Vấn Đề Tổ Chức Hưu Dưỡng Cho Các Linh Mục Giáo Phận Trong Giáo Hội Việt Nam

Đỗ Hữu Nghiêm

I. Từ Quỹ Lê Bảo Tịnh (Lebaotinh Foundation) đến Hội Tương Trợ Linh Mục Hưu Dưỡng Việt Nam

Từ nhận thức đến hành động

Với ý thức xúc tiến gây quỹ trợ giúp các linh mục hưu dưỡng, tỏ lòng cám ơn các vị nói chung, “vì một đời các ngài đã cố sống trung thành và hi sinh phục vụ cho Chúa và Giáo Hội quê Mẹ Việt Nam.” Đây là cử chỉ “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” tỏ lòng biết ơn các môn đệ của Chúa. Khi chọn theo Chúa, các linh mục về cơ bản đã cố gắng sống cuộc đời chứng nhân giữa muôn ngàn gian khổ và thử thách về thể chất lẫn tinh thần.

Các Ngài đã phấn đấu trung thành với ơn gọi đi theo Chúa, phục vụ cộng đoàn dân Chúa, đồng hành với dân Chúa, và hiện diện với họ trong mọi biến cố của cuộc sống. Các Ngài đã cố theo gương sống Chúa Kitô, Thầy Chí Thánh, từ bỏ chính mình và gia đình để phục vụ cho đến cùng. Chính Chúa đã nói, “Con chồn có hang, con chim có tổ, con Người không có chổ tựa đầu” (Lc 4: 58.) Thực tế có rất nhiều tông đồ của Chúa đang sống những ngày cuối đời lầm than, cơ cực, nghèo khổ, đói rách.

Tổ chức và hoạt động

Với nhận thức ấy, một số linh mục, cùng với một số giáo dân và linh mục khác, đã có sáng kiến nhiệt tình tự động thành lập Hội Lê Bảo Tịnh, qui tụ nhiều người cùng đóng góp xây dựng Quỹ Tương Trợ Các Linh Mục Hưu Dưỡng ở Việt Nam. Trong số những người đó, có thể kể ra các linh mục:

Phạm Ngọc Tuấn,  Nguyễn Văn Tuyên, Nguyễn Thế Phiên, Nguyễn Đăng Đệ, Trần Đức Hùng, Chu Vinh Quang,  Nguyễn Kim Long,  Nguyễn Văn Khấn, Trần Văn Kiểm, Đinh Viết Thục và  Linh Mục Linh Hướng

Sáng kiến này cổ vũ cộng đoàn dân Chúa và tất cả mọi người thiên chí “hằng tâm hằng sản”, hy sinh góp phần tài trợ cụ thể cho các linh mục chủ yếu thuộc các giáo phận Việt Nam. Tổ Chức Lê Bảo Tịnh Foundation được thành lập và hoạt động từ năm 2005. Trong lá thơ tuyên úy ngày 17/7/2005, Hội Lê Bảo Tịnh trình bày, giới thiệu Hội với Các Hồng Y, Tổng Giám Mục và Giám mục Việt Nam hoạt động đã thực hiện.

Trong tháng Năm năm 2005, tại Orange County, California, USA, một số giáo dân đã có sáng kiến và thiết lập một Hội Lê Bảo Tịnh Foundation với mục đích tiếp tay với các vị bản quyền để giúp đỡ các linh mục hưu dưỡng tại tất cả các giáo phận của toàn cõi Việt Nam. Việc làm đó có một số linh mục trực tiếp khuyến khích và nâng đỡ. Sau đó một bữa tiệc gây quỹ tạo phương tiện bảo trợ các cha đã được tổ chức tại nhà hàng Hồng Ân, Westminster, CA vào ngày 4 tháng Sáu 2005. Kết quả khởi đầu thật khiêm tốn những rất nhiều khuyến khích và hứa hẹn trong tương lai.

Hội kính báo đến Vị Bản Quyền của mỗi giáo phận là muốn tỏ lòng cám ơn các linh mục hưu dưỡng tại giáo phận liên thuộc một cách thiết thực và cụ thể. Nếu được, Hội xin danh sách với tên tuổi cụ thể của các linh mục đang hưu dưỡng trong giáo phận để biếu mỗi linh mục liên hệ một số tiến là $300/ năm phụ giúp vào tiền hưu cho tuổi già. Hội cần tên tuổi như thế để tiện việc lưu trữ hồ sơ và bá cáo minh bạch khi cần. Hội sẽ gửi tiền qua Vị Bản Quyền của mỗi giáo phận.

Cụ thể ban đầu Hội đã nhận được danh sách các cha hưu và đau yếu của các giáo phận sau đây:

Xuân Lộc (36 vị),

Long Xuyên (36 vị),

Tổng Giáo Phận Hà Nội (5 vị),

Hải Phòng (5 vị),

Phát Diệm (4 vị).

Trong thực tế, tiền trợ giúp các linh mục hưu dưỡng đã được chuyển đến từng Vị Bản Quyền của Giáo Phận liên hệ theo các thông tin nhận được từ các giáo phận . Hội mong nhận được danh sách chính thức cập nhật hóa về các linh mục hưu dưỡng từ các Giáo phận còn lại. 

Đây là một việc làm trường kỳ, nên cần các giáo phận cập nhật hóa các linh mục về hưu và đau yếu thực sự có thể tăng lên mỗi năm.

Đây là email của Hội, và Hội cần các văn thư chính thức của Giáo Phận nhằm mục đích đã nêu trêni. Địa chỉ điện thư: lmtuyen@dangchuatinhcon.com

Cho tới năm 2007, Hội Lê Bảo Tịnh đã tồ chức được 18 lần gây Quỹ trong ba năm:

2005: 7 danh sách gồm 596 phần đóng góp;

2006: 5 danh sách gồm 237 phần đóng góp;

2007: 6 danh sách gồm 137 phần đóng góp (tạm thời DS 5 và DS 6 không thấy ghi phần đóng góp)

Đã hai lần Hội Lê Bảo Tịnh trao một phẩn tiền qua các vị Chủ Chăn một số Giáo phận và Hội Dòng, để qua các vị, cộng đoàn dân Chúa có cơ hội tỏ lòng cảm ơn, tiếp sức, an ủi, xoa dịu phần nào các môn đệ của Chúa đang sống trong các hoàn cảnh nghiệt ngã. Số quà tạ ơn bằng tiền mặt tuy nhỏ nhoi, cùng với tâm tình hiệp thông cầu nguyện của cộng đoàn, đã phần nào đem lại những nụ cười thật rạng rỡ, những ủi an đầy tình người trong Chúa, vì các vị còn được nhớ đến, không những từ các giáo dân gần gũi, mà còn từ các ân nhân xa xôi các vị chưa bao giờ biết mặt, và có lẽ sẽ không bao giờ nhìn thấy để cảm ơn. Những nụ cười và tâm tình nguyện cầu cảm ơn trong nước mắt tuôn trào vì tình thương của Chúa bao la và tình người cùng như tình đồng đạo Kitô, mà “Đôi tay con nhỏ bé, bao nhiêu cũng không vừa!”

