Như thói quen mọi năm, năm nay tôi đi Cần Giờ để đón Giao Thừa Giáp Ngọ. Ra khỏi Sàigòn, vượt thoát cái không gian náo động làm tôi cảm nhận được sự thoải mái, cho dù chiều 30 Tết, Sàigòn đã vắng vẻ nhiều, xe cộ đi lại dễ dàng và đường phố thoáng đãng hơn. Nói ra khỏi Sàigòn có vẻ khó nghe, vì Cần Giờ vẫn là một huyện của Sàigòn cơ mà, nhưng trong thực tế, Cần Giờ vẫn là một vùng xa xăm dù trung tâm Cần Giờ chỉ cách trung tâm Sàigòn trên dưới 40 cây số.

Xa xăm vì nếp sống và mức sống rất khác nhau: một bên là thành phố ồn ào, hàng quán tấp nập kẻ ra người vào, những ngôi nhà cao ngất trời, đèn xanh đèn đỏ nhấp nháy quảng cáo khắp nơi; một bên là những rừng đước mênh mông, những con kênh chằng chịt, những nhà tranh vách đất hoặc phên lá, những ruộng muối trắng bệch trơ màu xơ xác.

Thật ra những năm gần đây, nhất là khi con đường rộng thênh thang được mở ra, người ta đã thấy lác đác vài căn biệt thự kiên cố xuất hiện, cổng cao rào kín với vườn cây ăn trái như xác nhận “đẳng cấp” của gia chủ giữa vùng nghèo khó mạt cùng. Mặt khác, cái sang trọng của Saigon đang lan rộng ra theo nhiều chiều, theo hướng Cần Giờ nó đang liếm dần ra biển, phần nào khựng lại ở bên này bến phà Bình Khánh. Con sông Sàigòn bỗng dưng chỗ này rộng phình ra, con phà qua lại làm người ta có cảm giác hơi hướm của thế kỷ 19 vẫn còn vương vấn đâu đây, thuở chúng đã viết nên những chuyện tình lãng mạn vùng sông nước.

Tôi “rời” Sàigòn qua những con phố đìu hiu… Ngang khu trung tâm, tôi chứng kiến những vạt hoa ế ẩm của chiều 30 trên các vệ đường, trên những mảng công viên, người bán đượm đầy vẻ lo âu trên gương mặt, quần áo xốc xếch, những vạt hoa cứ vậy như thấm đẫm nỗi buồn của người “đưa đò” cho nó. Tình hình buôn bán khá ế ẩm, không biết tôi có cảm nhận sai lầm không nhỉ ?

Đêm Giao Thừa tôi ở cộng đoàn Cần Giờ, ngồi ăn cơm chiều nói chuyện với nhau, tôi đã trở thành mồi ngon cho loài muỗi đói, nó xông ra từ những bụi đước, lao thẳng đến, ghim vào da thịt như những chiếc phi cơ chiến đầu cảm tử lao vào mục tiêu. Cảnh giác với đôi chân thì chúng lại tìm cách xuyên qua cả quần áo, chỗ nào cũng thấy bị nó tấn công. Anh em ở vùng khó khăn, tắm bằng nước nhiễm phèn, da thịt ai cũng bóng lưỡn, dày cộm và đã quen mùi gian khổ, còn mình “dân thành phố” ăn trắng mặc trơn, anh em bảo da có mùi thơm, chịu sao nổi với gian lao khổ ải ?

Đêm Giao Thừa người ta bắn pháo bông ở trung tâm xã Cần Thạnh, dân chúng quanh vùng chạy ra xem thích thú, từng ngọn pháo bông bay lên nổ tung trên không trung, tỏa ra muôn vàn ánh sáng kỳ diệu lung linh sắc màu. Cuộc bắn pháo bông chào mừng năm mới diễn ra chừng 20 phút, sau đó mọi sự lại chìm vào thinh lặng của biển và của ruộng nương.

Sáng Mồng Một anh chị em tín hữu kéo đến đầy Nhà Thờ, tràn cả ra ngoài sân, cha sở ngạc nhiên vì có nhiều “kẻ lạ mặt” đi dự lễ, hỏi ra mới biết con cháu từ xa về ăn Tết với gia đình. Không khí vui tươi náo nhiệt nơi Nhà Thờ kéo dài khoảng hơn 1 giờ đồng hồ, tôi hỏi cha sở: “Sau đó thì sao ?” Ngài nói: “Ai về nhà ấy, bắt đầu những… sòng bạc và những chiếu nhậu”. Hết ! Tết ở đây là vậy !

Chiều Mồng Hai mới có Lễ, làm lễ sáng… chẳng ma nào đi ! Tôi, cha sở và một cha nữa, bóc tấm bánh chưng ra ăn, cha sở lấy chai xì dầu xịt xịt vài cái vào chén của mình như thói quen ngày trước trên bàn cơm khi ngài còn sống chung với chúng tôi ở Tu Viện Sàigòn. Ngài nổi tiếng là ăn cơm tốn… xì dầu ! Bữa sáng Mồng Một Tết của chúng tôi ở vùng truyền giáo, một huyện thuộc Sàigòn, cách trung tâm Sàigòn hơn kém 40 cây số, nối với Sàigòn bằng một con đường ngang 26 mét, rộng thênh thang…

Trên đường trở về thành phố, tôi đi ngang qua các ruộng muối, các vuông tôm, lác đác người diêm dân ra thăm ruộng, co ro trong tấm áo mỏng tang, chiếc quần cộc và cái nón lá. Buổi sáng sớm, 7g30 ngày Mồng Một Tết, họ đón Tết như những ngày lao động bình thường, vẫn là ruộng, vẫn là muối, có một chị đàn bà nhấp nhô đạp guồng nuôi tôm quần quật cả ngày chắc vẫn không… đủ ăn.

Không biết từ bao giờ cái Tết bỗng mất bầu khí vui tươi, trong lành và đậm đà tình tự, chỉ còn là cơ hội của một số người trục lợi ( chắc tôi không quá bi quan và cũng không vơ đũa cả nắm đâu ! ), ngay tại sát nách thành phố này mà còn có những cảnh đời như vậy nói gì đến những vùng sâu vùng xa hơn nữa ? Ngay tại đường huyết mạch Cần Giờ – Sàigòn mà còn thế thì những vùng sâu bên trong dân chúng sống thế nào ?

Một xã hội như vậy đó, Chúa bảo chúng ta dấn thân để rao giảng Tin Mừng, tin nào sẽ làm cho những người nghèo được mừng ? Một câu hỏi đầu năm cho chúng ta, thật nhức nhối !

Lm. VĨNH SANG, DCCT, Minh Niên Giáp Ngọ