Cn 8:22-31; Rm 5:1-5; Ga 16:12-15
Bác sĩ Nguyễn Tiến Cảnh, MD
Image: Fresco of the Holy Trinity by Luca
Rossetti da Orta
Chúa
Nhật sau lễ Chúa Thánh Thần Hiện Xuống là lễ Ba Ngôi Thiên Chúa. Nhờ Chúa Thánh
Thần, chúng ta có thể hiểu được Lời Chúa Giesu và đi tới chân lý. Mỗi tín hữu
đều có cảm nghiệm riêng của mình cách thiết thân với chính Thiên Chúa, khám phá
ra Người không cô đơn, nhưng hiệp thông với ánh sáng và tình yêu, với mạng sống
cho đi và nhận lại trong đối thoại đời đời giữa Chúa Cha, Chúa Con trong Chúa
Thánh Thần.
Dựa vào 2 bài đọc (sách
châm ngôn và thư Phaolo gửi tín hữu Roma) và bài tin mừng Gioan, chúng ta cùng
nhau tìm hiểu Lời Chúa về Ba ngôi Thiên Chúa.
KHÔN
NGOAN LÀ GÌ ?
Bài
đọc 1 sách Châm Ngôn hôm nay (Cn 8:22-31) nói về sự Khôn Ngoan, là ‘người’ được
Thiên Chúa tạo dựng nên trước cả trời đất để hiệp thông với tình yêu Thiên Chúa
và dẩn đưa chúng ta tới cuộc sống an bình. Khôn Ngoan đi song hành với Tân Ước
Chúa Thánh Linh bằng nhiều cách. Dù chúng ta không thể cắt nghĩa được Thiên Chúa
Ba Ngôi một cách hữu lý, chúng ta vẫn buộc phải biểu lộ Ba Ngôi Thiên Chúa bằng
hành động của chúng ta. Sách Châm Ngôn là sách “bình thường” nhất trong tất cả
các Sách Thánh. Trong sách này chúng ta thấy đầy dẫy những lời nói vắn gọn và có
thật đã được thu góp lại. Chương 8 cho chúng ta những suy niệm tuyệt vời về một
mầu nhiệm. “Khôn Ngoan” đã được nhân cách hóa với những đặc tính người để diễn
tả những phương cách mà Thiên Chúa dùng để biểu lộ bản tính Thiên Chúa.
Khôn
Ngoan được trình bày như một cái gì liên quan đến Thiên Chúa một cách rất thiết
thân. Và trong những bản viết sau này, khôn ngoan được hiểu là phẩm chất của con
người cần có để phân biệt và nhận thức hoạt tính của Thiên Chúa ở trần gian.
Tính siêu việt của Khôn Ngoan trên tất cả mọi sự là do nguồn gốc của nó có trước
tất cả mọi sự. Trong khi Khôn Ngoan được coi như có nguồn gốc từ nơi ở huyền bí
của Thiên Chúa, nhưng nó lại rất hữu hình đối với chúng ta, “được thiết lập ở
trên trời”, băng qua “biển cả và biên giới của nó”, ở trên “mặt địa cầu của
Thiên Chúa”. Khôn Ngoan đã được Thiên Chúa tạo dựng nên và đổ tràn ra ngay từ
khởi đầu. Thiên Chúa và khôn ngoan như là những cộng tác viên cùng làm việc với
nhau để tạo dựng muôn sự muôn loài và cảm thấy hân hoan vui mừng cùng loài người.
Khôn ngoan là đấng trung gian.
CẢM
NGHIỆM VÀ NHẬN THỨC PHÂN BIỆT.