 Tiếp tục cổ vũ thêm những nghĩa cử yêu thương, tương trợ trong tinh thần hiệp thông huynh đệ của những người Kitô hữu nhận và niềm cảm mến hạnh phúc của những người đồng đạo hay các người có hằng tâm khác góp phần chia sẻ. Người ta vẫn thường nghĩ là “Cho bao giờ cũng cao quí hơn nhận”, Hội Lê Bảo Tịnh đã mời quí Linh mục, Quí Tu Sĩ nam nữ, Quí Ông Bà và Anh Chị Em, Quí thân hữu, đến tham dự Thánh Lễ tạ ơn lần thứ ba tại Nhà Thờ Tam Biên, Chúa Nhật 27 tháng 5, 2007, được cử hành vào 4 giờ chiều

Sau Thánh Lễ, nhiều người đã vui lòng tham dự Tiệc Họp mặt  ĐẠI HỘI KỲ III tổ chức vào lúc 6 giờ chiều cùng ngày, tại Nhà Hàng King Harbor (góc đường Harbor và Garden Grove).

Nhân đó nhiều người hằng tâm và hằng sản góp phần chia sẻ giúp đỡ Qũy Bảo Trợ Các Linh Mục Hưu Dưỡng và bệnh tật của 26 Giáo Phận Việt Nam. Các người hằng tâm hằng sản đã tiếp xúc với Lê Bảo Tịnh Foundation, đóng góp qua một trong các hình thức: Check, Tiền Mặt hoặc Money Order theo địa chỉ: 6461 Navajo, CA 92683. Đt: 714-373-6354 / 714-724-0170 / 714-454-4822. Theo tập quán ở nhiều nước phương Tây và ở Mỹ, mọi đóng góp hiện vật hay tài chính được cấp giấy khai thuế tính theo giá trị bằng số tiền hiến tặng.

II. Hội Đồng Giám Mục Việt Nam Chính Thức Vào Cuộc

Có thể việc làm tự động của Hội Lê Bảo Tịnh đã thực tế chuẩn bị và thúc đẩy và cung cấp kinh nghiệm thực tế cho Giáo hội Việt Nam có chương trình chính thức và qui mô hơn

Gần đây, ngày 20/3/2007, Hội Đồng Giám Mục Việt Nam dưới thời Giám Mục Nguyễn Văn Hòa làm Chủ Tịch Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, có một lá thư Ủy Nhiệm cho Linh Mục Đinh Ngọc Quế, CSsR, có trách nhiệm chính thức để cổ vũ cho việc gây quỹ trong các cộng đồng Công giáo hải ngoại ở tất cả các nước góp phần trợ giúp xây dựng quỹ Tương Trợ Các Linh Mục Hưu Dưỡng Việt Nam

Những Lá Thư Ân Tình

1. Thư Ủy Nhiệm

Toàn Văn Nội Dung như sau:

2. Lá Thư Ngỏ

Từ sự ủy nhiệm chính thức này, Linh mục Linh Hướng, CsSR, Hội tương trợ Linh Mục Việt Nam, viết một Thư Ngỏ có nội dung như sau:

Cụ thể việc xây dựng Quỹ được trù liệu với các mức đóng góp là 50, 100, 200, 300, 500, 1000 và hơn nữa theo hình thức đóng trước, đóng hằng tháng, hay đóng hằng năm.

Những người đóng góp có thể đồng thời được ghi danh là hội viên Ân Nhân vĩnh viễn (từ 1000 trở lên), Hội Viên Ân Nhân Bậc I (từ 120) và Hội Viên Ân Nhân Bậc II (60) và thành phần xin lễ Như Ý Xin thường lệ.

III. Tinh Thần Giáo Luật Ấn Định

Theo Bộ Giáo Luật Mới 1983, không có điều khoản nào nói rõ khi nào đến tuổi về hưu của các linh mục và qui định cụ thể về các điều kiện về hưu và quyền lợi cùng tập quán sinh hoạt cho các linh mục lúc hồi hưu. Nhưng đây là những điều khoản (điều 281 và 282) chỉ nhắc đến việc chuẩn vị bảo hiểm sức khỏe và xã hội cho các linh mục về hưu:

[Ðiều 281: (1) Các giáo sĩ hiến thân phục vụ Giáo Hội đáng được hưởng thù lao tương xứng với điều kiện của họ, xét theo bản chất công việc mà họ đảm nhận cũng như các hoàn cảnh tùy nơi tùy thời; sao cho họ có thể đáp ứng các nhu cầu riêng tư và trả công xứng đáng cho những người mà họ cần sự giúp đỡ.

(2) Cần phải liệu sao để các giáo sĩ được hưởng bảo hiểm xã hội, nhờ đó có thể dự phòng tương xứng những nhu cầu khi đau yếu, tàn tật hoặc tuổi già.

(3) Các Phó Tế đã lập gia đình, nếu đã dành toàn thời giờ để phục vụ Giáo Hội, thì đáng được hưởng thù lao thế nào để họ có thể chu cấp cho chính bản thân và cho gia đình họ. Những ai lãnh lương do một nghề nghiệp dân sự hiện đang làm hay trước đây đã làm thì hãy lo liệu chu cấp mọi nhu cầu của bản thân và của gia đình do lợi tức từ tiền lương.

Ðiều 282: (1) Các giáo sĩ nên sống đời giản dị, và xa tránh tất cả những gì có vẻ phù hoa.

