HỘI KHUYẾN HỌC, CÙNG NHÀ TRƯỜNG NẮM BẮT CƠ HÔI ĐÔNG DU.

Những lá thư Đông Du trong cuốn kỷ yếu: “Mười Một Năm Khai Phá Để Đổi Đời” của Hội Khuyến học huyện Vĩnh Thạnh được viết từ các em: Võ Thị Hồng Nhung, Vũ Ngọc Tuyên, Nguyễn Thúy An, Tống Duy Quang, Cao Hoài Vũ…cùng bài cảm nhận của chi Hội Khuyến học Phụ huynh sinh viên Đông du, và các chi Hội Khuyến học sinh viên Vĩnh Thạnh, từ các trường Đại học An Giang, Đại học Cần Thơ, Đại học Thành phố Hồ Chí Minh…mà hầu hết các em đều là cựu học sinh của trường THPT Thạnh An, một ngôi trường đã có bề dầy lịch sử 60 năm ở vùng này, đã làm tôi sống lại một thời, hơn mười năm làm việc trong Phong trào Khuyến học, Khuyến tài, Khuyến đức của Hội Khuyến học huyện Vĩnh Thạnh Thành phố Cần Thơ. Một trong những mặt đó là, Phong trào Nhật ngữ Đông Du. Phong trào do thầy Hiệu trưởng Nguyễn Đức Hòe sáng lập, thực hiện. Thầy Nguyễn Đức Hòe, người đã dành phần lớn đời mình để xây dựng, thực hiện chương trình Nhật ngữ Đông Du (1991-2022), sau thời gian du học và làm việc tại Nhật Bản trở về Việt Nam (1959-1974).Thầy làm việc khoa học, say mê với việc “nâng cao dân trí”, mà tôi đã nhận ra qua nhiều lần gặp gỡ, trao đổi cùng tìm hiểu trong suốt thời gian hơn mười năm. Việc làm của Thầy, có thể nói là đang nối tiếp Phong trào Đông Du của cụ Phan Bội Châu. Trường Nhật ngữ Đông Du đã đưa gần 2000 sinh viên du học Nhật, dư âm của trường đã và đang vang xa... Đúng như ông bà ta nói: “tiếng lành đồn xa, tiếng dữ đồn xa” và xa hơn nữa “cọp chết để da, người ta chết để tiếng”. Trân quí, và hạnh phúc biết bao!

Tôi còn nhớ, cơ duyên đến với chương trình Nhật ngữ Đông Du, là chỉ hơn một tháng, sau ngày Hội Khuyến học huyện Vĩnh Thạnh ra mắt (12-5-2004), thì vào một buổi sáng đầu tuần, đoàn Hội Khuyến học Thành phố Cần Thơ, do ông Lê Văn Ánh, PCT Hội dẫn đầu, cùng với ông Bùi Khắc Cư, Giám đốc Trung Tâm Nâng Cao Dân Trí Hội Khuyến học Việt Nam, từ Hà Nội vào. Về phía địa phương, có Thường trực Hội Khuyến học huyện: bác Năm Ngọc Trác, thầy Nguyễn Năng, thầy Đặng Phúc Minh và thầy Đỗ Thành Liên. Địa điểm tiếp đón đoàn là trường THPT Thạnh An, có thầy Hiệu trưởng Nguyễn Đức Mạnh, cùng quí thầy cô trong Ban Giám hiệu. Buổi họp đã trao đổi kỹ về nội dung, cùng phương thức tuyển sinh trong chương trình Nhật ngữ Đông Du. 

Sau buổi trao đổi, cùng tìm hiểu các tài liệu liên quan..., đáng chú ý là ba điều tâm niệm hàng ngày của học sinh, trước mỗi buổi học rất ý nghĩa, sâu sắc:

1. Cố gắng học tập, trau dồi tài đức để mai sau phục vụ quê hương tổ quốc;

2. Sống hết mình, trung thực, ngay thẳng là bạn của mọi người;

3. Đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau.

Từ đó, phía nhà trường THPT Thạnh An, cũng như Hội Khuyến học huyện đều cảm thấy phấn khởi, tin tưởng muốn tham dự. Thế rồi, lòng tự bảo lòng: có phải đây là cơ hội để các em học sinh: nghèo, hiếu học, giỏi, có ý chí của miền Cái Sắn thân yêu, có cơ hôi được du học Nhật Bản, một mơ ước của bao thế hệ sinh viên Việt Nam, mà ngay từ thời nhà cách mạng Phan Bôi Châu (1867-1940) cũng đã mơ ước, và thực hiện (1905-1908). Nhưng tiếc một điều là bị dang dở do người Pháp ngăn lại. Từ đó, Hội Khuyến học và trường THPT Thạnh An bắt tay vào thực hiện. Ngay trong năm học 2005, trường THPT Thạnh An cùng Hội Khuyến Học huyện Vĩnh Thạnh đã có lứa học sinh du học Nhật Bản đầu tiên. Đó là các em Nguyễn Minh Trí, và em Võ Thị Hồng Nhung. Gia đình em Nhung thật nghèo, nhưng em có ý chí rất cao. Em là một điển hình vượt khó thành công trong những sinh viên du học Nhật Bản của trường.

THAM QUAN, HỌC HỎI NƯỚC NHẬT

Tục ngữ Việt Nam có câu “muốn ăn hét, phải đào giun”. Vì thế, cơ hội đến với Đông Du, cũng chính là cơ hội để các Hội Khuyến học, cũng như các trường THPT dành nhiều thời gian, công sức tìm hiểu nhiều hơn về nước Nhật, hầu trợ giúp đắc lực cho các thí sinh muốn du học Nhật, đặc biệt trong phần trả lời phỏng vấn của các kỳ thi tuyển sinh, sau khi các em đã trúng tuyển phần thi viết. Để thực hiện điều đó, tháng 5 năm 2010, Hội Khuyến học Thành phố Cần Thơ đã cử người cùng với Hội Khuyến học Việt Nam tham quan, học hỏi Nước Nhật một tuần, theo lời mời của Vụ giao lưu Quốc tế, Hiệp hội nghiên cứu Komikan (Trung tâm học tập cộng đồng) Nhật Bản, do Tiến Sĩ Trần Xuân Nhĩ, nguyên Thứ trưởng Bộ GD &ĐT, Phó Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam làm trưởng đoàn, cùng với 14 thành viên thuộc các tỉnh và Thành phố. Tôi may mắn được tham dự chuyến tham quan học tập này. Tiếp đoàn Việt Nam trong buổi chính thức, phía Nhật 15 người, Trưởng đoàn,  ông Takano Satoshi, Tổng Vụ trưởng Bộ Giáo dục, ông Iwasa Takaki Nhật Bản, Vụ Trưởng vụ GDTX, ngoài ra còn có Giáo sư Tani, Giáo sư Teuchi, cùng một số cán bộ chuyên nghiên cứu Kominkan...

Qua chuyến tham quan trao đổi và học tập, tôi được hiểu thêm một số điều về nước Nhật và người Nhật: người Nhật coi đường phố như khuôn mặt của mình. Ngày rửa mặt mấy lần, thì đường phố cũng phải quét dọn bấy nhiêu lần. Chính nhờ vậy, mà đường phố, các trạm dừng xe của Nhật rất sạch sẽ.

Tiếp đến là trên đồng tiền 10.000 Yên của Nhật có hình ông Fukuzawa Yukichi. Tìm hiểu tôi được biết, ông Fukuzawa Yukichi (1835-1901) là một nhà tư tưởng lớn nhất có ảnh hưởng sâu rộng đối với xã hội Nhật Bản thời cận đại. Người Nhật coi ông như một “Voltaire của đất nước mặt trời mọc”. Ông để lại một gia tài tinh thần đồ sộ với hơn 20 đầu sách viết về nhiều lãnh vực...Đọc cuốn  KHUYẾN HỌC (1872-1876) của ông, tôi rất tâm đắc. Khuyến học là tác phẩm có ảnh hưởng lớn lao nhất đến công chúng Nhật Bản. Khi mới được in lần đầu, trong thời kỳ Duy Tân, cuốn sách đã có 3,4 triệu bản. Từ đó tới nay, tác phẩm được tái bản nhiều lần, chỉ tính nhà xuất bản Iwanami Bunko từ năm 1942 đến năm 2000 đã tái bản 76 lần. Ngay trong chương I của sách Khuyến học đã viết: “Trời không tạo ra người đúng trên người”, rồi tiếp theo: “Mọi người sinh ra đều bình đẳng, nếu có khác biệt là do học vấn”. Hội Khuyến học huyện Vĩnh Thạnh, đã gởi tới các Hội Khuyến học cơ sở cuốn Khuyến học trên.

Một điểm nữa, tôi được biết, nước Nhật Bản từ năm 1904 đã theo đuổi một triết lý giáo dục là đào tạo những con người có các phẩm chất: trung thực (Truth), sức mạnh (Health), vẻ đẹp (beauty) do ông Yoshio Takayama khởi xướng, mà cốt lõi là “đạo đức”. Triết lý đó, vẫn duy trì đến ngày nay. Kết quả người Nhật ít gian dối, đất nước phát triển, Nhật đứng thứ 3 thế giới về kinh tế...

KẾT QUẢ CỦA SỰ KẾT HỢP GIỮA NHÀ TRƯỜNG VÀ HỘI KHUYẾN HỌC.

Chính nhờ dành nhiều thời gian tìm hiểu, cùng những chuyến tham quan học hỏi  ở Nhật Bản, mà phần tư vấn cho các em có ước mơ du học Nhật Bản, mang lại kết quả tốt hơn. Nhiều năm sau, các em thi phỏng vấn thường đậu 100%. Sự gắn kết giữa Hội Khuyến học với nhà trường, cùng chi Hội Khuyến học phụ huynh sinh viên Đông du thêm chặt chẽ bền vững. Từ đó, chương trình Đông du trong hơn 10 năm đã mang lại kết quả đáng khích lệ. Trong báo cáo ngày 25-11-2021, báo cáo hết nhiệm kỳ, ông Lê Văn Ánh, Nguyên phó Chủ tịch Hội Khuyến học TP Cần Thơ, đặc trách Đông Du, thì từ năm 2005 đến 2021 Thành phố Cần Thơ đã đưa 85 em du học Nhật Bản, trong đó có 82 em ở trường THPT Thạnh An. Đúng là:  “Hoa Anh đào nở trên đất Vĩnh Thạnh”. (Từ 2019 đến nay 2022, trường Nhật Ngữ Đông du không tuyển sinh vì dịch Covid-19). Thật vui, khi huyện Vĩnh Thạnh nói chung, và trường THPT Thạnh An đã có kết quả thật mỹ mãn trong chương trình Đông du, thỏa lòng mong ước giữa gia đình, nhà trương và xã hội và đặc biệt là của 82 em sinh viên. Cũng từ đó, mối liên kết giữa những cha mẹ trong chi Hội khuyến học phụ huynh sinh viên Đông du; các thầy của trường THPT Thạnh An; các bác trong Hội Khuyến học vẫn còn mãi đến hôm nay.

MỘT TRƯỜNG HỢP ĐÔNG DU ĐIỂN HÌNH

Con đường du học Nhật Bản trải qua như thế nào? Sự kết họp giữa nhà trường và Hội Khuyến học ra sao? Chính em Võ Thị Hồng Nhung, sẽ kể tóm lược qua trích dẫn trong câu chuyện “Đổi Đời”:

“....Cả gia đình Nhung ngồi quây quần quanh mâm cơm trên một chiếc chiếu rách trải ở giữa nhà. Bữa cơm thật thanh đạm, chỉ có một chén nước mắm, đĩa tép rang, thứ tép mà người nông dân Nam Bộ có thể xúc được ở bờ ruộng, bờ mương và đĩa rau sống gồm nhiều loại tìm được ngay quanh nhà: cải trời, càng cua, chuối chát… Nhưng mọi người vẫn cảm thấy ăn thật ngon và cười nói vui vẻ. Nhung đã mấy lần định đem câu chuyện du học Nhật Bản do Hội Khuyến học huyện vừa phổ biến ở trường kể cho gia đình nghe, nhưng lại chần chừ không dám nói ra. Cuối cùng, Nhung lấy hết can đảm và liều thưa với ba má:

- Ba má ơi! Hội Khuyến học huyện hôm nay còn phổ biến ở trường con, là em nào sau khi tốt nghiệp lớp 12 muốn đi du học Nhật Bản thì nộp đơn, mà phải nộp đơn trước khi thi tốt nghiệp lớp 12 và Đại học. Con tính con nộp đơn ba má ạ.

Bữa cơm gia đình đang vui vẻ bỗng trở nên căng thẳng, mọi ánh mắt đều hướng về phía Nhung với vẻ đầy ngạc nhiên. Ông Phước, ba Nhung gắt:

- Trời ơi! Học ở Việt Nam, ba với má còn lo muốn hụt hơi rồi! Năm lớp 11, ba bị đau, nghỉ việc chút nữa con phải nghỉ học đó thôi! Lại còn đòi đi du học nữa… Con mơ mộng quá rồi!

- Con gái học ở gần nhà, mẹ coi còn chưa nổi… Bây giờ lại đi nước ngoài…! Bà Loan, mẹ Nhung nói lấp lửng không dứt câu.

 Nhung hơi cúi đầu, vuốt mấy sợi tóc rũ xuống trước mặt rồi nhỏ nhẹ thưa với ba má:

- Chương trình đi du học Nhật Bản này là vừa làm vừa học, không đòi phải có tiền nhiều, mà đòi hỏi phải có ý chí, có nghị lực, có ước mơ, biết sống thật thà, đoàn kết giúp đỡ nhau là được. Sau nay, tốt nghiệp sẽ làm việc ở Nhật ít năm lấy kinh nghiệm rồi về làm việc ở Việt Nam. Con đường du học này phù hợp với hoàn cảnh gia đình mình: nghèo chịu thương chịu khó ba má ạ. Còn tính con gái của má… má đã biết rồi mà…má đừng lo!”... (Trích trong truyện ngắn ĐỔI ĐỜI của tác giả)

Nhung kể tiếp:         

Tuy gia đình nghèo, nhưng Nhung vẫn cố gắng học tốt với hy vọng được đổi đời. Nhung nhớ mãi trong lần họp mặt sinh viên và học sinh ở huyện Vĩnh Thạnh hàng năm vào dịp tết Nguyên Đán, Nhung là một trong mười học sinh lớp 12 được trường chọn đi dự. Mấy bác trong Hội Khuyến Học huyện đã nói:

- Dù sự học không có trang cuối cùng, nhưng con đường học là con đường thoát nghèo nhanh nhất, bền vững nhất và cũng danh dự nhất. ...Suy cho cùng là nhờ sự học. Đúng như nhà bác học Lê Quí Đôn (1726-1784) của nước. ta đã nói: “…Phi trí bất hưng”. Nhung nghĩ rằng đi du học Nhật Bản là cơ hội thật tốt để nhìn và học được những điều Hội Khuyến Học đã nói, vì: “Trăm nghe cũng không bằng một thấy”.

Thế rồi, ba má Nhung cũng thuận, Nhung đã thi đậu phần viết vào trường Nhật Ngữ Đông Du. Trong phần thi phỏng vấn, cô Hiệu Phó Quang Tịnh Nghi hỏi: “Sao em lại chọn chương trình du học Nhật Bản này? Nhung đã trả lời suôn sẻ, và kết quả em đã trúng tuyển.

Trước khi sang Nhật, Nhung còn được nhận bao lời khuyên, cùng sự trợ giúp của thầy cô và Hội Khuyến học, đặc biệt là chiếc vé máy bay 400 USD do một cô giáo của trường vận động giúp:

 “... Việt Nam đang có chủ trương hội nhập sâu với thế giới... Thành phố Cân Thơ đang hướng đến xây dựng những công dân: trí tuệ, năng đông, nhân ái, hào hiệp và thanh lịch. Vì thế, ở bất cứ đâu và học tới mức độ nào là người Việt Nam, các cháu phải giữ được lòng nhân ái; sự hào hiệp và phong cách thanh lịch nhé! Các cháu nhớ người Nhật rất coi trong danh dự và sự thật thà…

Chúc các cháu thành công trong chuyến du học Đông du nhiều vui mừng và hy vọng, nhưng cũng không ít gian nan. Đất nước kỳ vọng nơi các cháu!

Với sự cố gắng không biết mệt mỏi, một thành quả tốt đẹp, Nhung nhận được thật xứng đáng.

 “…Tháng 03 năm 2013, Nhung đã tốt nghiệp Đại học ngành xây dựng loại giỏi của trường Gifu University. Tốt nghiệp Đại học loại giỏi, Nhung được ưu tiên học lên Cao học không phải qua thi tuyển. Nhưng cũng chính lúc này, công ty xây dựng Tokyo Construction trả lời nhận Nhung làm việc, vì Nhung đã nạp đơn xin việc mấy tháng trước. Đây là một công ty xây dựng lớn, hầu hết là người Nhật làm việc. Nhận người nước ngoài như Nhung là rất hiếm. Vì thế, Nhung quyết định nhận làm việc cho công ty Tokyo Construction, để có cơ hội thực hành bao điều đã học, rồi sẽ học Cao học tiếp sau, khi đó đã có kinh nghiệm thực tế sẽ tốt hơn. » (Đổi đời).

CẢM NHẬN

Trở về mái trường Sao Mai - Thạnh An, nhân dịp kỷ niệm 60 năm thành lập, mái trường mà tôi đã có 2 niên học là giáo viên, niên học 1965- 1966 ; 1966-1967, và hơn 10 năm làm việc trong chương trình Đông Du (2004-2018) cùng với trường, trong trách nhiệm của Hội Khuyến học huyện Vĩnh Thạnh. Nhớ lại, trong lần viết kỷ yếu mừng kỷ niệm 50 năm ngày thành lập trường 1962-2012, theo lời mời gọi của trường, tôi đã viết bài: “Ngôi trường cất cánh một vừng quê”. Trước đó, năm 2002 trong cuốn kỷ yếu kỷ niệm 40 năm thành lập trường, tôi cũng đã viết bài: “Điểm son ở trường Trung học Phổ thông Thạnh An”. Và lần này, cũng theo lời mời gọi của trường, tôi viết bài: “Trung học Sao Mai- Thạnh An, nắm bắt cơ hội Đông du”.

 Mái trường Trung học Sao Mai- Thạnh An luôn ở trong trái tim tôi, dù tôi chỉ giảng dạy tại trường có hai niên học. Thời gian tuy ngắn, nhưng nó đủ để lại trong tôi biết bao kỷ niệm êm đềm trong các mối tương quan: tình người, tình bạn, tình thầy trò... Mặc dù đã hơn nửa thế kỷ trôi qua, mái trường xưa, theo thời gian đã không còn hình bóng, nhưng tình cảm thầy trò, tình ban, tình người vẫn đong đầy như ngày nào, và hơn cả ngày nào nữa...Thật đáng quí, và đẹp biết bao! Đó phải chăng, trường đã cố gắng duy trì và phát triển truyền thống cội nguồn thật tốt đẹp. Cội nguồn đó là đào tạo con người theo các tiêu chí: Nhân bản, dân tộc, khoa học và khai phóng, và biết kịp thời uốn nắn khi nhận ra những điều chưa đúng.

Những hoạt động đầy ý nghĩa, hiệu quả, không những thiết thực, mà còn mang tính khai phá trong chương trình Nhật ngữ Đông du của trường, cùng Hội Khuyến học từ năm 2005 đến nay, đã góp một phần làm cho nét son tươi đẹp của trường ngày thêm thắm tươi hơn.

Trường Trung học Phổ thông Sao Mai- Thạnh An xứng đáng với niềm tin yêu của người dân trong vùng trong hơn nửa thế kỷ qua!.

 Thạnh An ngày 01-10-2022

 Đặng Phúc Minh