Theo định nghĩa thông thường thì Tự Do là khả năng hành động và suy nghĩ mà không có sự can thiệp của bất cứ một quyền lực nào từ bên ngoài đến hoặc bằng sức mạnh vũ lực hoặc tinh thần. Con người tự do là con người thi hành ý muốn của mìnhh một cách hoàn toàn tự do không bị ai ngăn cản hay ép buộc do bất cứ một quyền lực nào. Đó là con người sống trong một xã hội tự do. Trái ngược với xã hội độc tài toàn trị, trong đó mọi tư tưởng và hành động của con người đều bị giới hạn, ngăn cấm, áp chế bởi sức mạnh cường quyền.

Nhưng Tự Do thực của con cái Chúa không giống như những loại tự do ở trần thế.

Ngày 25-6-2008 trong cuộc đại triều hàng tuần, Đức Thánh Cha Biển Đức XVI đã ban huấn từ cho giáo dân tụ họp tại công trường thánh Phêrô. Ngài nói về Tự Do thực của con cái Chúa, Tự Do theo nghĩa của Thánh Maximus.

“Tự Do là khả năng nói được với Chúa hai tiếng XIN VÂNG và HÒA HỢP Ước Nguyện của mình với Ý Muốn của Thiên Chúa”.

Thánh Maximus là một đan sĩ sống vào thế kỷ VII, có biệt danh là đan sĩ “Tuyên Xưng”, vì ngài có một chí khí sắt đá, can đảm phi thường, dám làm chứng cho sự trung thành, cho niềm tin trọn vẹn và sắt son của mình nơi Chúa Giêsu Kitô, bất kể hiểm nguy, đau khổ, cực hình và cả cái chết.

Thánh Maximus sinh quán tại Palestine. Từ thuở thiếu thời ngài đã ham đọc Kinh Thánh, tìm hiểu, nghiên cứu Kinh Thánh rất sâu xa qua cả các tác phẩm của giáo phụ Origene ở thế kỷ III. Thánh nhân đã liều chết để làm chứng bảo vệ niềm tin của Giáo Hội chống lại thuyết Nhất Ý / thuyết độc nhất ý chí chủ trương rằng Đức Kitô chỉ có một ý chí thần linh mà thôi, trong khi đó Chúa Kitô có hai ý chí là ý chí con người và ý chí Thiên Chúa.

Thánh Maximus hoàn toàn không chấp nhận bất cứ một tư tưởng nào -cho dù rất nhỏ bé, tối thiểu hết sức- chối bỏ bản tính con người của Chúa Kitô.

Thuyết Nhất Ý cho rằng Chúa Kitô chỉ có một ý chí là Ý chí Thiên Chúa. Để bảo vệ và chứng minh cho thuyết đó, họ chối bỏ ý chí con người thực của Chúa.

Thoáng nghĩ thì thấy có vẻ đúng, vì Chúa Kitô là Thiên Chúa thì chỉ có một ý chí Thiên Chúa mà thôi. Tuy nhiên, thánh Maximus đã hiểu ra ngay lập tức rằng nếu như vậy thì màu nhiệm cứu độ của Chúa đã bị tiêu tan, bởi lẽ con người mà không có ý chí thì không phải là con người toàn hảo, con người thực, mà là một con người què quặt.

Do đó, Đức thánh Cha cắt nghĩa, “Con người Giêsu Kitô nếu không phải là con người thực, thì Chúa sẽ không thể cảm nhận được những thảm cảnh của loài người, một thảm cảnh rõ ràng là rất khó khăn khi muốn uốn nắn ý muốn của chúng ta với thực trạng của loài người”.

TỰ DO THỰC.

Đức Thánh Cha nói: “Thánh Maximus đã chứng minh rằng con người tìm thấy cái duy nhất tính của mình, một sự toàn vẹn của chính mình, cái tổng thể của mình không phải ở nơi mình, mà phải vượt thoát khỏi cá nhân mình tức là vong thân. Vậy thì, trong Chúa Kitô, con người của Chúa, một khi đã vong thân thì sẽ tìm thấy chính mình ở trong Chúa, nơi con một của Thiên Chúa.”.

Như vậy là đan sĩ thánh nhân Maximus đã dạy cho chúng ta biết thế nào là Tự Do thực. “Ông Adong –tức là chúng ta- nghĩ rằng khi nói KHÔNG là đã đạt được tột đỉnh của Tự Do, có nghĩa là khi ta nói được tiếng Không là ta có tự do thực sự, ta đã thực sự thi hành  được tự do của ta. Do đó con người phải nói KHÔNG với Chúa.