(2) Những tài sản mà họ có được trong khi thi hành một chức vụ Giáo Hội, thì sau khi đã dự trù cho việc chu cấp xứng đáng và thi hành những nghĩa vụ khác của bậc mình, nên được dành phần dư vào thiện ích của Giáo Hội và những công cuộc bác ái.

Ðiều 283: (1) Các giáo sĩ, cho dù không có một nhiệm vụ gắn liền với trú sở, không được rời khỏi giáo phận trong một thời gian đáng kể, theo luật địa phương đã xác định, nếu không có phép, ít ra là suy đoán, của Bản Quyền riêng.

(2) Các giáo sĩ, mỗi năm, được hưởng một thời gian phải chăng và đủ dành cho việc nghỉ ngơi, theo như luật chung hoặc luật địa phương đã ấn định.]

(Bộ Giáo Luật. The Code of Canon Law. Bản dịch việt ngữ của Ðức Ông Nguyễn Văn Phương, Linh Mục Phan Tấn Thành, Linh Mục Vũ Văn Thiện, Linh Mục Mai Ðức Vinh. Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia. Quyển II: Dân Chúa. Phần I: Các Tín Hữu. Thiên 3: Các Thừa Tác Viên Có Chức Thánh Hay Là Các Giáo Sĩ)

IV. Thói quen thực tế

1. Các tổ chức dòng tu, tu hội, tu đoàn

Trong nghiên cứu này, người viết không chính thức đề cập đến việc hưu dưỡng linh mục của các dòng tu. Nếu có trình bày đến việc hưu dưỡng của các linh mục tu sĩ của các tổ chức dòng tu, là các vị đó có liên hệ đến giáo phận cách nào đó. Theo sự tìm hiểu của người viết, thường lệ mỗi tổ chức tu trì (dòng tu, tu hội, tu đoàn…) đều có những tổ chức hưu dưỡng riêng cho các linh mục tu sĩ của mình. Qui mô lớn nhỏ, có nhà hưu riêng hay khu vực hưu dưỡng riêng là tùy số lượng, cách thức và điều kiện thích hợp thực tế của mỗi tổ chức dòng tu.

2. Các Giáo Phận

A. Tình Hình Hưu Dưỡng Linh Mục Trước 30/4/1975

Từ lâu như một truyền thống trong Giáo Hội Việt Nam, việc hưu dưỡng các linh mục cao niên vẫn được thực hiện âm thầm tại các giáo phận trong giáo hội Việt Nam, nhưng dường như Giáo Hội chưa hoàn toàn nhận thức để nghiên cứu vấn đề một cách nghiêm chỉnh và triệt để, ngõ hầu tạo điều kiện quan tâm và chăm lo đặc biệt,

Có thể vì số lượng các linh mục cao niên không nhiều lắm.

Hơn nữa quan niệm tu đức khổ hạnh cổ điển vẫn cho rằng cuộc đời tận hiến tu hành xả kỷ đến trọn đời kể cả những ngày bệnh nạn yếu liệt cuối đời.

Và nhất là trong Giáo Hội còn nhiều ưu tiên hơn để suy nghi, ứng phó và thi hành trong mỗi hoàn cảnh thời cuộc.

Việc hưu dưỡng diễn ra dường như hoàn toàn theo điều kiện thực tế riêng lẻ trong mỗi Giáo phận và nhận thức của Đấng Bản Quyền Giáo Phận, bản thân và gia đình của các linh mục cao niên.

Các linh mục hưu dưỡng vì cao niên hay bệnh tật thường ở vào một trong các trường hợp sau đây:

(1) Nhà Hưu Giáo Phận.

1/. Một ám ảnh đáng sợ?

Một số trường hợp người về hưu trong giáo phận này đến hưởng các điều kiện lưu trú và chăm sóc chung trong một nhà hưu dưỡng thuộc giáo phận.

Trong các trung tâm lưu trú nuôi dưỡng của Giáo Hội, như các nhà hưu dưỡng các linh mục cao niên về hưu, có nhiều sư kiện thực tế tại một số nơi, về nhiều lãnh vực sinh hoạt như ăn uống, điều kiện lưu trú, vệ sinh và chế độ chăm sóc và các qui định sinh hoạt của nhà hưu có thể còn thiếu một bàu khí bác ái, chịu đựng tế nhị khéo léo nhân bản nào đó.

Vì thế có lẽ khiến nhiều linh mục có ý tưởng khá tiêu cực về chế độ “nghỉ hưu” và ngại ngùng về hưu ở nhà hưu dưỡng chung của giáo phận. Ngoài ra, một số ít linh mục nẩy sinh ra ý tưởng co cúm “dành dụm thủ riêng” tiền bạc và phương tiện riêng đề phòng cho tương lai của chính mình khi đến tuổi về hưu.

Chuyện đó cũng bình thường, nhưng có thể biểu hiện tính ích kỷ và gây gương xấu trong cộng đồng dân Chúa khi thực hiện ý đồ này.

Cần lắng nghe giải thích và tìm cách giải quyết thỏa đáng mỗi trường hợp theo những động lực và lý do tế nhị riêng biệt. Nhất là giúp mang lại bình an tâm hồn với nhiệt thành của người phục vụ.

Nhiều Giáo phận có nhà hưu dưỡng linh mục tại Giáo phận, ngay trong khu vực Tòa Giám mục hoặc một nơi riêng biệt, cho các linh mục lớn tuổi hoặc bệnh hoạn không còn làm việc được nữa sống những ngày cuối đời, chuẩn bị chờ đợi Chúa gọi về.

2/. Qui định nhà hưu chung chưa hợp tình hợp lý?

Phần đông nhà hưu dưỡng giáo phận yêu cầu các linh mục hưu phải đóng góp bằng cách dâng lễ, nhưng chế độ chăm sóc chưa rõ ràng và chu đáo, tiêu chuẩn cấp dưỡng thiếu thốn và quá chặt chẽ.

Các cha già và bệnh tật thường phải theo chế độ ăn kiêng, hoặc do thời tiết và bệnh hoạn không ăn được những thứ dọn ra, nhưng người phục vụ không có điều kiện để thay thế, khiến các ngài phải chịu thiếu thốn, đói khát, tủi thân, đâm ra tiếc nuối, hụt hẫng…, nhất là các vị lúc đương làm việc có những điều kiện sống cao và thoải mái hơn: cực trước sướng sau thì sướng hơn, nhưng sướng trước cực sau thì cái cực càng nặng nề! Đây cũng là một lý do khiến các cha già ngại hưu ở nhà hưu chung. 

