Video youtube bài hát Lòng Trời:  

https://www.youtube.com/watch?v=Ge4lQOrt1OY

Thưa Quý Vị và Các Bạn,

Nếu sinh hoạt trong âm nhạc, có lẽ chúng ta ai cũng biết đến một ca khúc rất cổ của nước Á Nhỉ Lan. Bài hát mang tên Londonderry Air, hay được gọi là “ Danny Boy”.  

Sau khi được trình bày, ca khúc này đã được đón nhận khắp nơi trên thế giới, và đến bây giờ vẫn là ca khúc được chọn hàng đầu trong những dịp trình diễn về âm nhạc, những buổi hòa nhạc giao hưởng, thậm chí các ban nhạc Orchestra trong các trường trung học hay đại học của Hoa Kỳ, cũng không thiếu bài này cho những dịp nói trên. Thế nên, ca khúc này không còn sở hữu cho một riêng ai, hay riêng cho quốc gia sương mù của Ireland.

Cũng dễ hiểu thôi, vì ca khúc quá tuyệt vời và ý nghĩa; giai điệu quá hay và ngọt ngào, dễ “xâm nhập” vào lòng người một cách êm ái và nhẹ nhàng, để lại trong lòng giới thưởng mộ khó phai nhạt.

Tuy nhiên, đây không phải là mục đích tôi muốn giới thiệu ca khúc này nếu không được Linh mục Vũ Khởi Phụng viết lời Việt. Chính những lời Việt này đã cho tôi cảm nghiệm thêm về tình yêu của Thiên Chúa, về Lòng Trời : Ngài đến thế gian – tìm đến mỗi chúng ta – sống và cứu rỗi – cuối cùng chết vì tội lỗi con người.

 Cha Vũ Khởi Phụng còn viết gì thêm trong ca khúc này nữa không ?

Thưa Quý Vị và Các Bạn, tôi lấy làm tiếc vì Cha Vũ Khởi Phụng đã không còn trên cõi đời này nữa. Tôi nghĩ có một vị có thể chia sẻ thấu đáo những liên quan trong ca khúc này. Thế rồi tôi đã gửi email mời Linh mục Quang Uy, xin ngài chia sẻ tâm tình của chính mình qua bài hát, cũng như quá trình Cha Vũ Khởi Phụng viết lời Việt.

Như là một bài suy niệm về Lòng Chúa Thương Xót qua bài Lòng Trời trong Tuần Thánh này, kính mời Quý Vị và Các Bạn lắng nghe chia sẻ của Cha Quang Uy sau đây :

“Năm 1980, khi sinh hoạt trong Nhóm Mai Khôi, hát Lễ chiều ngày thường của cha cố Mai Văn Hùng ở Nhà Nguyện Mai Khôi bé nhỏ đường Tú Xương, tôi được tập và hát bài Lòng Trời. Tôi nhớ ra giai điệu từng được ba ở nhà cho nghe nhạc cổ điển bài O Danny Boy, bây giờ đọc ghi chú trên đầu trang bài Thánh Ca mới biết gốc tích là một cổ ca của người Ireland, lại thấy ghi lời Việt: VKP, tôi cũng không chú ý tìm hiểu thêm VKP là tác giả nào, ở đâu...

Rồi khoảng nửa năm sau, giữa tháng 8 thì vị Linh Hướng của Nhóm MK, cha Tiến Lộc bị bắt đi tù Chí Hòa lần thứ hai, Nhóm MK ngơ ngác bơ vơ không người dẫn dắt, mấy anh em đứng đầu Nhóm chúng tôi ngồi họp với nhau, bàn xem phải chạy đi gõ cửa xin cha nào giúp đây. Bạn trưởng Nhóm vừa kịp nghĩ ra tên cha Phụng, thì cũng đúng lúc ấy, chuông nhà vang lên, chạy ra mở cửa thì không ngờ là chính cha Vũ Khởi Phụng, DCCT. Ngài hỏi: Có phải đây là các bạn Nhóm MK không ? Cha Tiến Lộc trước khi đi "tĩnh tâm dài hạn" có nhờ tôi đi tìm giúp Nhóm MK thay ngài…"

Trời ơi, cầu được ước thấy, chúng tôi mừng rỡ vô cùng mời cha Phụng vào nhà, cũng là vào với Nhóm, cũng là vào với cuộc đời chúng tôi. Khi ấy cha Phụng 40, chúng tôi hơn kém 20 tuổi đời giữa bối cảnh một đất nước tan hoang xạm đen vì bắt bớ, vì Kinh Tế Mới, bán chợ trời, nghĩa vụ quân sự, trại cải tạo, vượt biên, và ăn độn bo bo với rau muống !

