Trần Mỹ Duyệt
Chúng ta không biết chắc
ngày sinh của Mẹ Thiên Chúa, nhưng trải dài suốt 15 thế kỷ và cho đến nay, Giáo
Hội Công Giáo vẫn tiếp tục mừng ngày này vào ngày 8 tháng Chín hằng năm gọi là
Lễ Sinh Nhật Trinh Nữ Maria Rất Thánh. Theo truyền thống, việc cử hành mừng
ngày sinh nhật của Trinh Nữ Maria Rất Thánh vào ngày 8 tháng Chín, vì ngày 8
tháng Mười Hai là ngày kính Mẹ Đầu Thai Vô Nhiễm Nguyên Tội.
Ngay từ thế kỷ thứ sáu,
Giáo Hội đã bắt đầu cử hành mừng Sinh Nhật Đức Mẹ. Mặc dù Thánh Kinh không nói gì về ngày này,
tuy nhiên, Ngụy Kinh của Thánh Giacôbê (Protoevangelium of James) đã cho
chúng ta những tin tức về ngày đặc biệt ấy. Mặc dù đây là cuốn sách không mang
giá trị lịch sử, nhưng nó phản ảnh lòng sùng kính của các Kitô hữu ban đầu.
Theo đó, Anna (Anne) và Gioankim (Joachim) là những người son sẻ. Họ nhận được lời hứa về một người con, mà
người con ấy sẽ có mặt trong dự án cứu độ của Thiên Chúa đối với thế giới. Câu
truyện này cũng giống những câu truyện Thánh Kinh, nhấn mạnh đến sự hiện diện
đặc biệt của Thiên Chúa trong đời sống của Đức Maria từ những ngày
đầu.
Thánh Augustine đã liên
kết ngày sinh nhật của Đức Maria với công cuộc cứu độ của Chúa Giêsu, và cho
rằng thế giới hãy vui mừng và hân hoan về ngày này: “Mẹ là bông hoa
tuyệt vời trong vườn huệ ngát hương. Qua sinh nhật của Mẹ, di sản nhân loại
thừa hưởng từ tổ tông được tẩy rửa.” Lời nguyện đầu lễ nói về ngày
giáng trần của Con Mẹ như bình minh ơn cứu độ của chúng ta, và trong thánh lễ
này, Giáo Hội cầu xin ơn bình an: “Lạy Chúa, ngày sinh nhật của Ðức
Giêsu Con Một Chúa, Chúa đã mở đầu kỷ nguyên cứu độ, thì hôm nay ngày sinh nhật
của Thánh Mẫu Người, xin Chúa cũng rộng ban muôn phúc lộc, và cho chúng con
hưởng bình an.”
Những gì về tuổi thơ của
Đức Trinh Nữ Maria tuy không được trực tiếp ghi lại trong Thánh Kinh, nhưng
ngay từ những thế kỷ đầu của Giáo Hội, một số tài liệu dựa theo truyền thống về
những gì liên quan đến ngày sinh nhật này cũng đã được tìm thấy trong các tác
phẩm Kitô giáo thời bấy giờ. Theo Ngụy Kinh của Thánh Giacôbê có từ đầu thế kỷ
thứ hai, thân phụ của Đức Maria là một người giầu có thuộc một trong Mười Hai
chi tộc Israel. Ông rất chia sẻ nỗi buồn không có con cùng với vợ là bà Anna.
Ông hy vọng cũng như Abraham, ngày về già được Thiên Chúa ban cho một người con
như Isaac. Chính vì thế cả hai đã sốt sắng tận hiến và nhiệt thành trong lời
cầu nguyện. Và kết quả là Chúa đã chúc phúc cho hai ông bà một cách dồi dào còn
hơn cho Abraham và Sarah. Một thiên thần đã hiện ra với bà Anna và nói: “Chúa
đã nghe lời bà cầu. Bà sẽ mang thai và sinh con, và con bà sẽ được ca tụng trên
khắp hoàn cầu.” Lời tiên tri phản ảnh lời chào của Isave sau này khi Đức Maria
tới thăm viếng bà: “Bà được chúc phúc giữa các người phụ nữ, và Con
lòng Bà được chúc phúc! Bởi đâu tôi được Mẹ Chúa tôi đến viếng thăm tôi?” (Luca
1:42-43)
Sau khi hạ sinh Maria,
cũng theo Ngụy Kinh ghi lại, bà Anna đã gọi căn phòng của Maria là “phòng
thánh”, và không cho phép để bất cứ đồ vật gì dơ bẩn hoặc tầm thường ở trong đó
vì sự thánh thiện của con mình. Những ghi chú tương tự cũng kể rằng khi lên một
tuổi, cha của Maria “đã tổ chức một buổi lễ rất lớn, mời các tư tế, kinh sư, và
kỳ lão cùng nhiều người trong dân Israel tham dự.”