Tại một số giáo phận, khi một linh mục hưu dưỡng qua đời, giáo phận sẽ chu cấp quan tài lo việc chôn cất, còn các chi phí an táng thì gia đình phải trang trải. Do đó, nếu không còn gia đình hoặc gia đình quá nghèo, linh mục về già phải dè sẻn dành dụm trước cho khoản này, không dám cả ăn uống thuốc men khi còn thấy chịu đựng được. Ngược lại, có một ít linh mục để dành và di chúc lại cả tiền xe cộ và ăn uống cho các bổn đạo cũ đi đưa đám mình! 

Ngoài ra, vì điều kiện tuổi tác và sức khỏe không tự lo được cho mình, nhiều vị cần được chăm sóc đặc biệt như dìu dắt, nâng đỡ, lau chùi, đấm bóp và vệ sinh thân thể), mà các nhân viên nhà hưu dưỡng không thể và không sẵn lòng đảm đang nổi. Các vị phải nhờ bà con cháu chắt, dù có hay không có điều kiện kinh tế và thời gian dồi dào, vẫn phải cố gắng thu xếp đến ở bên cạnh để chăm sóc. Các vị không có bà con cháu chắt thì nếu có chút tiền, phải bỏ tiền ra thuê người đến ở phục vụ. Nhưng các vị nào nghèo khó chẳng có gì để bồi dưỡng hay thuê người giúp, chỉ trông vào “người đi qua kẻ đi lại” thì thật đáng thương. Nhân viên phục vụ ít, lại nhiều công việc, nên chỉ có thể dành phục vụ các vị hưu dưỡng lần lượt theo tiêu chuẩn chung.

Trong hoàn cảnh này, nhiều vị rất tội nghiệp vì toàn thân và phòng ở của các vị xông mùi hôi thối khai khắm nồng nặc. Có vị phải nằm lâu một bên mình nên những chỗ nằm lâu bị lỡ loét đau đớn lắm. Đó cũng là một lý do góp phần khiến các cha ngại về nhà hưu chung. Và đã có vị chết một mình trong phòng mà chẳng ai hay biết, và cũng chẳng ai có chúc thư hay không và để ở đâu. Vì thế khôn ngoan nhất là Giáo Hội yêu cầu mỗi linh mục khi còn tỉnh táo khi gia nhập nhà hưu, nên viết sẵn trước và để một bản chúc thư ở Tòa Giám Mục. 

Nhưng trường hợp những vị có con cháu hay thuê người tới ở lại chăm sóc lại nảy sinh vấn đề khác: thường nhà hưu chỉ dành cho mỗi cha hưu một phòng khép kín với các công trình phụ cần thiết. Nay người giúp cũng ở và làm mọi sự trong đó, suốt ngày đêm; và nếu đó lại là người nữ thì rất bất tiện, khó coi và có khi nguy hiểm nữa. Các linh mục đi tu, tận hiến đời mình cho Chúa, cho Giáo Hội và các linh hồn, nhưng các ngài vẫn không thôi là con người. Nhiều người trêu nhau: “trâu già mà sừng không già” hay "già chưa đều".

3/. Thiếu lòng tin thác vào Chúa khi tuổi già hay vì thiếu chăm lo của Giáo Phận?

Vì những hoàn cảnh éo le của nhà hưu, một số linh mục cao niên hay bệnh hoạn thiếu tinh thần tự chủ, từ bỏ và phó thác như thân phận Chúa Giêsu “con chim có tổ, con chồn có hang, Con Người không nơi tựa đầu”. Những vị ấy chuẩn bị cho mình đôi chút phương tiện nên phòng xa thủ lại một số tiền hay xây dựng nhà cửa để hưu sau này. Từ đó sinh ra keo kiệt và quá đòi hỏi giáo dân trong vấn đề lễ lạy, bí tích và phân biệt đối xử, trọng giàu khinh nghèo! Chủ chăn mà làm khó dễ quá cho giáo dân trong vấn đề lãnh nhận các bí tích sẽ gây nên một hậu quả ngược lại rất tai hại, là đẩy họ ra khỏi Giáo Hội mà theo Tin Lành, hoặc các Giáo phái đang tìm mọi cách lôi kéo tín đồ.

Những người làm như thế phải nghĩ đến phán đoán ngay thẳng của lương tâm thức tỉnh của mình trước mặt Chúa. Có những vị “dại” xây nhà tại nơi mình phục vụ, gây nhiều phiền phức cho người kế nhiệm và giáo dân, và cuối cùng cũng chẳng được ở! Những vị “khôn hơn” đầu tư xây nhà cửa cho ông bà thân sinh và dành những căn phòng tiện nghi cho mình hưu sau này.

Qua những bất tiện đó, Giáo phận phải có các biện pháp ứng phó: Không cho hưu tại giáo xứ đã làm việc; ai hưu tại nhà hưu dưỡng giáo phận, giáo phận đài thọ phần lớn và cha hưu chỉ dâng một số ý lễ; còn ai hưu tại nhà riêng thì phải tự túc hoàn toàn. Một giáo phận kia xin Tòa Thánh và vận động giáo dân trong và ngoài nước lập nên một quỹ hưu khá lớn giao cho một Ủy ban đặc trách làm lợi thêm. Từ đầu năm nay, giáo phận ấy đã đài thọ trọn gói cho các cha hưu tại nhà hưu của giáo phận, và đài thọ hai triệu đồng cho các cha hưu tại trụ sở của giáo phận gốc, còn tất cả các cha đang làm mục vụ được giúp khám sức khỏe tổng quát hằng năm, và ai bị bệnh được giúp tới mức tối đa ba mươi triệu. 

4/. Mối quan tâm của từng giáo phận và tương trợ giữa các giáo phận?

Dưới quyển lãnh đạo thống nhất của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, tất cả các giáo phận cần đặc biệt quan tâm, học hỏi lẫn nhau, tham khảo kinh nghiệm ở nước ngoài, như các nursing home và giúp nhau tổ chức những nhà hưu dưỡng thật hẳn hoi, để chăm lo tốt cho các linh mục sau thời gian phục vụ đầy công lao vất vả, không những phần vật chất, mà nhất là phần tinh thần. Các cha hưu sống thành cộng đồng huynh đệ trong vui tươi, an bình, hạnh phúc, tin yêu, tín thác cho Chúa và Giáo Hội, nêu gương cho đàn em, và cũng là hậu phương cầu nguyện cho đàn em trên cánh đồng truyền giáo và dưỡng giáo.

