sau đó, Mẹ mới thực sự thấm thía và cảm nghiệm
trọn vẹn trách nhiệm của mẹ với hai tiếng “Xin Vâng”.
NỮ
TỬ ZION
Công Đồng Vatican II đã tặng Mẹ
một danh hiệu mới với bổn phận được nêu lên trong Hiến Chế Tín Lý về Giáo Hội:
Ánh Sáng Muôn Dân (Lumen Gentium # 52). Đây là lần đầu tiên Giáo Hội chính thức
gọi mẹ là “Nữ Tử Zion”, một tước hiệu có một nền tảng Kinh Thánh
rất phong phú. Danh hiệu này tiêu biểu cho Zion Thiên Sứ. Maria là mẹ đấng thiên
sai và thần dân mới của Thiên Chúa: Từng cá nhân và toàn thể dân tộc kết hợp mật
thiết với nhau theo truyền thống cấu trúc văn hóa Israel. Theo các tiên tri thì
Nữ Tử Zion là vị hôn thê của Chúa khi nàng tuân giữ giao ước. Vì là “Mẹ Zion”,
mẹ không chỉ đón chào và đại diện Israel mà cả Giáo Hội, toàn thể dân Chúa của
Giao Ước mới. Mẹ Maria là trưởng nữ của Zion, dẫn đầu tất cả dân Chúa trên hành
trình về vương quốc.
Tình mẹ của Maria tự nó không là
dấu chỉ của ơn cứu chuộc, nhưng phương cách sống, đường lối hành sử đặc biệt của
Mẹ chính là ơn cứu chuộc. Ơn cứu chuộc không có một danh hiệu nào khác ngoài
danh hiệu đức Giesu, nhưng qua mẹ Maria, chúng ta có Mẹ đồng thuận để có được ơn
cứu chuộc. Các danh thánh của đức Giesu và của mẹ Maria liên kết với nhau rất
mật thiết và tài tình.
Hôm nay chúng ta mừng lễ Đức Mẹ là
Mẹ Thiên Chúa. Mẹ là khuôn mẫu cho mỗi tín hữu chúng ta. Xin nhắc lại những lời
rất đanh thép của Giám Mục N.T. Wright, Anh quốc, năm 2008 trong Thượng Hội Đồng
các giám mục về Lời Chúa trong đời sống và sứ mạng của Giáo Hội. Giám mục Wright
là một trong các giám mục được ĐTC chỉ định đại diện anh em trong Thượng Hội
Đồng, đã nói về 4 giai đoạn trong đời sống của mẹ Maria qua 4 tiếng: Xin
Vâng (Fiat), Ngợi Khen (Magnificat), Giữ Kín Trong Lòng (Conservabat)
và Đứng Yên Lặng (Stabat). “Xin Vâng”, có nghĩa là Mẹ bằng lòng
và chấp nhận Lời Chúa phán. “Ngợi Khen” có nghĩa Mẹ nói lên sức mạnh và
lòng can đảm của Mẹ. “Giữ Kín Trong Lòng”, là Mẹ chiêm nghiệm lời
Chúa và giữ kỹ trong tim.“Đứng Yên Lặng” nói lên lòng trung thành
của Mẹ cho đến phút chót khi Mẹ đứng lặng người dưới chân Thánh Giá lúc Chúa hấp
hối, kiên nhẫn chờ đợi trong tâm lời tiên tri của Simeon được ứng nghiệm và linh
cảm một điều mới mẻ, bất ngờ, có lẽ không vui nhưng lại là ơn cứu chuộc đầy hứng
khởi.
Qua Kinh Thánh, Thiên Chúa kêu gọi
mỗi người chúng ta muốn có một tinh yêu trọn vẹn đầy ân sủng thì đáp ứng của
chúng ta phải là “Xin Vâng”. Chúng ta cũng “Ngợi khen” bằng sức
mạnh của chúng ta- để lời chúng ta thích hợp với hoàn cảnh cá nhân, xã hội và
chính trị ỡ giữa chúng ta. Rồi “Giữ kín trong lòng” để chúng ta chiêm
nghệm qua những gí chúng ta thấy và nghe được. Nhưng Kinh Thánh cũng cho thấy Mẹ
Maria phải trải qua nhiều khó khăn gian nan. Mẹ muốn điều khiển Con Mẹ, nhưng Mẹ
bất lực. Mẹ như bị lưỡi gươm đâm thấu tim khi Mẹ “đứng yên” dưới chân Thánh Giá.
Chúng ta cũng phải kiên nhẫn chờ đợi, để cho Lời Chúa nói với chúng ta những
điều mà chúng ta không ngờ hay chẳng vui vẻ gì để chấp nhận, nhưng nó lại có
tính cứu chuộc. Nên đọc Lời Chúa cách khiêm tốn và tin tưởng rồi chờ đợi mục
đích của Chúa ẩn chứa bên trong như Mẹ Maria. Maria quả thật là một gương mẫu về
niềm tin cho mọi Kito hữu.
