Chúng ta sẽ không ngạc nhiên khi nói chuỗi dụ ngôn trong Tin Mừng thứ ba như dụ ngôn con chiên lạc, đồng bạc mất, người cha phung phí… là những dụ ngôn của lòng thương xót vì Tin Mừng Luca, vốn được gọi là Tin Mừng của lòng xót thương.

Thế nhưng, khi nói dụ ngôn người quản gia bất lương khôn khéo của Tin Mừng hôm nay cũng là một dụ ngôn của lòng thương xót thì không ít người sẽ rất ngạc nhiên.

Phải, trước sự cứng lòng của các biệt phái, Chúa Giêsu buộc phải kể ra dụ ngôn này thì hẳn Ngài có ý còn nước còn tát đối với những ai cho mình là công chính không cần phải sám hối ăn năn. Như vậy, Ngài vẫn mở ngõ, vẫn hy vọng những người tưởng rằng mình đạo đức biết quay trở về.

Ở Trung Đông ngày xưa, một khi quản gia bị nghi ngờ thì lập tức, phải nghỉ việc. Trong sách Mishna, luật Do Thái, ghi rõ, quản gia sẽ bị sa thải bất cứ khi nào. Một khi chủ phán quyết, đương sự phải làm thinh và có thể ở tù sau khi ra toà.

Vậy mà dẫu trong hiện tại, khi đã hết quyền, người quản gia vẫn ma mãnh sắp đặt cho tương lai, “Cuốc đất thì không nổi, ăn mày thì hổ ngươi…” và ra tay hành động, “Anh mắc nợ chủ tôi bao nhiêu? Ngồi xuống mau, cầm lấy văn tự viết lại năm mươi… hay ngồi xuống mau, cầm lấy văn tự, viết lại tám trăm…”. Và “ông chủ đã khen anh hành động khôn khéo” nghĩa là ông vẫn để cho sự việc xảy ra dù ông đã biết tất tần tật.  

Sao anh lại liều lĩnh đến như thế? Sao anh không sợ lề luật? Thưa bởi lẽ, anh biết chủ của anh, một người quá nhân hậu, dẫu sắp cho anh nghỉ việc, ông vẫn một lần nữa sẽ lờ đi như đã lờ đi cho anh bao lần trong quá khứ.

Bằng chứng là sau khi gặp anh, chủ anh không một lời rầy la, không đuổi anh khỏi nhà, không giải anh ra toà và cũng không bỏ tù anh theo luật… anh ta hiểu được tấm lòng cực kỳ tốt của chủ, nên không lạ chi anh đánh liều thêm một lần nữa. Anh bình tĩnh gặp từng con nợ như khi đang còn quyền, anh đóng vai quản gia một cách trọn vẹn như không có điều gì xảy ra để rồi làm mọi sự như đang nhân danh lòng khoan dung hào hiệp của chủ.

Và “chủ đã khen anh hành động khôn khéo”. Chủ anh biết quá rõ mọi hành vi mờ ám, vậy mà đúng như anh nghĩ, ông quá đại lượng để không gọi từng con nợ lại, không phơi trần sự gian dối của anh… vân vân và vân vân vì anh đã tính trước, ông chủ của anh sẽ tuyệt đối nhân từ.

Một vị tướng nọ quyết định đánh địch quân, dù rằng lúc ấy quân số của ông chỉ bằng 1/10 quân địch. Ông xác quyết với toàn thể binh sĩ rằng, họ sẽ chiến thắng; thế nhưng ai nấy đều lắc đầu thất vọng. Vào ngày hành quân, khi đi ngang qua một nhà nguyện, ông cho đoàn quân dừng lại và nói, “Tôi và một số sĩ quan vào đây cầu nguyện rồi thử gieo một quẻ: nếu đồng tiền ngửa, chúng ta sẽ thắng; bằng không, chúng ta sẽ thua”. Một lúc sau từ trong nhà nguyện bước ra, ông và các sĩ quan vui mừng loan báo, “Số mệnh cho chúng ta biết, chúng ta sẽ thắng trận này”. Nghe thế, mọi người hân hoan lên đường và quả nhiên họ đã quyết tử và đã chiến thắng. Hôm sau, một sĩ quan thân cận đã tâm sự với vị tướng, “Quả thật trận chiến hôm qua đã chứng tỏ không ai có thể thay đổi được bàn tay của số mệnh”. Vị tướng mỉm cười đáp: “Có lẽ gần đúng như vậy”. Rồi ông lấy trong túi đồng tiền đã gieo quẻ hôm trước… cả hai mặt đều giống nhau.