Còn các linh mục đang làm mục vụ cũng được an tâm về tương lai tuổi già của mình, chẳng cần suy tính phòng xa tích trử gì cả, một mực hết lòng cống hiến cho đoàn chiên, và có thể góp phần với giáo phận trong việc xây dựng, trang bị và bảo trì nhà hưu dưỡng chung. Được vậy thì siêu nhiên và tốt đẹp biết bao! Giám mục Bản Quyền đang đặc biệt quan tâm đầu tư xây dựng nhà hưu cho các linh mục như tại Xuân Hóa, và các linh mục cũng sẵn lòng đóng góp vào đo bằng tiền lễ binae của mình.

5/. Kiến trúc và cảnh quan nhà hưu

Theo kế hoạch và đồ hình tổng quát, đây là khu hưu dưỡng cho linh mục lý tưởng nhất được biết ở Việt Nam, xét về môi trường cảnh quan chung quanh và kiến trúc cơ sở: Cái đáng chù ý nhất là nhà các linh mục hưu tập trung quanh Nhà Nguyện như tâm của một vòng tròn, thuận tiện cho các linh mục hưu có thể lặng lẽ tới với Chúa Giêsu Thánh Thể bất cứ lúc nào cả ngày lẫn đêm mà không sợ gây phiền phức cho các anh em bên cạnh. Ước mong cho mọi sự được tốt đẹp như lòng mong muốn. 

Nhưng đối với các nhà hưu dưỡng chung cho các cha như thế, ngoài các tiện nghi trù liệu chất lượng phục vụ mới là quan trọng. Vì thế huấn luyện nhân viên phục vụ được thích hợp với tấm lòng, kiến thức và những dụng cụ cần thiết để đáp ứng kịp thời cho các vị đau yếu khi cần. Có như thế, các cha sắp về hưu được an tâm và vui vẻ đi hưu, nêu gương sáng cho thế hệ đàn em. Trong trường hợp không đủ nhân viên phục vụ, mà có những vị thực sự cần thiết được phục vụ đặc biệt riêng, xin thiết kế thế nào để kế cận phòng cha hưu có một phòng nhỏ với những công trình phụ tối thiểu cho người giúp ở và sinh hoạt, chứ không ở chung và dùng chung phòng với cha hưu.

6/. Tâm tình siêu nhiên hướng thượng.

Trong tất cả những trạng huống tế nhị này, người ta không thể quên hướng về Mẹ Maria dưới chân thập giá. trong viễn tượng mầu nhiệm Cánh chung và Nhập Thể, Đức Maria đã ưng thuận hiến dâng Con Mẹ. Trong suốt cuộc sống, Mẹ vẫn tiếp tục hiến dâng:  Trao phó trẻ Giêsu trong tay Simêon ngày Dâng Chúa vào Đền Thánh; lúc Giêsu từ giã gia đình, bắt đầu sứ vụ công khai; trên hết và cuối cùng, Mẹ đã hiến dâng Ngài trên thập giá vì phần rỗi nhân loại. Trong khoảnh khắc “consummatum est”, Chúa Kitô đã trao thác chính mình cho Chúa Cha và trao Mẹ Ngài cho Giáo Hội chăm sóc, qua chính người môn đệ yêu dấu.

7. Một cử chỉ ân huệ, bác ái.

Sau cùng, cũng trong màu nhiệm hiến dâng nhập thể, và chỉ trong hoàn cảnh này, một số người đề nghị Giáo Hội quan tâm đặc biệt đến những song thân của một số linh mục trong các viện dưỡng lão của Giáo Hội. Để ngăn ngừa lạm dụng, chỉ xét trường hợp bất khà kháng khi gặp hoàn cảnh già cả neo đơn, không ai chăm sóc.

Các linh mục ấy có thể gửi gắm cha mẹ hầu được yên tâm phục vụ các linh hồn, trở nên linh mục nhiệt thành hơn, hoàn toàn sống vì đoàn chiên. Nếu được vậy thì tốt đẹp biết bao, vì bao nhiêu năm trước cha mẹ họ đã trao họ cho Giáo Hội, và bây giờ họ lại được đặt cha mẹ mình trong vòng tay chăm sóc của Giáo Hội. Trong lãnh vực này, Giáo Hội cũng nên lưu tâm đến hoàn cảnh, tình cảm và những trăn trở không thể tránh được của các linh mục là con một hay con trai duy nhất trong gia đình. Cầu mong cho họ “một lần đã quảng đại thì được quảng đại cho đến cùng”.

(2) Nhà Hưu Dòng Tu. Một số linh mục về hưu đến cư trú và được chăm sóc trong các nhà hưu của các dòng tu, tu hội khác, nhất là những dòng tu có truyển thống hay ơn gọi phục vụ bệnh nhân hay các linh mục đặc biệt như dòng Naza hay Đồng Công hay Dòng Gioan Thiên Chúa, Dòng Nữ Tỳ Các Linh Mục, …

(3) Nhà Hưu Giáo Xứ. Một số linh mục cao niên cư ngụ và được chăm sóc trong giáo xứ do một người con linh mục linh tông thuê người chăm sóc, không phải nhà hưu do chính linh mục chuẩn bị tại giáo xứ mình phục vụ như đã nói trên.

Nói chung việc hưu dưỡng là một việc có tính cách riêng tư mà chưa có một chính sách nhất quán rộng khắp đúng mức do Hội Đồng Giám Mục Việt Nam nghiên cứu suy xét và tìm cách giải quyết chung cho từng giáo phận và cho các linh mục giáo phận khi đến tuổi pháp định phải về hưu hay do tình hình sức khỏe cá nhân của mỗi vị.

(4)Nhà Hưu Gia Đình. Một số linh mục về hưu và được chăm sóc của thân nhân trong gia đình.

Nhưng cũng có những Giáo phận chưa có nhà hưu dưỡng dành riêng cho linh mục và để các linh mục tự lo liệu lấy. Có những Giáo phận có nhà hưu dưỡng, nhưng để các linh mục được tự do hưu ở nhà hưu của giáo phận hay ở giáo phận hay bất cử nơi nào khác có thể tiếp nhận họ, hoặc ở nhà thân sinh và bà con thân quyến. 