Cũng phải ít lâu sau chính tôi mới vỡ lẽ tên viết tắt trên góc hàng loạt bài Thánh Ca 4 bè chúng tôi thường hát: VKP là… Vũ Khởi Phụng !

Loáng một cái đã gần 40 năm, hôm nay tôi 60 tuổi, ngồi xe lăn gõ computer những giòng hồi ức riêng cho bài LÒNG TRỜI, thì anh em DCCT chúng tôi cũng vừa giỗ cha Phụng mãn tang 3 năm. Tôi bồi hồi xúc động, cảm nhận một niềm biết ơn với cha Tiến Lộc, với cha Khởi Phụng. Một vị đã cho cánh trẻ chúng tôi chiều xa, chiều rộng để dấn thân vào đời, yêu cho ra yêu; một vị lại cho chúng tôi chiều cao và chiều sâu để xác tín vào Thiên Chúa và Hội Thánh, sống cho ra sống.

Mở lại clip bài LÒNG TRỜI, lần đầu tiên tôi chú ý đến những điển tích Kinh Thánh Tin Mừng cha Phụng đã vận dụng để diễn tả được LÒNG TRỜI đối với con người, đối với chính chúng ta.

Xin mời cứ dõi theo từng phiên khúc của bài hát. Hai câu cuối của mỗi phiên khúc luôn luôn là một lời ngỏ với nhau hoặc là một lời nguyện với Chúa.

Đầu tiên là dụ ngôn "Con chiên đi lạc" của Tin Mừng theo Luca chương 15. Câu chuyện quá đỗi quen thuộc lại được cha Phụng phác họa thành một bức tranh có sắc màu chuyển dịch tài tình: mở đầu là trần gian u tối đã sáng dần lên, vui hẳn lên với một happy ending Thiên Đàng dâng cao niềm vui; mở đầu là con chiên đi lạc đã thoát xác thành tội nhân biết hoán cải trở về. Câu chuyện lại được điểm xuyết bởi những từ ngữ thuần Việt giàu cảm xúc: các động từ long đong, kiếm tìm, dõi theo, nệ hà, ẵm… và các trạng từ chan hòa, mênh mang, xôn xao…

Trần gian u tối, vì đâu Chúa long đong kiếm tìm,
Tựa người chăn chiên dõi theo chiên lạc đã xa,
Vượt miền hoang vắng, dù gian khó cũng không nệ hà,
Chỉ mong tìm thấy, ẵm chiên vui mừng chan hòa.

Một người tội lỗi, nếu biết thoát ly xiềng xích tham tàn,
Niềm vui dâng cao, mênh mang xôn xao Thiên Đàng.

Như một hạnh ngộ, cha Phụng bật thốt lên: "Lòng Trời là thế !"

Xin lan man thêm một chút: Sau dụ ngôn "Con chiên đi lạc" là dụ ngôn "Đồng bạc bị mất", mức độ đầu tư Lòng Thương Xót của Thiên Chúa đã từ 1% tăng vọt lên 10%. Rồi thấy chuyện chỉ mới loanh quanh ở ví dụ về con vật và đồ vật, Chúa Giêsu đẩy cao lên với chuyện con người ở dụ ngôn "Người con đã chết mà nay được sống", Lòng thương xót bây giờ đã cao ngất ngưởng, lên tới mức 50%.

Cuối cùng, nói mãi, kể mãi, dạy mãi mà hình như con người ta vẫn chưa chịu hiểu ra LÒNG TRỜI là thế nào, Thiên Chúa đành phải bộc bạch tất cả, vét sạch trọn vẹn tấm lòng của mình để mặc khải một tình thương không gì so sánh nổi: "yêu đến nỗi ban chính Con Một của mình để những ai tin vào Người thì không phải chết, nhưng được sống muôn đời" ( Ga 3, 16 ). Mức đầu tư đụng trần, không thể cao hơn được nữa: 100% !

Chúng ta hãy được tại sao cha Phụng không cầm được niềm vui hân hoan, đã hô to lên, đã la vang lên cho mọi người: thôi đừng giả điếc làm ngơ nữa, hãy chạy ùa thật nhanh về bên Chúa Giêsu…

Lòng Trời là thế, anh em ta ơi hãy mau quay về,
Tạ ơn Thiên Chúa, dẫu tháng năm qua vẫn chờ đợi ta…

Sang đến phiên khúc thứ nhì, cha Phụng dẫn chúng ta vào vào với Bữa Ăn Cuối Cùng ( The Last Supper, không phải bữa Tiệc Ly như thường dịch sai, nói sai ). Chúng ta được ngồi xen vào giữa các Tông Đồ, hay có thể nói là điền luôn vào cái chỗ trống Giuđa đã bỏ uổng. Và chúng ta như được thấy tận mắt, được nghe tận tai, được cảm nhận Thầy Giêsu của mình tâm sự, dặn dò, trăn trối trước khi ra đi vác thập giá lên đồi.

Đến đây, cha Phụng đẩy thật nhanh câu chuyện, vượt qua cái chết đến với vinh quang phục sinh, cha dùng đến một dụ ngôn thấm thía: "Hạt lúa gieo vào lòng đất", dụ ngôn của Tân Ước nhưng đã được báo trước từ Cựu Ước với "mùa về đơm bông, thơm hương nương đồng" của Thánh Vịnh 125.

Ngôn từ của phân đoạn thứ hai này vẫn thuần Việt, bóng bảy, nuột nà, gợi thanh, gợi ảnh, gợi cảm xúc như: trông mong, bồi hồi, chứa chan, xao xuyến, vô vàn, ngất cao, mỡ mầu, đơm bông, thơm hương, nương đồng…

Dọc đường dương thế, nhiều phen Chúa trông mong bồi hồi,
Ngày nào dâng hiến, máu tươi thanh tẩy chứa chan,
Và giờ đã đến, giờ xao xuyến đau thương vô vàn,
Một cây thập giá ngất cao thay cờ khải hoàn.

Tựa như hạt lúa ai đem gieo trong lòng đất mỡ màu,
Mùa về đơm bông, thơm hương vui sao nương đồng.

Cuối của phiên khúc vẫn là một lời ngỏ với chính mình, với nhau, với cả muôn dân gần xa: còn chần chờ chi nữa, đã có một Đấng chết thay cho ta được sống, phải lũ lượt trẩy hội quay về với cội nguồn Tình Yêu ấy thôi !

Vì Người đã chết cho ta biết đường sống tuyệt vời,
Đoàn con Thiên Chúa khắp nơi phương xa quay về nguồn vui…

Phiên khúc cuối cùng, không còn là dụ ngôn, mà là một cuộc đối thoại lạ lùng tuyệt vời, thật an tĩnh giữa bao nhiêu những náo động, chửi bới, miệt thị, những kêu la gào thét xen giữa những khóc lóc nức nở ( Lc 23, 42 – 43 ).

Cha Phụng thủ cả hai vai đạo diễn và cameraman, cho hai con người tội nghiệp quay nhìn vào mắt nhau thật ân cần trân trọng. Một bên không hề kêu oan, van xin được tha thứ chi cả, chỉ xin một chuyện rất khiêm tốn, rất nhỏ hèn, đó là "nhớ đến tôi" ( remember me – souviens-toi de moi ); một bên mỉm cười nhẹ nhàng hứa: "anh sẽ được ở cùng tôi ( shalt thou be with me – tu seras avec moi ).

Ở trên thập giá, kế bên Chúa có anh gian tà,
Một đời tan hoang, thốt lên đôi lời thiết tha:
"Ngày nào, lạy Chúa, Ngài đến giữa uy linh huy hoàng,
Thì xin thương đoái, xót con ngu dại hoang đàng…"

Lời xin chưa dứt, Chúa đã ban cho lời hứa diệu kỳ,
"Ngày hôm nay đây, Ta đưa ngươi lên Thiên Đàng."