Những
vần thơ Châm Ngôn cho chúng ta cảm giác huy hoàng lộng lẫy và vĩnh viễn của Khôn
Ngoan, một giá trị muôn đời. Khôn Ngoan giống như Thiên Chúa. Nó cũng là tặng
vật của Thiên Chúa ban cho loài người. Tặng vật này có thể giúp con người nhìn
xa, vượt qua những gì gọi là tầm thường, đi sâu hơn vào ý nghĩa của những biến
cố trong đời. Khôn Ngoan đi song hành với Tân Ước Chúa Thánh Linh bằng nhiều
cách. Khôn Ngoan không thể đặt ngang hàng với những cố gắng trí tuệ hoặc những
thu thập tin tức hay các con số. Thực ra nó kết hợp sát kề hơn với cảm nghiệm và
nhận xét phân biệt. Trên tất cả, nó là một thực thể thần trí không phải không lệ
thuộc vào tư tưởng và luận lý nhưng còn đi xa vượt lên trên tất cả những thứ đó.
KẾT
QUẢ CỦA CÔNG CHÍNH HÓA
Trong
thư gửi tín hữu Roma (Rm 5:1-5), thánh Phaolo bắt đầu biện luận về niềm tin Kito
giáo trong chúa Giesu Kito. Ngài trình bày chính cảm nghiệm của người Kito hữu
và cắt nghĩa ơn cứu độ đã được bào đảm thế nào cho những người công chính. Bài
đọc hôm nay cho chúng ta thấy màu nhiệm Chúa Thánh Thần đi ra ngoài khuôn mẫu
thần học, trở thành một yếu tố tích cực, một men bột trong cuộc sống hàng ngày.
Kết quả đầu tiên của việc công chính hóa là hy vọng và tin.
Một
khi đã trở nên công chính, người Kito hữu được giao hòa với Thiên Chúa và cảm
thấy an bình mà những buồn phiền rối loạn hay đau khổ không thể phá vỡ được, cảm
thấy tràn trề hy vọng và hoàn toàn tin tưởng vào ơn cứu độ của chúa Giesu. Sự
xác nhận hy vọng này lại có vẻ nghịch lý đặc biệt kiểu Phaolo: Người Kito hữu là
kẻ hay khoa trương, thích đem những điều khác lạ của mình vào những việc hoàn
toàn vượt khỏi quyền hạn bình thường của con người và cho là hy vọng. Câu 5 nói
lên một xác quyết mạnh mẽ là hy vọng không làm cho ta thất vọng. Người Kito hữu
sẽ không bao giờ bị bối rối vì một hy vọng bị thất vọng, ý nói là so sánh với
một hy vọng hoàn toàn con người khi bị lừa. Thần khí Thiên Chúa phải hướng dẫn
cuộc sống chúng ta, biến nó thành khuôn mẫu và kiểu cách của đời sống và Lời
Chúa Giesu.
HY VỌNG VÀ LẠC QUAN CỦA
NGƯỜI KITO HỮU
Câu 5 cũng diễn tả “tình
yêu Thiên Chúa” đối với chúng ta. Phaolo muốn nói về loại tình yêu, qua đó
Thiên Chúa hướng về chúng ta. Tình yêu này được biểu lộ qua chúa Giesu và kéo
dài muôn đời bởi Chúa Thánh Thần ngự trị trong chúng ta, lôi kéo chúng ta biết
yêu mến Thiên Chúa. Phaolo quả quyết với chúng ta là dù đau khổ chúng ta cũng
vẫn chịu đựng được và phát triển các đức tính để hy vọng tới toàn thắng nếu có
Chúa Giesu là khuôn mẫu cuộc sống của chúng ta. Tặng phẩm của Thần Khí không chỉ
là một bằng chứng mà còn là tác nhân trung gian để tình yêu Thiên Chúa đổ ra cho
chúng ta. Điều đó chứng tỏ Thiên Chúa hiện diện nơi kẻ công chính.
HƯỚNG VỀ TRƯỚC ĐỂ HIỂU SÂU HƠN
Theo
Tin Mừng Gioan (Ga 16:12-15), các môn đệ không thể chịu nổi tất cả những lời
Chúa đã nói với họ. Trước tiên họ cần có sự bảo đảm là chỉ có sự toàn thắng trên
cái chết của Chúa mới mang lại được. Đã ba lần Thần Khí sự thật được nói tới để
hứa với Giáo Hội. Thấn Khí sẽ “loan báo” cho chúng ta điều sẽ xẩy ra (c.13).
Thấn Khí sẽ “loan báo” cho chúng ta những gì mà Thần Khí có được từ Chúa Kito
(c.14). Thần Khí sẽ “loan báo” cho chúng ta những gì lấy được của chúa Kito
(c.15).
Ba lần
tuyên bố đều dùng một động từ để chỉ cùng một hành động: báo trước hay loan báo.
Có nghĩa là Thần Khí sẽ tiếp tục những điều đã được thực hiện nơi Chúa Kito. Nhưng
Chúa Thánh Thần sẽ cắt nghĩa cho chúng ta hiểu, sẽ cho biết những ý nghĩa thâm
sâu của nó, sẽ làm cho người ta hiểu theo tùy bản văn hay các nền văn hóa khác
nhau. Ý tưởng về “mạc khải những điều sẽ xẩy ra” không có nghĩa là Chúa
Thánh Thần, đấng an ủi có thể làm bất cứ loại mạc khải tiên tri nào về tương lai,
nhưng Người hướng dẫn cộng đồng cho họ hiểu chính xác về Chúa Giesu là đấng hoàn
chỉnh tất cả mọi sự đã hứa trong Kinh Thánh.
SỨ
MỆNH VÀ ƠN GỌI
Thần
Khí dẫn giắt Giáo Hội đi trong sự thật một cách liên tục và cắt nghĩa những điều
thuộc về chúa Kito đã được loan báo, để cảm nghiệm về sự thật có thể tiến tới
hiểu biết sâu xa hơn về những điều trong chúa Kito. Đây là một quan niệm thâm
thúy và phong phú diễn tả một cách tuyệt vời ơn gọi và sứ mệnh của người mục tử
thực sự và con người linh mục: Chúng ta được gọi để cắt nghĩa cảm nghiệm về niềm
tin, cho phép thấu hiểu và nhận biết Thiên Chúa hiện diện trong cuộc sống của
mỗi người chúng ta và cả thế giới.
Sứ
mệnh của chúng ta thực sự là “lãnh nhận những gì của chúa Kito và loan báo”, cắt
nghĩa, tuyên xưng, nói đi nói lại cho toàn thể thế giới. “Lãnh nhận những gì của
chúa Kito” có nghĩa là cá nhân tiếp xúc một cách sâu xa với Chúa Kito qua cầu
nguyện, chiêm niệm và học hỏi. Trong Thần Khí, chúng ta phải hiểu những gì của
chúa Kito theo cách hiểu biết mới, thực hiện mới theo thời gian. Chúng ta được
gọi để xây dựng một nền văn minh công chính, tình yêu và hòa bình dựa trên hiểu
biết của chúng ta và tình liên đới với chúa Giesu Kito.
CẢM NGHIỆM VINH
QUANG
Gia
tăng vinh quang Thiên Chúa là một mạc khải lũy tiến về Thiên Chúa Ba Ngôi. Cảm
nghiệm vinh quang là gì? Không phải là tình trạng lâng lâng, mê sảng, ngây ngất
như lên đồng mặc dù những yếu tố đó thấy nơi những người có được cảm nghiêm sâu
xa sự hiện diện của Thiên Chúa trong đời sống họ. Khi mà sự hiện diện của Thiên
Chúa và tư tưởng của Người đến thống trị ý thức và tinh yêu chúng ta, khi nó
hiện diện như sờ thấy được với một sức mạnh có ý nghĩa sâu thẳm thấm nhuần tình
yêu thì đó là vinh quang.
Khi
cảm nghiệm về Thiên Chúa có thể gìn giữ, giúp chúng ta chịu đựng được mọi đau
khổ khốn cùng, những lúc tâm hồn đen tối trống rỗng, những cơn khủng khoảng, đa
nghi thất vọng, lúc đó chúng ta cảm nghiệm được vinh quang Thiên Chúa. Không cần
biết điều gì xẩy ra cho chúng ta, chúng ta có một nhận thức sâu xa là Thiên Chúa
ở với chúng ta, chung quanh chúng ta, bảo vệ chúng ta và giữ chúng ta trong bàn
tay của người. Thánh Phaolo nói rằng: đây là hy vọng vinh quang, ở đó loài người
được khuyến khích phải hân hoan vui sướng. Đây là tặng vật Chúa ban quá lớn lao
mà mỗi ngày Chúa Nhật Giáo Hội đều cầu nguyện tung hô: Chúng con cám tạ Chúa vì
vinh quang cao cả Chúa.
THIÊN CHÚA THÔNG CÔNG LÀ MỘT MÀU NHIỆM
Thiên
Chúa Ba Ngôi là một hiệp thông giữa Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần, một
mầu nhiệm rất thâm sâu mà phụng vụ lễ Chúa Ba Ngôi hôm nay gợi nhắc lại: cả thực
tế không thể nói được về Thiên Chúa lẫn cách thức hành động đều là một mầu nhiệm.
Dù chúng ta có chống chọi thế nào với Thiên Chúa Ba Ngôi, chúng ta cũng phải đưa
tay lên mỗi khi làm dấu thánh giá trên người mình.
Chúng
ta có thể lấy một đoạn viết của thánh Catherine thành Sienna diễn tả cuộc đối
thoại về “sự quan phòng của Thiên Chúa” (cap 167, Gratiarum action ad Trinitatem).
Đoạn này thường được dùng trong phòng đọc ở Roma để tưởng nhớ một vị thánh cả
Giáo Hội được mừng lễ hàng năm vào ngày 29 tháng 4. Đây là lời cầu tuyệt vời
dâng lên Chúa Ba Ngôi mà chúng ta có thể cầu mỗi ngày.
“Lạy Thiên Chúa vĩnh cửu, Ba Ngôi đời đời, Chúa đã biến máu Chúa trở thành quí
trọng vô cùng qua sự chia sẻ trong bản tinh Thiên Chúa của Chúa. Chúa là mầu
nhiệm xâu thẳm như biển cả. Càng tìm kiếm con càng thấy, và càng thấy con càng
tìm kiếm vì Chúa. Nhưng con không bao giờ thỏa mãn; điều con nhận được sẽ luôn
luôn làm cho con ao ước thêm nữa. Khi Chúa đổ dầy tràn hồn con thì con lại thèm
khát hơn nữa, và con lớn khôn khao khát hơn nữa vì danh cả sáng Chúa. Con ao ước
được ngắm nhìn Chúa trên hết mọi sự; Chúa là ánh sáng thực như Chúa có.
“Con ngắm nhin và thưởng thức mầu nhiệm sâu thẳm và vẻ đẹp tạo dựng của Chúa với
ánh sáng hiểu biết của con. Con mặc lấy cho con hình dáng Chúa và con ngắm nhìn
điều con sẽ có. Lạy Chúa Cha hàng có, Chúa đã chia sẻ cho con quyền năng của
chúa và sự khôn ngoan mà chúa Kito đã tuyên xưng và chúa Thánh Thần đã ban cho
con ước vọng yêu Chúa. Chúa là đấng sáng tạo nên con, Chúa Ba Ngôi đời đời và
con là tạo vật của Chúa. Chúa đã biến con thành một tạo vật mới trong máu của
Chúa Con, và con biết rằng Chúa đã di chuyển con bằng tình yêu với vẻ đẹp sáng
tạo của Chúa vì Chúa đã soi sáng cho con.”
Fleming Island, Florida
May
2019