(5) Nơi Hưu Tự Chọn

Cuối cùng, còn có hình thức hưu dưỡng tự do nhất là nơi hưu dưỡng tự chọn mà mỗi vị giám mục hay linh mục có sự sắp xếp hay ngẫu nhiên nào đó sống tại những nơi hưu dưỡng riêng biệt nằm ngoài mọi trù liệu kể trên do một thân nhân hay một tổ chức chăm sóc.

B. Tình Trạng Nhà Hưu Dưỡng Sau 30/4/1975

Hiện nay, từ sau 30/4/1975, một cách tổng quát nhiều nhà hưu của giáo phận Việt Nam bị nhà nước tịch thu theo chủ trương quốc hữu hóa những bộ phận có thể thực hiện được tùy mỗi địa phương. Tuy nhiên một số giáo phận địa phương và di cư vào miền Nam đã thiết lập những nhà hưu riêng và thường vẫn còn ở Sàigòn

Một thí dụ cụ thể:

Các nhà hưu tại Tổng Giáo Phận Sàigòn

Ở Giáo Tỉnh Hà Nội, nói chung trong các giáo phận miền Bắc, việc hưu dưỡng, các linh mục có khi đã già yếu về hưu nhưng lại được mời ra hay miễn cưỡng phải làm việc tiếp, như trường hợp linh mục Phạm Hân Quynh thuộc Giáo phận Hải Phòng.

Thực tế có nhiều giáo phận ở miền Bắc Việt Nam không còn nhà hưu. Do tình hình khó khăn như thế, nên việc hưu dưỡng là hoàn toàn được giải quyết ứng biến theo hoàn cảnh thực tế.

Có những vị đã đến tuối về hưu vẫn làm việc vì thiếu linh mục phục vụ. Yếu quá, thì cộng đồng dân Chúa còn khiêng ra nhà thờ để các cha già ra làm lễ tại nhà thờ hay tại nơi nào xứng đáng.

Ở Giáo Tỉnh Huế, các linh mục về hưu có xu hướng về hưu ngay trong Tòa Giám Mục của Tổng Giáo Phận Huế. Nói như thế không có nghĩa là có những trường hợp khác, tùy theo hoàn cảnh của mỗi vị

Giáo Phận Vinh có danh sách tất cả 154 linh mục,  trong đó có 01-25 linh mục sinh từ năm 1938-1927, có 026-154 linh mục sinh từ 1937 đến 1964. Như vậy có 22 linh mục trong tuổi về hưu từ 70 tuổi đến 79 tuổi

Ở Giáo Tỉnh Sàigòn, các linh mục về hưu có thế có nhiều lựa chọn hơn: hưu trong Nhà Hưu Giáo Phận Sàigòn, hay Nhà Hưu của từng giáo phận gốc di cư cũ hay trong giáo hạt hay giáo xứ, dòng tu

Ở Giáo Phận Long Xuyên, Giám mục Bùi Tuần theo định kỳ vẫn công bố những bài viêt tham gia vào công cuộc truyền giáo xây dựng cộng đồng dân Chúa.

Giám mục Trần Xuân Tiếu ở Giáo phận ấy chủ trương xây dựng nhà hưu tập thể cho mỗi giáo hạt mà không hẳn phải tập trung nhà hưu chung vào một nơi cụ thể nào.

Người về hưu trọng tuổi nhất trong giáo hội Việt Nam là Giám mục Nguyễn Văn Thiện, nay đã hơn 100 tuổi hiện cư ngụ tại Pháp

Nhiều giáo phận có Tòa Giám mục cũng là một nơi làm việc đa năng: làm trụ sở hoạt động, nhưng cũng dành chỗ làm nơi hưu dưỡng các giám mục thành viên của giáo phận

V. Một Dữ Liệu Thống Kê Tổng Hợp

1. Dữ liệu thống kê độ tuổi các linh mục hưu dưỡng Việt Nam theo tài liệu Niên Giám 2005

1. Biểu Một

2. Biểu Hai

3. Biểu Ba

4. Biểu đồ Toàn Thể Ba Giáo Tỉnh

2. Một cái nhìn qua những con số thống kê

Dữ liệu thống kê này cho thấy một cách tổng quát từng giáo phận, từng giáo tỉnh và toàn thể giáo hội Việt Nam. Nhưng theo tình hình niên biểu thực tế, dữ liệu này thay đổi do nhiều yếu tố, như tử suất, bệnh tật và những thuyên chuyển nhiệm sở và chức vụ và thế hệ tân chức được huấn luyện và thụ phong, theo thời gian từ 2003, tức là thời điểm nội dung của Niên Giám 2005 mới nhất của Giáo Hội Công Giáo Việt Nam được thành lập cho đến lúc nghiên cứu này được thực hiện. Việc cập nhật hóa kiến thức thực tế chính xác là điều bắt buộc khi vận dụng các dữ liệu này.

Theo Niên Giám 2005, Giáo Hội Việt Nam có 3282 Linh mục triều, 407 linh mục dòng, trong số đó, các vị trên 70 tuổi mà chúng tôi dự kiến là tuổi được xem là có thể về hưu một cách bình thường trong Giáo Hội để trẻ hóa việc quản lý trong các giáo xứ là 360 linh mục triều và 103 linh mục dòng.

Những vị đang ở độ tuổi thực sự làm việc có hiệu quả là 2109 linh mục triều và 300 linh mục dòng.

Qua những con số này và thống kê cụ thể ở dưới, mỗi giáo phận có thể chuẩn bị các điều kiện thực tế cho các vị về hưu và thế hệ thay thế kế tiếp đến năm 2010. Các con số các vị ở sát dưới tuổi 70, tức là các vị sinh trong thời gian 1939, 1940 là các vị sẽ đến 70 tuổi trong dịp Giáo Hội kỷ niệm 50 năm thành lập Hàng Giáo Phẩm Việt Nam vào năm 2010 (1960-2010)

VI. Danh Sách Các Linh Mục Đến Độ Tuổi Hưu Dưỡng tại Việt Nam

A. Giáo Tỉnh Hà Nội

1. Danh Sách Các Linh Mục TGP Hà Nội đến tuổi về hưu theo Niên Giám 2005: (56 - 3) + (2 - 1)

Chú thích: Trong danh sách 57 linh mục thực tế ghi lại, có 56 linh mục triều và 1 linh mục DCCT (LM Trịnh Ngọc Hiên). Trong số 56 linh mục triều có 5 vị ở độ tuổi về hưu, còn 50 vị ở dưới tuổi 70. Nhưng tài liệu Niên Giám 2005 trang 530 lại cho biết có 2 linh mục DCCT, thì có 1 linh mục trong danh sách trên, còn 1 linh mục DCCT khác, cựu Bề Trên DCCT,  đã 88 tuổi thì không nêu tên. Như thế thực sự, Tổng Giáo phận có 3 giáo hạt (Hà Nội, Hà Tây, Hà Nam) với 134 giáo xứ mà có 58 linh mục dưới quyền quản lý của 1 GM trè còn làm việc; 2 Giám Mục đã về hưu.