NGÀY THÉ GIỚI CẦU NGUYỆN CHO HÒA
BÌNH
Ngày Thế Giới Cầu Nguyện cho hòa
bình được Giáo Hội khởi xướng dưới thời đức Phaolo VI năm 1967. Mọi tín hữu đều
được mời gọi cầu nguyện cho hòa bình thế giới vào đầu năm. Sứ điệp của Biển Đức
XVI trong ngày cầu nguyện thứ 43 là: “Nếu bạn muốn kiến tạo Hòa Bình, bạn
phải bảo vệ Tạo Vật.” Đức Phaolo VI nói một câu rất nổi danh: “Nếu
bạn muốn có Hòa Bình, bạn phải thực thi công lý.”
Biển Đức XVI đã trình bày “một
viễn kiến toàn cầu về hòa bình”, một hòa bình “có được trong hòa hợp giữa
Thiên Chúa, loài người và tạo vật. Với viễn ảnh đó, phân hóa môi trường thì
không những phá vỡ sự hòa hợp giữa loài người và tạo vật mà còn hủy hoại trầm
trọng sự hợp nhất giữa loài người và Thiên Chúa.”
Biển Đức XVI đã nổi danh là “Giáo
Hoàng Xanh” vì ngài đã liên tục kêu gọi bảo vệ môi trường. Ngôn ngữ trong sứ
điệp năm mới của ngài hoàn toàn có tính cưỡng hành. “Làm sao người ta có thể
dửng dưng vô cảm trước những vấn đề như khí hậu thay đổi, bỏ hoang, hủy hoại và
làm mất sức sản xuất ở nhiều phạm vị nông nghiệp rộng lớn, ô nhiễm sông ngòi,
hủy giệt sinh học, làm tăng khí hậu quá đáng, phá rừng ở nhửng vùng xích đạo và
nhiệt đới?
“Làm sao người ta có thể bỏ qua
một hiện tượng đang lớn mạnh gọi là ‘di cư vì môi trường’, có nghĩa là người dân
-vì môi trường bị phân hóa hủy giệt- phải rời bỏ nơi họ đang sống cùng với tất
cả vật dụng, gia nghiệp của do, vì bị ép buộc, vì chẳng đặng đừng để tránh những
nguy hiểm và những bất trắc không lường trước được, mà không biết phải đi đâu?
Làm sao chúng ta lại không thể phản ứng lại những tranh chấp đang xẩy ra và rất
có thể mai sau liên quan đến những nguồn lợi thiên nhiên? (….)
“Đó là tất cả những vấn nại ảnh
hưởng rất lớn trên việc thi hành nhân quyền như quyền được sống, quyền có thức
ăn, thức ăn trong lành và sạch sẽ không bị nhiễm độc, quyền y tế, sức khỏe và
quyền phát triển.”
Biển Đức XVI làm nổi bật viễn kiến
toàn cầu như một tặng phẩm của Thiên Chúa ban cho loài người. Họ có quyền và “bổn
phận phải săn sóc và vun trồng.” ĐTC kêu gọi mọi người nên biết “nhìn xa
trông rộng về một phương mẫu phát triển” dựa trên không phải những “nhu cầu sống
thời nay, của người và vật, mà là nhu cầu của tất cả những thế hệ tương lai.
ĐTC cũng nhấn mạnh việc bảo vệ môi
trường là “bổn phận của tất cả mọi người” bằng cách thay đổi thái độ và
cá tính. Biển Đức kêu gọi một “cách sống mới” không chỉ dựa trên
tiêu thụ hợp lý mà còn “xã hội và đoàn kết” cũng như “khôn ngoan”
Vì vậy, loài người cần phải canh tân “giao ước giữa loài người và môi trường,
là tấm gương phản chiếu tình yêu sáng tạo của Thiên Chúa, đấng chúng ta từ đó mà
có và trên hành trình dương thế chúng ta đi về với Người.”
“Khủng khoảng hiện nay của chúng
ta……căn bản là khủng khoảng luân lý, và tất cả những khủng khoảng đó đều liên
quan với nhau. Chúng ta cần phải suy nghĩ lại, coi lại con đường chúng ta đang
đi.
Chủ đề mới nhất gần đây cho năm
mới của người Kito hữu là “Ngày Thế Giói Cầu Nguyện cho Hòa Bình”. Giáo Hội kêu
gọi mọi Kito hữu bắt đầu năm mới bằng cầu nguyện cho hòa bình. Việc cầu nguyện
không chỉ giới hạn ở ngày mồng 1 tết đầu năm, nhưng phải kéo dài suốt cả năm.
Dân Do Thái, đặc biệt, họ kết hợp với người Kito hữu trong lời nguyện cầu và xây
dựng hòa bình. Thiên Chúa là Hòa Bình. Mặc dù chúng ta, những người Kito giáo
coi sự can thiệp của Thiên Chúa nơi đức Giesu Kito là một quyết định dứt khoát
và rõ ràng, nhưng sự can thiệp này không biểu hiện ngày xuất hiện của vương quốc
đấng thiên sai đối với những người anh chị em Do Thái.