Cuối phân đoạn ba cũng là lời kết cho toàn bộ câu chuyện LÒNG TRỜI, lần này là một lời nguyện da diết kêu lên với Chúa Giêsu của tất cả những người đang "gian nan lưu lạc trần ai", những nạn nhân của gia đình đổ vỡ, của xã hội bất công, của đất nước ly loạn, của thế giới nhiễu nhương…

Này Ngài đã đến, vinh quang uy hùng khắp đất trời,
Thì xin thương xót chúng con gian nan lưu lạc trần ai.

Lòng đời độc ác, Lòng người ngơ ngác… thì đúng lúc ấy, LÒNG TRỜI mở ra để rửa sạch cuộc đời, để chữa lành con người. LÒNG TRỜI vì thế còn có tên gọi khác là Lòng Chúa Xót Thương.

Vâng, ngày xưa, chúng tôi còn trẻ, chúng tôi đã ứa nước mắt khi hát những lời như thế, giai điệu cổ của Ireland có xa chúng tôi bao nhiêu thế kỷ về thời gian, có cách biệt chúng tôi bao nhiêu đặc nét về văn hóa, mặc kệ, không thành vấn đề, đây vẫn là câu chuyện chính Chúa Giêsu kể cho chúng tôi về LÒNG TRỜI, về chính Ngài.

Rồi hôm nay, ngồi viết những giòng bộc bạch này, chúng tôi trên dưới 60 tuổi, nhiều người đã hết hơi, không hát được đúng bè của mình như trước, nhưng click vào link trên Youtube nghe lại, chúng tôi vẫn ứa nước mắt.

Cám ơn cha Vũ Khởi Phụng đã nguệch ngoặc rất nhanh mà viết được lời Việt như thế này thì phải hiểu chính cha đã nghiệm sinh sâu xa ra sao. Ắt hẳn lúc sắp sinh thì ở Hà Nội, cha cũng đã kịp thủ thỉ thì thầm xin với Chúa Giêsu: "Remember me when you come into Your Kingdom". Và…”

 Cha Quang Uy đã gửi bài viết này cho tôi đúng vào ngày Chúa Nhật Lễ Lá 14.4.2019. Ngài nói : “Tôi đang bị viêm khớp nặng, đau nhức vô cùng, đi đứng khó khăn nên phải ngồi xe lăn”. Tôi nghĩ cha Quang Uy hết sức “can đảm” để viết chia sẻ cho chúng ta, vì khi đau đớn về thể xác, thậm chí cả tinh thần, con người thường luôn thụ động, tìm nghỉ ngơi, tìm an nhàn… Cha Quang Uy ngược lại, ngài cao rao tình Chúa trên chiếc xe lăn, trên đôi nạn gỗ và bất cứ lúc nào.

Nhiều khi trong đời sống, chúng ta mất can đảm để đối diện những khó khăn hay đau khổ trước mặt, và cũng có người đi tìm cái chết vì những điều đó bằng cách tự tử, trong khi họ không có can đảm để đối diện cái khó khăn hay đau khổ đó !

Xin cám ơn Cha Quang Uy thật nhiều đã chia sẻ “dòng tâm sự” về ca khúc Lòng Trời, cùng những kỷ niệm trân quý với cha cố Vũ Khởi Phụng.

Thưa Quý Vị và Các Bạn,

Mùa hè năm 2008, tôi có dịp ghé thăm cha Vũ Khởi Phụng tại giáo xứ Thái Hà ở Hà Nội. Phải nói ngay chính vì yêu thích những bài hát Thánh ca do ngài viết và chuyển lời Việt, nên đó là động cơ để tôi tìm đến ngài, mặc dù trong lúc này, Thái Hà là điểm nóng vì đang có nhiều biến động cướp đất đai của Nhà Dòng Chúa Cứu Thế, nên công an cũng như chính quyền Hà Nội luôn theo dõi, dòm ngó ngày đêm và gây khó khăn mọi mặt.

Lần đâu tiên gặp nhau, thường thì ai cũng e dè và dò dẫm, nhưng tôi đã mạnh dạn đi bước trước sau khi thăm hỏi vài câu xã giao. Tôi vào đề ngay : “Thưa Cha, con rất yêu thích những bài Thánh ca mà cha viết lời Việt”.

Với nét mặt kham khổ (Nét mặt của những người cho biết họ lao động về trí tuệ quá mức) và cặp kính cận thật dày, miệng điểm nụ cười trìu mến, ngài trả lời :

- Thế à ! Anh thích bài gì ?

Thay vì trả lời tên bài hát, tôi xướng lên câu điệp khúc của bài Lòng Trời : “Lòng Trời là thế, anh em ta ơi hãy quay về. Tạ ơn Thiên Chúa dẫu tháng năm qua vẫn chờ đợi ta…” Cha Vũ Khởi Phụng cũng nhập cuộc và cùng hát sau khi tôi xướng lên. Như một phép mầu, chúng tôi thấy thân thiện và gần gũi mà không còn một khoảng cách. Quả thật ! “Âm nhạc là con đường ngắn nhất đi vào lòng người” Trong khi tôi luôn khẳng định (affirmed) Thánh Ca làm con người dễ kết thân và dễ đồng cảm với nhau… Cũng xin chia sẻ một góc rất riêng tư trong suy nghĩ của tôi, rằng : nếu hay giả sử nhân loại không còn một niềm tin nào nữa, thì âm nhạc và thi ca là “tôn giáo” cuối cùng trên mặt địa cầu này để họ chọn và đeo đuổi !

Ngài mời và dẫn chúng tôi vào phòng khách, thăm hỏi và nói chuyện… Chúng tôi đã có một buổi chiều hát Thánh ca qua những bài mà ngài viết lời Việt. Tôi luôn xướng lên những bài hát từ những bài Lòng Trời, Mong Chờ Giêsu, Xác Thân Làm Bánh, Tantum Ergo, V,v… Đây là những bài nổi tiếng của nhà soạn nhạc cổ điển tây phương : Johann Sebastian Bach mà cha Vũ Khởi Phụng chọn và viết lời Việt.

Tưởng cũng nên biết chút ít về Johann Sebastian Bach (J.S. Bach).

Là nhà soạn nhạc nổi tiếng người Đức, cuối thế kỷ 16 (khoảng những năm 1686) Ông đã cống hiến cuộc đời của mình cho nhà thờ và soạn trên 1,000 tác phẩm. Những tác phẩm của ông luôn nổi bật cho phong cầm (organ), đại hợp xướng (choir), hòa tấu thính phòng (chamber ensemble), và dàn nhạc giao hưởng (orchestra)… Điều đáng nói là tất cả những tác phẩm của J.S. Bach luôn có âm hưởng của thánh đường, và là những tác phẩm âm nhạc kinh điển, nhất là về hòa âm, đối âm. Do đó và có lẽ cha Vũ Khởi Phụng chọn những tác phẩm của ông để viết lời Việt chăng ?

Giáo triều Rôma đã chọn bài Xác Thân Làm Bánh (Ave Sanctum Viaticum) để hát trong lễ đám tang của Đức Cố Thánh Cha Gioan Phaolo II - nay là một vị Thánh của thời đại !

Cá nhân tôi cũng thế, luôn trân trọng những tác phẩm hay, những bài Thánh ca thánh thiêng - có sức thay đổi lòng mình từ giai điệu đến ý nghĩa của lời ca, cho ta nhiều hình ảnh; tượng hình tượng vật… Do đó, tôi đã chọn bài Lòng Trời, làm nhạc và tự thu âm, mặc dù tôi biết giới hạn giọng hát của mình.

Trong Tuần Thánh này, tôi trân trọng và xin được chia sẻ ca khúc Lòng Trời theo link youtube ở trên. Video và diễn ảnh do Minh Dương thực hiện. 

Xin cám ơn Cha Vũ Khởi Phụng đã viết lời Việt, và xin mọi người cầu nguyện cho linh hồn Cha Cố Mathew Vũ Khởi Phụng sớm về hưởng phúc Thiên Đàng.

Trân trọng,

Văn Duy Tùng