Lúc ấy, ông Gioankim đã
mang con trẻ đến cho các tư tế, để các vị chúc lành cho em bằng những
lời: “Lạy Thiên Chúa, là cha của chúng con, xin chúc lành cho trẻ này,
và ban cho em một tên gọi muôn đời được ca tụng trên mọi dòng dõi”. Tiếp
tới mang em đến những vị thượng tế, và các vị này cũng đã chúc lành cho
em: “Lạy Thiên Chúa tối cao, xin nhìn đến trẻ này, chúc lành cho em với
muôn phúc lành, đến muôn đời.”
Sau đó, cha mẹ của Maria
cùng với các tư tế đền thờ đã dâng con trẻ và thánh hiến sự đồng trinh trọn đời
của em lên Gia Vê Thiên Chúa.
Các Tín Hữu Công Giáo từ
thế kỷ thứ hai, rất tôn trọng những gì được Ngụy Kinh của Thánh Giacôbê ghi
lại. Nhờ tài liệu này mà chúng ta đã biết nhiều chi tiết về đời thơ ấu của Đức
Maria, những điều quí giá về Thánh Truyền, không đi ngược lại với Thánh
Kinh.
Thánh Augustine coi sinh
nhật của Đức Nữ Trinh Maria Rất Thánh như một biến cố của đất trời, một dấu chỉ
của lịch sử, và là dấu hiệu gắn liền với sinh nhật của Chúa Giêsu Kitô. Vị giám
mục thế kỷ thứ tư của Giáo Hội Đông Phương, người mà quan điểm thần học được
định hình cho việc hiểu biết về tội, về bản tính con người tự nhiên, đã khẳng
định rằng, “nhờ ngày sinh nhật của Mẹ, di sản của tổ tông được tẩy rửa.”
Trong những thế kỷ đầu,
Sinh Nhật Đức Maria được cử hành một cách hết sức trọng thể. Dần dần lễ này bị
rơi vào quên lãng, hoặc xem thường, mặc dù nó được coi như “Biến cố quan trọng
của lịch sử Cứu Độ”. Cũng giống như Mẹ Đầu Thai Vô Nhiễm Nguyên Tội, Sinh Nhật
Đức Mẹ là một ngày quan trọng trong lịch sử cứu độ của chúng ta. Chúa Kitô cần
một người mẹ, và Mẹ được sinh ra. Vì thế những biến cố này nếu không có sự
giáng trần của Chúa Cứu Thế sẽ không thể nào xảy ra.
Theo truyền thống và niềm
tin Kitô giáo, Giáo Hội Công Giáo mừng sinh nhật chỉ có ba trường hợp: Sinh nhật
Đức Maria, sinh nhật Gioan Tẩy Giả, và sinh nhật Chúa Giêsu. Cả ba Đấng đều
được sinh ra không vướng tội Tổ Tông (born
without Original Sin.)
Còn lại, lễ kính hoặc
mừng các thánh đều là ngày các ngài qua đời hoặc được phúc tử đạo. Theo Thánh
Phanxicô Assisi, thì “chính khi chết đi là khi vui sống muôn đời.” Đó mới là
lúc chúng ta thực sự bước vào quê hương vĩnh cửu, và được sinh ra trong nước
trời.
Sinh Nhật Đức Mẹ được cử
hành vào ngày 8 tháng Chín, và được mừng kính trên toàn Giáo Hội. Thánh lễ được
ghi trong lịch phụng vụ của Roma và phần lớn các Giáo Hội Anh Giáo. Lễ này cũng
được cử hành theo lịch Tridentine, và theo Nghi Lễ Chính Thống Giáo Đông Phương.
Giáo Hội Tông Đồ Miền Armenian cũng mừng kính vào ngày 8 tháng Chín. Tuy nhiên
theo Giáo Hội Chính Thống Coptic và Chính Thống Ethiopia, tín hữu mừng lễ này
vào ngày 9 tháng Năm (1 Bashans, EC 1 Ginbot).
Để giúp các tín hữu hưởng
nhờ nhiều ơn phúc qua lời chuyển cầu của Mẹ Maria, Đức Giáo Hoàng Innocent IV
đã thiết lập Tuần Bát Nhật, sau này đã được Đức Piô XII đổi mới.
“Lạy Ðức Trinh Nữ Maria,
Mẹ là người có phúc và rất đáng mọi lời ca tụng, vì Mẹ đã sinh ra Mặt trời Công
Chính là Ðức Kitô, Chúa chúng con. – Alleluia.”