Quý độc giả Ephata và Công Giáo Việt Nam thân mến,

Đang còn ngồi ở Hà Nội, lâng lâng với “dư chấn” từ vụ xử án lịch sử của Thái Hà, tôi nhận được Mail của Công Giáo Việt Nam gửi cho toàn văn Bản Tuyên Ngôn Quốc Tế Nhân Quyền. Tôi đọc lướt một lần rồi đọc lại kỹ hơn thêm hai lần nữa. 10.12.1948 – 2008. Rưng rưng cảm xúc... Thế là đã tròn 60 năm ngày Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc ra tuyên ngôn hết sức quan trọng này.

Tôi nhớ khi còn bé, khoảng 13 – 14 tuổi gì đó, học tư thục ở Sài-gòn, theo chương trình Pháp năm 1972 – 1973 nhưng vẫn có tiết Công Dân Giáo Dục học bằng tiếng Việt, tôi đã được thầy Cổ Tấn Vân Luông và thầy Phạm Đàn dạy rất sống động về tổ chức Liên Hiệp Quốc và về chính bản Tuyên Ngôn Nhân Quyền này. Lúc ấy thú thật tôi chưa hiểu được gì cho sâu cho xa đâu, thế mà thầy vẫn truyền được cho trò một khái niệm về quyền sống tối thượng của mỗi con người và của mọi người qua những ví dụ xúc động và thiêng liêng.

Và có lẽ đó đã là vốn liếng từ thưở niên thiếu đủ cho tôi bây giờ được biết khóc biết cười, biết xót xa giận run người trước những mảnh đời bị giầy xéo dầy vò quanh tôi. Tôi đã dám lên tiếng mạnh mẽ về quyền sống căn bản của từng thai nhi và thai phụ trong thảm trạng phá thai; về quyền được chăm sóc của những anh chị em khuyết tật và bệnh nhân vẫn cứ bị đối xử bạc bẽo; về quyền được quan tâm của các em bé phải vào đời quá sớm và các cụ già bị bỏ rơi; về quyền được hưởng lương xứng đáng với lao động của các công nhân và người xa quê đang bị bóc lột; về quyền được sống tự do của những tù nhân lương tâm, của những người chịu đàn áp bắt bớ oan khiên; về quyền được an cư lạc nghiệp của những người thấp cổ bé miệng; về quyền được có tương lai của người nghèo và người khổ khắp nơi trên quê hương chúng ta hôm nay.

Hôm thứ hai 8.12 vừa qua ở Hà Nội, có lúc tôi đã nghẹn ngào khóc khi nhìn đoàn lũ dân chúng gần hai ngàn người già trẻ, lớn bé, thành phần đa số là người bình dân ít học làm nghề buôn bán ve chai đồng nát từ các tỉnh đổ về; là các cụ già nhà quê răng nhuộm đen, đầu vấn khăn; là các ông nông dân mặc áo veste Trung Quốc đã cũ, sờn bạc cổ áo và hai cùi chỏ, là các em sinh viên nghèo vừa trọ học vừa chạy bưng bê ở quán ăn đất Hà Thành... Họ bị chia cắt và cô lập thành 5 cụm ở 5 nơi trên phố Hoàng Cầu bởi đủ loại đặc chủng cảnh sát trang bị vũ khí chống bạo động.

Đám đông Giáo Dân ấy tưởng là ô hợp, không có đội ngũ, không hề được thao dượt huấn luyện ấy, hóa ra lại hết sức chừng mực, ôn hòa và có cả một chút... khôi hài tiếu lâm nữa chứ ! Họ lần chuỗi Mai Khôi, hát Thánh Ca. Đứng mãi mỏi chân thì ngồi xệp trên lòng đường hoặc bờ hồ, lại đọc Kinh Cầu Đức Bà, lại làm Tuần Cửu Nhật kính Đức Mẹ...

Chẳng thể bảo các Linh Mục DCCT chúng tôi đã xách động, xúi bẩy và lôi kéo họ để làm áp lực với nhà cầm quyền, nếu có đàn áp bắt bớ thì họ lãnh đủ hết. Nói như thế là coi thường, là xúc phạm họ vô cùng. Vì họ đã làm tất cả những điều ấy với hết cả tấm lòng, chẳng hề nhận tiền bồi dưỡng, không lãnh bằng khen, không được xếp loại... Lao Động Tiến Tiến XHCN !

Có lẽ họ chưa một lần ngồi suy tư hay hội thảo xem thế nào là Nhân Quyền. Có lẽ họ cũng chưa hề được đọc hay được nghe một bài hùng biện thuyết lý về Nhân Quyền. Những chuyện ấy xem ra là quá xa xỉ đối với những con người bình dị như họ trong xã hội Việt Nam.

Thế nhưng, có thể nhận ra nơi họ nỗi buồn âm ỉ và nỗi đau tích lũy đã mấy thế hệ, trải dài hơn nửa thế kỷ trên quê hương khốn khổ này, đã có quá nhiều người vào tù, bị đày đọa, thậm chí bị mất mạng. Nỗi buồn đau ấy đã bị dồn nén lại thành nỗi sợ hãi trước cường quyền không từ một thủ đoạn gian ác nào. Đến một lúc, Nhân Quyền thức dậy, chui ra khỏi tấm chăn đã cũ mòn rách tươm của sự an thân thủ phận. Nhân Quyền vươn vai, nắm lấy tay bè bạn, hàng xóm, đồng đạo, đồng bào để cùng bước đi trong tiếng hát Kinh Hòa Bình...

Nhân Quyền đâu phải là một thứ để hô khẩu hiệu đòi đảo chính và căng biểu ngữ tuyên truyền để làm Cách Mạng. Nhân Quyền không muốn dùng bạo lực để đáp trả bạo lực, nhưng như Nguyễn Trãi đã tuyên ngôn: “Đem đại nghĩa để thắng hung tàn, lấy chí nhân mà thay cường bạo”. Nhân Quyền là chính Sự Sống tự nhiên trong con người, nằm sâu lắm trong ý thức, trong bản năng và trong niềm ước mơ cháy bỏng được làm người cho ra người nhất !

Nói trong nhãn giới Đức Tin, Nhân Quyền nằm ngay trong chính phẩm giá của con người vốn được Thiên Chúa trân trọng sinh thành, âu yếm cưu mang và giúp cho phát triển về mọi mặt để xứng đáng là “con cái” của Thiên Chúa. Vì thế, con người phải được hưởng những quyền lợi đương nhiên dành cho mình, đồng thời con người cũng buộc phải chu toàn những nghĩa vụ và trách nhiệm tương ứng, cốt làm cho các thứ quyền lợi căn bản kia càng được củng cố và nảy nở tốt hơn nữa.

Quốc Anh, một bạn trẻ phóng viên gửi qua Mail cho tôi một lời chúc Noel rất sớm. Anh bảo: “Thời xa xưa ở nước Anh, dịp Giáng Sinh, người ta thường cầu nguyện như thế này: