Nói một cách thi vị, ai cũng biết “tương tư thảo” hay “cỏ tương tư” là tên gọi khác của thuốc lá, lại liên tưởng đến mấy câu thơ rất đỗi lãng mạn của nhà thơ trữ tình Hồ Dzếnh liên quan đến thuốc lá thật duyên dáng đáng yêu:

Em cứ hẹn, nhưng xin em đừng đến nhé.

Ðể lòng buồn tôi dạo khắp trong sân

Ngó trên tay, thuốc lá cháy lụi dần…

Tôi nói khẽ: Gớm, làm sao nhớ thế?

Nhưng dù có nói hay ho thế nào và thi vị đến đâu đi nữa, thì ai cũng biết rằng hút thuốc lá có hại cho sức khỏe, điều ấy đã được khẳng định qua dòng chữ HÚT THUỐC LÁ CÓ HẠI CHO SỨC KHỎE trên từng bao thuốc ở khắp nơi thế giới như một điều bắt buộc.

Từ các hệ lụy…

Hút  thuốc lá sẽ dần hình thành một thói quen khó lòng từ bỏ, mà dân dã thường nói bằng một từ chẳng mấy hay ho được gọi là NGHIỆN. NGHIỆN là bị trói buộc, bị giam hãm bởi một thứ giây tù túng vô hình khó lòng vượt thoát, đó là hệ lụy đầu tiên dễ dàng thấy được, dù ít ai muốn nhận thảm trạng ấy về mình, một thân phận nô lệ từ thói quen của chính mình.

Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, mỗi hơi thuốc lá gồm chứa hơn 200 chất độc hóa học, nhất là nicotine, một chất gây nghiện độc hại.

Dù báo chí và các phương tiện truyền thông đã nói rất nhiều, nhưng nhắc lại ở đây vẫn không bao giờ là thừa rằng, thuốc lá chính là nguy cơ quan trọng gây ra bệnh tim mạch, và các bệnh liên quan đến đường hô hấp, nhất là về phổi.

Đặc biệt, hút thuốc lá cũng gây nguy hại cho cả người không hút thuốc, trong đó có cả các bé sơ sinh và trẻ nhỏ, những người hít phải khói thuốc cách thụ động. Hàng năm không ít  người đã chết vì hút thuốc và ảnh hưởng gián tiếp từ khói thuốc lá.

Không quá lời chút nào khi nói rằng, trong một gia đình có một kẻ NGHIỆN thuốc lá, thì cả ngôi nhà ấy đã và đang bị đầu độc từng giờ, từng giây theo mỗi hơi thuốc từ người nghiện kia nhả khói.

Tiền bạc bỏ ra để mua “Tương tư thảo” trong một ngày tưởng chẳng là bao, nhưng nếu tính rẻ, mỗi gói thuốc chỉ 10 ngàn x 30 ngày x 12 tháng, thì số tiền chi ra cho “Tương tư thảo” trong nhiều năm theo chiều dài người nghiện, thì số tiền ấy rất  đáng giật mình.

Mỗi điếu thuốc trung bình hút được 15 hơi, tốn hết 5 phút. Một gói gồm 20 điếu x 5 = 100 phút, gần 2 giờ một ngày. Thời giờ quý hơn tiền bạc, nhưng người nghiện đã tiêu phí rất nhiều cái thứ quý hơn tiền bạc ấy từ thân phận nô lệ của mình.

Người ta thường nói “Hôi như cái gạt tàn”. Cả thân thể, hơi thở và áo quần người nghiện đều hôi như thế, nhưng họ ít khi tự nhận ra được, vì khứu giác và vị giác của họ không còn độ tinh nhạy bình thường, cùng với hàm răng ám đen vì khói thuốc.

Da của họ xám, xỉn và khô. Nếu là nữ, sau khi làn phấn trang điểm không còn, sự lão hóa da của họ hiện ra rất rõ thật thảm hại.

…đến những phương cách vượt thoát cùng những câu hỏi…

Đã có nghiện thì phải có cai nghiện để vượt thoát hệ lụy như một tất yếu. Vậy, cai nghiện thuốc lá dễ hay khó?

Các nghiên cứu khoa học và thực tế đã chỉ ra rằng, vừa khó vừa dễ hoặc chẳng dễ mà cũng không khó, vì tất cả đều tùy thuộc ý chí và nghị lực con người. Đã có quá nhiều bằng chứng về điều này, vì xung quanh chúng ta có không ít người “ cai bỏ thành công trong chỉ một lần”, nhưng cũng vô số người đã vất vả trầy trật nhiều lần nhưng vẫn thất bại, cuối cùng không dám nghĩ đến chuyện cai bỏ.

Từ lâu nay đã có rất nhiều dược liệu thuốc men giúp hỗ trợ cai bỏ thuốc lá. Có đủ loại, đủ kiểu nhằm thay thế nicotine, từ cao dán, kẹo ngậm đến các loại dung dịch xúc miệng và thuốc lá điện tử…. Các liệu pháp tâm lý, yoga, châm cứu, bấm huyệt, thôi miên…Có nơi còn đảm bảo sẽ hoàn lại tiền, nếu không cai nghiện thành công trong thời gian nhất định…

Thạc sĩ Bác sĩ Nguyễn Tuấn Lâm thuộc “Chương trình phòng chống tác hại của thuốc lá” cho biết, bỏ thuốc lá là việc không dễ dàng; nhưng nhiều người sẽ quyết tâm cai, nếu được biết rõ những ích lợi của nó; và lợi ích này xuất hiện rất nhanh sau khi ngừng hút thuốc. Ông cho biết nhiều điều rất thú vị:

 “….Như chúng ta đã biết, thuốc lá gây ra đủ thứ bệnh. Bỏ thuốc lá, rất có lợi. Lợi cho thể xác, lợi cho tinh thần (và cả túi tiền chung của gia đình nữa, vì thuốc lá ngày càng lên giá).

Chắc chắn rồi, bỏ thuốc lá khiến chúng ta bớt bệnh tật và cuộc sống sẽ tốt hơn. Điều này đúng cả với trường hợp bạn đã hút thuốc suốt bao năm tháng, và hút nhiều. Người bỏ thuốc ít bị bệnh tim, tai biến mạch máu não, ung thư, bệnh phổi hơn người tiếp tục hút.

Ngoài ra, bỏ thuốc, bạn cũng sẽ thấy kết quả tốt liền trước mắt. Cơ thể của bạn nồng nhiệt cám ơn bạn ngay phút bạn bỏ hút, và bắt tay vào việc sửa chữa các hư hoại do thuốc lá. Ngay trong ngày bạn giã từ thuốc lá, nhịp tim và áp huyết của bạn khá hơn, và các chất hóa học độc hại có trong khói thuốc bắt đầu rời cơ thể bạn. Rồi trong vòng vài tuần, sự tuần hoàn của máu trong cơ thể bạn khả quan, bạn không còn ho và khò khè nhiều như trước, đờm cũng thấy ít đi. So với người vẫn tì tì hút, người bỏ thuốc ít bị cảm, cúm, viêm ống phổi (bronchitis), sưng phổi (pneumonia) hơn.

Nếu bạn hút 20 điếu một ngày, và nay quyết chí bỏ hẳn, cơ chế sửa chữa trong cơ thể bạn sẽ xảy ra rất ngoạn mục.

Sau 2 tiếng đồng hồ, chất nicotine, tác nhân tai hại trong khói thuốc, bắt đầu rời cơ thể bạn.

Sau 12 tiếng, chất carbon monoxide, từ khói thuốc thấm vào máu bạn, đã hoàn toàn rời khỏi cơ thể bạn, máu bạn không còn bị chất carbon monoxide ức chế, sẽ mang dưỡng khí (oxygen) đến cho các cơ quan hữu hiệu hơn.

Trong vòng 1 tuần, bạn nếm thức ăn thấy ngon hơn, ngửi hương vị cuộc đời thấy nồng nàn hơn. Hơi thở, tóc, ngón tay, răng bạn sạch sẽ hơn, bớt mùi hôi.

Bỏ thuốc lá sinh ra nhiều bệnh chăng?

Tuy nhiên, vẫn có những thắc mắc xoay quanh việc bỏ thuốc lá khiến mắc nhiều bệnh: mệt mỏi, chóng mặt, suyễn. Và nếu hút lại thì bệnh sẽ hết ngay.

Bác sĩ Trương Trọng Hoàng đã đưa ra lời giải thích về điều ấy như sau:

Trong khói thuốc lá có chứa nicotin là một chất kích thích thần kinh tạo cảm giác hưng phấn có tác dụng gây nghiện rất mạnh. Sau khi hút thuốc một thời gian dài, cơ thể trở nên quen và cần sự có mặt của nicotin trong cơ thể để giữ được một trạng thái thể chất cũng như tinh thần sảng khoái. Khi ngưng hút thuốc đột ngột, cơ thể người nghiện không thích ứng kịp với tình trạng thiếu nicotin sẽ có những phản ứng khó chịu, trong đó thường gặp nhất là căng thẳng, lo âu, dễ nổi nóng, trầm cảm, mất ngủ, nhức đầu, mệt mỏi. Nếu trước đây khi còn hút, những tình trạng căng thẳng hoặc những cảm giác đau nhức, mệt mỏi của cơ thể được nicotin xoa dịu thì nay nó sẽ bộc lộ ra làm nhiều người cai thuốc lá có cảm giác như mình đổ bệnh nhiều hơn kể từ khi bỏ thuốc. Thật sự tình trạng này giống như khi ta đang uống thuốc giảm đau mà ngừng uống thuốc thôi. Xem kỹ ra thì cai thuốc lá chính là giúp ta nhận biết đúng tình trạng cơ thể của mình và không bị đánh lừa bởi nicotin, qua đó trị bệnh sớm góp phần bảo dưỡng cơ thể.

Có một triệu chứng có thể khiến nhiều người cai thuốc lá cảm thấy khó chịu - đó là ho. Cũng giống như trên, không phải là ho bệnh lý mà là phản ứng của đường hô hấp vốn đã luôn được xoa dịu bởi nicotin nay bỗng nhiên không còn "thuốc giảm ho" nên phản ứng lại mạnh mẽ với những cặn bã và tổn thương tồn đọng do khói thuốc gây ra. Người bệnh có thể cảm thấy khó chịu và mệt vì ho, có người còn nghĩ là đã lên cơn suyển! Tuy nhiên cũng giống như trên đã nói, sau một thời gian khi đường hô hấp đã dọn dẹp được những cặn bã của thuốc lá và lành mạnh hóa, thì ho sẽ ngừng và người cai thuốc sẽ cảm thấy hô hấp của mình thoải mái hơn trước nhiều. Cũng cần lưu ý rằng nếu thời gian hút thuốc đã quá lâu thì việc "dọn dẹp" cũng phải mất thời gian dài. Người cai thuốc có thể nản chí và lập tức hút lại thuốc lá để "giảm ho" cho mau. Làm thế thật ra chính là đã ru ngủ đường hô hấp và càng khiến nó trở nên tệ hại hơn.

Cách tốt nhất để giảm sự thèm muốn thuốc là tham gia một chương trình vận động thường xuyên. Đi bộ hoặc tập thể lực cùng bạn bè để phân tán ý nghĩ về thuốc lá. Nhớ rằng tập thể dục còn giải tỏa stress và giúp phục hồi cơ thể sau nhiều năm ngập chìm trong khói thuốc. Lập kế hoạch tập tành hợp lý từ mức độ thấp lên cao. Tuy nhiên, cần đảm bảo tham khảo ý kiến bác sỹ trước khi bước vào quá trình tập luyện.

 Thở sâu

 Nhớ rằng bí mật của bỏ thuốc thành công nằm ở ý thức tự quyết và kiểm soát của chính bạn. Có một cách để đạt được điều này chính là thở sâu. Mặc dù có rất nhiều phương pháp hiệu quả và tác dụng khác, thở sâu còn có thể giúp thư giãn đầu óc và vượt qua những tình huống căng thẳng. Khi được thực hiện đúng phương pháp, động tác này sẽ là một trong những biện pháp hữu hiệu loại bỏ đi sự thèm muốn thuốc lá

 Uống nhiều nước

 Nước giúp xua tan chất nicotine và những chất hóa  học khác ra khỏi cơ thể và do đó, uống một lượng nước đầy đủ là cần thiết cho mỗi người hút thuốc. Bên cạnh đó, nước cũng giúp giảm sự thèm muốn thuốc bằng cách lấp đầy nhu cầu của miệng.

…và quà tặng đáng sợ từ Thiên Chúa

TỰ DO là quà tặng tuyệt vời của Thiên Chúa dành cho con người, qua đó con người sống xứng đáng phẩm giá và chiều kích mình, nhưng đồng thời TỰ DO cũng là món quà đáng sợ nếu con người dùng món quà ấy để chống báng, thậm chí từ chối Thiên Chúa, đấng Sáng tạo muôn loài, cũng là đấng đã từng phán rằng, “ Ai muốn làm môn đệ Ta, hãy từ bỏ mình, vác thập giá mình, mỗi ngày, theo Ta”.

Qua lời phán rất quen thuộc ấy, ai cũng biết rằng, từ bỏ mình chính là điều kiện ắt có và đủ để được là người môn đệ đích thực của Chúa.

Thân xác tôi, cũng là đền thờ Thiên Chúa ba ngôi, lẽ ra phải được chăm sóc xứng đáng và chu đáo, thì tôi lại hun, lại đốt và đầu độc nó qua mỗi hơi thuốc của mình.

Tinh thần tôi, lẽ ra phải được thăng hoa để vươn tới vô cùng, thì tôi đã biến thành nô lệ cách tự nguyện qua thói quen thấp kém bản thân, vì ai dám nói NGHIỆN là cao đẹp bao giờ.

Tâm linh tôi, lẽ ra phải tự hủy ra không để trở thành vô ngã theo gương Thầy Chí thánh, thì tôi đã hồn nhiên ích kỷ khi đầu độc những người xung quanh, gồm cả những trẻ thơ, em bé và bầu khí cũng trở nên ô nhiễm bởi khói thuốc của tôi mà không thấy ra  là mình đang hành điều ác.

Tôi chưa khi nào xưng thú tội nghiện thuốc lá. Cũng không ai nói rằng, hút thuốc lá phải sa hỏa ngục bao giờ. Nhưng từ nay, tôi phải xem lại tất cả, nhất là, về chiều kích môn đệ của mình.

Cầm điếu thuốc trên tay, tôi cảm nhận rất rõ, nó chưa bao giờ trĩu nặng như lúc này, cũng chẳng còn chút nào đáng yêu như đã nêu ngay ở đầu bài.

Xuân Thái.