Thánh Maximus nghĩ rằng, “Chỉ có vậy thì con người cuối cùng mới thực sự là mình và mới đi tới tột đỉnh của Tự Do. Khuynh hướng này cũng có nơi bản tính con người của Chúa Kitô, nhưng Chúa đã vượt thoát khỏi cái bản tính người của Chúa, bởi vì Chúa Giêsu đã thấy rằng tiếng KHÔNG không phải là biểu trưng của tự do tuyệt đỉnh”.

Đức Thánh Cha nhấn mạnh: “Tự Do Tuyệt Đỉnh phải là hai tiếng ‘XIN VÂNG’ để phù hợp với ý muốn của Thiên Chúa. Chỉ khi nào nói được hai tiếng Xin Vâng thì con người mới thực sự trở nên chính mình.”

Một biểu lộ rõ ràng nhất bản tính người của Chúa Kitô trong giờ hấp hối ở núi cây Dầu trong vườn Giệtsimani: “Lạy cha, nếu được xin cất chén đắng này khỏi con. Nhưng đừng theo ý con mà ‘ xin vâng’  theo ý cha” (Mt. 26: 39)

“Khi ta biết biến đổi ước nguyện của mình thành ý muốn của Chúa thì lúc đó con người thực của ta mới sinh ra đời. Lúc đó chúng ta mới được cứu rỗi”.

BỊ CÁO BUỘC VÀ KẾT ÁN.

Vì những biện luận chống lại thuyết Nhất Ý như vậy mà thánh nhân Maximus đã bị hoàng đế Constantinople, người chủ trương thuyết Nhất Ý cáo buộc và kết án mặc dù thánh nhân đã ở tuổi bát tuần. Hình phạt là cắt lưỡi và chặt cụt tay phải để ngài không còn có thể giảng dạy và viết lách về Chúa Kitô có hai bản thể và hai ước muốn.

Thánh nhân đã bị thi hành bản án và bị lưu đày đi Colchide trên Biển Đen và qua đời ở đó ngày 13-8-662 vào tuổi 82 sau bao nhiêu là cực hình khốn khổ.

 Đức Thánh Cha Biển Đức XVI nói: “Cuộc đời và tư tưởng của thánh Maximus đến nay vẫn còn sáng chói vì lòng dũng cảm vô biên của ngài, nhất quyết không chịu thỏa hiệp để làm chứng nhân cho sự toàn vẹn thực sự của Chúa Kitô không một mảy may suy giảm. Và chúng ta đã thấy ai là người thực và chúng ta phải sống thế nào để đáp ứng ơn gọi của mỗi chúng ta. Giáo dân, Linh mục, Tu sĩ, Giám mục, Hồng y…

“Chúng ta phải sống kết hợp với Thiên Chúa. Vậy thì hãy liên kết với nhau, với chúng ta  và với vũ trụ, biến vũ trụ và con người thành một bản thể thực”.

NHỮNG GIÁ TRỊ KHÁC NHAU CỦA CON NGƯỜI

Đức Thánh cha nói “ Tiếng XIN VÂNG của chúa Kitô mà mọi người trên khắp thế giới thường dùng cho chúng ta thấy rõ ràng là phải làm cách nào để đặt cho đúng chỗ những giá trị của những tiếng” như Khoan Nhượng, Tự Do và Đối Thoại.

“Khoan Nhượng khi nó không còn khả năng phân biệt giữa Thiện và Ác thì sẽ trở thành hỗn loạn và tự giệt. Tự do nếu không biết tôn trọng tự do của người khác và không nhận ra chiều kích chung của các loại tự do thì sẽ trở thành vô kỷ luật, vô tổ chức. Đối thoại mà không biết đối thoại cái gì thì chỉ là lạm dụng danh từ, biến nó thành một danh từ rỗng tuyếch”.

Đây là những giá trị có nền tảng vững chắc. Nhưng nó chỉ có thể giữ được giá trị thực của nó nếu có được điểm tựa để kết hợp chúng lại với nhau và tạo thành một giá trị thực.

“Điểm tựa này chính là sự tổng hợp giữa Thiên Chúa và Vũ Trụ, giữa Thiên Chúa và hình ảnh Chúa Kitô, qua đó chúng ta học biết được sự thật về chính chúng ta, và nhờ vậy chúng ta biết đặt những giá trị khác đúng chỗ của nó, bởi vì chúng ta đã khám phá ra được ý nghĩa thực của những giá trị đó.

“Chúa Giêsu Kitô chính là điểm tựa chiếu soi cho chúng ta nhận biết ra những giá trị khác nhau ấy”.

Pace Island, Florida 1-7-2008

NTC