2. Danh Sách Các Linh Mục Gp Lạng Sơn đến tuổi về hưu theo Niên giám 2005: (04-00= 00)

Chú Thích: Trong 1 Giám Mục, 4 linh mục, chưa vị nào đến tuổi về hưu, Gp có 18 giáo xứ phục hoạt trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn.

3. Danh Sách Các Linh Mục GP Hải Phòng đến tuổi về hưu theo Niên Giám 2005: (40 – 2 = 38)

Chú Thích: Toàn Gp có 40 linh mục, chưa kể 1 Giám Mục chia ra 3 giáo hạt (Thành Phố Hải Phòng, Quảng Ninh-Quảng Yên, Hài Dương-Hưng Yên) gồm 64 giáo xứ. Có 2 linh mục ở trong lứa tuổi hưu nhưng vẫn làm việc và có 5 linh mục sát tuổi 70 hay bị bệnh. Tỉ lệ 0%8

4. Danh sách Linh mục GP Bắc Ninh đến tuổi về hưu theo Niên Giám 2005: (23-1 =22)

Chú thích : Toàn Gp gồm 1 Giám Mục vào thời gian đó, 23 linh mục, trong 8 giáo hạt (Bắc Ninh, Gia Lương, Vĩnh Phúc, Bắc Thái, Bắc Giang, Đại Lãm, Văn Cương, Tuyên Quang) có 49 giáo xứ. Trong 23 lm chỉ có 1 linh mục đến tuổi 70, và 1 vị ở sát tuổi 70. Tỉ lệ 0%23

5. Danh sách linh mục Gp Hưng Hóa đến tuổi về hưu theo Niên Giám 2005: (30-3=27)

Chú Thích: Toàn Gp có 1 Giám Mục, 30 linh mục trong 6 giáo hạt (Sơn Tây- Hòa Bình-Sơn La, Tuyên Quang, Lào Cai-Lai Châu-Điện Biên, Yên Bái, Tây Nam Phú Thọ, Tây Bắc Phú Thọ, Đông Nam Phú Thọ) gồm 87 giáo xứ với 30 linh mục.  Trong số đó chỉ có ba vị linh mục ở sát tuổi 70

6. Danh Sách linh mục Gp Bùi Chu đến tuổi về hưu theo Niên Giám 2005: (81- 4 = 77 triều)

Chú Thích: Toàn Gp có 129 giáo xứ thuộc 11 hạt (Báo Đáp, Bùi Chu, Đại Đồng, Kiên Chính, Lạc Đạo, Liễu Đề, Ninh Cường, Phú Nhai, Quần Phương, Quỹ Nhất, Thức Hóa, Tương Nam, Tứ Trùng) được quản lý bởi 81 linh mục trong đó có 4 linh mục ở độ tuổi về hưu, 12 vị ở dưới sát tuổi 70.. Tỉ lệ là 3 %24

7. Danh sách các linh mục Gp Thái Bình đến tuổi về hưu theo Niên Giám 2005 (44- 1= 43 triều)

Chú Thích: Toàn Gp có 1 Giám Mục đã quá tuổi 70, 40 linh mục coi sóc 5 hạt (Tiền Hải, Kiến Xương, Đông Hưng, Thái Thụy và Hưng Yên), chia ra 64 giáo xứ. Trong đó chỉ lập được 1 linh mục ở trong tuổi hưu và 1 vị ở sát tuổi 70, như có tới 13 linh mục chưa có đủ chi tiết để thiết lập một danh sách các linh mục ở trong tuổi về hưu.  Tỉ lệ?

8. Danh Sách linh mục Gp Phát Diệm đến tuổi hưu dưỡng theo Niên Giám 2005 (41- 7= 34)

Chú Thích: Toàn Gp có 1 giám mục coi sóc 65 giáo xứ chia làm 8 giáo hạt (Phát Diệm, Văn Hải, Tôn Đạo, Cách Tâm, Phúc Nhạc, Ninh Bình, Bạch Bát, Đồng Chua và Vô Hốt), với sự hợp tác của 41 linh mục. Trong đó có 7 vị ở trong tuổi về hưu, và 2 vị ở sát tuổi 70. Tỉ lệ là 2%87

9. Danh Sách Các Linh Mục GP Thanh Hóa đến tuổi về hưu theo Niên Giám 2005 (43-3= 40)

Chú Thích: Toàn Gp có 46 giáo xứ chia ra 6 hạt (Thanh Hóa, Ba Làng, Nga Sơn, Sông Mã, Sông Chu, Mỹ Điện), do 1 Giám Mục coi sóc với 43 linh mục cộng tác. Trong số đó, có 3 linh mục ở trong tuồi về hưu, và 1 vị ở sát tuổi 70. Tỉ lệ 1%29

10. Danh sách các linh mục Gp Vinh đến độ tuổi về hưu theo Niên Giám 2005: (139- 37= 132)

Chú Thích : Toàn Gp có 145 giáo xứ chia ra trong 16 giáo hạt (Thuận Nghĩa, Đông Tháp, Bảo Nham, Bột Đá, Vạn Lộc, Nhân Hòa, Xã Đoài, Cửa Lò, Nghĩa Yên, Ngàn Sâu, Văn Hạnh, Cẩm Lũy, Kỳ Anh, Huớng Phương, Minh Cầm, Hòa Ninh, Đồng Troóc)  được 2 Giám mục quản lý với sự giúp đỡ của 139 linh mục. Trong số đó có tới 37 linh mục ở trong tuổi về hưu, 1 vị ở sát tuổi 70. Đây là giáo phận kiên cường nhất trong mọi diễn biến của thời cuộc. Tỉ lệ 51%93

Thánh lễ truyền chức cho 26 tân Linh mục tại GP Vinh

VietCatholic News (Chúa Nhật 29/06/2008 12:44)

“Lạy Chúa, xin hãy dùng con như khí cụ bình an của Chúa”. Lời cầu nguyện của thánh Phanxicô Assisi được Ban tổ chức dùng làm câu khẩu hiệu của buổi lễ như đã khơi thúc thêm lòng sốt sắng, hăng say cho 26 Phó tế và cộng đoàn trong Thánh lễ truyền chức linh mục hôm nay - 29/06/2008. http://www.dongten.net/

II. Giáo Tỉnh Huế

11. Danh Sách Linh mục TGP Huế đến tuổi về hưu theo Niên Giám 2005  [112 = 99 +13]. (99-24) + (13-3) = 75 + 10 = 85

Chú Thích: Toàn Gp có 67 giáo xứ trong 5 giáo hạt (Thành Phố, Hưng Phú, Hương Quảng Phong, Hải Vân, Quảng Trị) do 1 Giám mục coi sóc với sự hợp tác của 112 linh mục, kể cả 13 linh mục dòng, Trong số 21 linh mục đến tuổi về hưu, có 3 linh mục dòng. Trong 4 linh mục ở sát tuổi về hưu, có 1 linh mục dòng. Tỉ lệ các vị ở độ tuổi về hưu chiếm 1%12

12. Danh Sách linh mục Gp Đà Nẵng đến tuổi về hưu theo Niên Giám 2005: (71-13) = 58

Chú Thích: Toàn Gp có 4 giáo hạt (Đà  Nẵng, Hòa Vang, Hội An, Tam Kỳ)  gốm 39 giáo xứ do 1 giám mục coi sóc với sự cộng tác của 71 linh mục.Trong gp có 2 giám mục về hưu, 13 linh mục ở trong tuổi về hưu, chiếm tỉ lệ 9%23.

13. Danh sách Các Linh Mục Gp Qui Nhơn đến độ tuổi về hưu theo Niên Giám 2005 (67-15) = 52

Chú thích: Toàn Giáo phận có 3 giáo hạt (Bình Định, Phú Yên, Quảng Ngãi) bao gồm 37 giáo xứ và khoảng 231 giáo họ, đưọc quản lý bởi 1 giám mục với hợp lực của 67 linh mục, trong đó có 15 linh mục ở độ tuổi về hưu. Tỉ lệ chiếm khoảng 10% của tổng số những vị còn ở độ tuổi hoạt động. Tỉ lệ 10%05

14. Danh Sách Các Linh Mục Gp Kontum đến độ tuôi về hưu theo Niên Giám 2005: (36-12) + (6-2) = 24+4=28

Chú thích: Toàn giáo phận Kontum có 2 giáo hạt (Kontum, Pleiku) chia ra 344 giáo xứ và giáo họ, được quản lý bởi 1 giám mục với trợ lực của 42 linh mục gồm 36 triều và 6 dòng. Trong số đó có 12 linh mục triều và 2 linh mục dòng ở độ tuổi về hưu. Như thế chỉ có một con số rất ít linh mục triều, tức 24 linh mục triều và 4 linh mục dòng tương đối có sức làm việc. Ngoài ra hiện Giáo phận có hai giám mục về hưu. Và hai linh mục ở sát tuổi 70. Tỉ lệ 5%88

15. Danh Sách Các Linh mục Gp Nha Trang đến tuổi về hưu theo Niên Giám 2005: 145 = (123 – 22) + (22 - 7)

Chú thích: Toàn Giáo phận có 64 giáo xứ phân bố trong ba giáo hạt (Nha Trang, Cam Ranh, Ninh Thuận) do GM Nguyễn Văn Hòa vào thời điểm đó với trợ lực của 145 linh mục chia ra 123 triều và 22 dòng. Trong 123 linh mục triều có 22 linh mục ở trong độ tuổi về hưu, 2 linh mục ở sát tuổi 70, và trong 23 linh mục dòng có 7 vị ở trong độ tuổi về hưu. Tỉ lệ 42%5

16. Danh sách Linh mục Ban Mê Thuột đến tuổi về hưu theo Niên Giám 2005 (79- 10) = 69

Chú Thích: Toàn Gp có 52 giáo xứ chia ra trong 3 giáo hạt (Dak Lak, Quảng Đức, Phước Long) được quản lý do 1 giám mục, GM Giuse Nguyễn Tích Đức, ngưng chức năm 2005, được Tòa Thánh  thay bằng giám mục giám quản Nguyễn Văn Hòa Nha Trang. với sự cộng tác của 79 linh mục. Trong số đó có 10 linh mục triều ở độ tuổi về hưu. Thực ra phải kể thêm linh Hoài Đức Lê Đức Triệu, và Nguyễn Tiến Khẩu về hưu tại Nhà Hưu Hà Nội ở Sàigòn Trong tổng số 79 linh mục, có 2 linh muc dòng Biển Đức. Tỉ lệ 7%9

III. Giáo Tỉnh Sàigòn

17A. Danh Sách Linh Mục TGP Sàigòn Đến Tuổi Về Hưu Theo Niên Giám 2005 [(288 - 20) + (205-58)] = (268 + 147) = 415

Chú thích: Toàn giáo phận có 195 giáo xứ chia ra trong 15 giáo hạt (Sàigòn, Tân Định, Xóm Chiếu, Chơ Quán, Bình An, Phú Thọ, Chí Hòa, Tân Sơn Nhì, Phú Nhuận, Gia Định, Gò Vấp, Xóm Mới, Thủ Đức, Thủ Thiêm, Hóc Môn), được 1 HY TGM và 1 Giám mục coi sóc với sự giúp đỡ của 288 linh mục triều và 205 linh mục dòng. Trong 288 linh mục triều có 20 vị ở trong tuổi về hưu và 2 vị ở sát tuổi 70. Tổng cộng toàn thể số linh mục tại Gp Sàigòn là 288+205= 493 vị.  Tỉ lệ trong hang ngũ linh mục triều là 57%6

17B. Danh sách linh mục dòng tu TGP Sài Gòn đến tuổi hưu thuộc theo Niên Giám 2005: (205-57) = 148