Theo thần học Kito giáo đương đại,
chúng ta biết chắc biến cố đức Kito “chưa tới”. Vì chúng ta, những người Kito
hữu và những người Do Thái, còn đang cùng nhau đợi, cùng nhau hành động để có
được vương quốc của đấng thiên sai, nên chúng ta phải cùng nhau hành động đặc
biệt trong phạm vi công lý và hòa bình. Dân Do Thái, dĩ nhiên có ưu tiên làm hội
viên cùng với người Kito hữu để có vương quốc công lý, tình thương và hòa bình.
Vương quốc của đấng thiên sai đối với cả người Kito giáo lẫn người Do Thái thì
vẫn còn đang ẩn hiện đâu đó. Đối với chúng ta, chỉ cầu nguyện cho hòa bình không
thôi thì chưa đủ, chúng ta phải có hành động. Đó là công việc của những ai đang
chờ mong vương quốc của đấng thiên sai bao trùm ngự trị trọn vẹn cuộc đời chúng
ta và cả thế giới.
ĐÔI LỜI KẾT : NĂM MỚI LÀ THỜI
GIAN TƯỞNG NHỚ VÀ TRI ÂN
Đầu Năm Mới là cơ hội và thời gian
để nhớ lại quá khứ và chia sẻ hy vọng ở tương lai. Tôn giáo đích thực dạy chúng
ta phải tôn trọng mạng sống và cho chúng ta cảm nghĩ thánh thiêng về danh thánh
Thiên Chúa. Khi chúng ta để ý đến những ý nghĩa khác nhau của lễ Rosh Hashanah
của Do Thái Giáo và lễ Tân niên của Kito giáo, chúng ta thấy có một số việc đi
song hành với nhau. Thiên Chúa mà người Do Thái và người Kito giáo tôn thờ không
muốn cái chết đổ lên đầu những kẻ tội lỗi, nhưng họ có quyền quay trở về với
Người để được sống. Cả Do Thái Giáo lẫn Kito giáo đều dạy rằng hủy bỏ một mạng
sống thì cũng có thể hủy bỏ cả thế giới, và bảo toàn một mạng sống thì cũng là
bảo toàn cả thế giới.
Thiên Chúa của người Do Thái và
người Kito giáo đã nói với mọi người lời này: “Hãy tìm kiếm Ta để được sống”
và “Hãy chọn sự sống”. Người Do Thái và người Kito giáo hiện hữu là để
biểu lộ sự thánh thiêng của danh Thiên Chúa và quyền năng tối thượng của Người
trên muôn loài thụ tạo. Trong một thế giới có quá nhiều tiếng nói và vấn đề đang
đòi hỏi phải đứng chóp mu hạng nhất, Do Thái Giáo và Kito Giáo đã nhận biết
Thiên Chúa là chúa tể toàn năng và tối thượng trên muôn loài. Sau cùng, người Do
Thái và người Kito giáo vẫn hằng ao ước một ngày nào đó có hòa bình, lưỡi gươm
đem làm lưỡi cày và cây thương trở thành giao tia cây.
Lễ Rosh Hashanah và Lễ Tân Niên
Kito giáo là những cơ hội tuyệt hảo để ăn mừng sự sống. Theo quan niệm Á Châu và
Việt Nam ta thì người ta chúc mừng nhau sức khỏe, phát tài, duy trì nhân phẩm và
sự thánh đức cũng như cầu mong được mọi điều tốt đẹp. Đó là những lễ hội để cầu
xin Trời ban mọi điều an lành, hạnh thông, nam nữ, vợ chồng, con cháu hòa hợp,
xum họp yên vui, yêu thương, được muôn điều như ý, đặc biệt những ai nhận biết
Chúa là chúa giải phóng khỏi cảnh nô lệ, độc tài, áp bức (Exodus), và những ai
nhận biết Thiên Chúa là Cha chúa Kito của chúng ta.
Đầu năm mới, năm hồng ân, năm toàn
xá lòng Chúa thương xót. Xin Chúa ban cho chúng con được ngày càng thấm nhuần
hiểu biết thánh danh Thiên Chúa, đức Giesu và mẹ Maria, ban cho chúng con tràn
đầy hồng ân Thiên Chúa. Xin hãy gửi và bảo vệ chúng con lên đường thi hành sứ
mạng, thiết lâp công lý, công bằng, là khí cụ và đại diện của sự sống và hòa
bình. Ban cho thế giới được hòa bình an vui, không còn chiến tranh khủng bố.
Không còn cảnh phãi lũ lượt gồng gánh bỏ nhà ra đi mà không biết phải đi đâu.
Fleming Island, Florida
Jan. 1, 2019
NTC