Bác Sĩ Lương Huỳnh Ngân, M.D & Tiến Sĩ Trần Mỹ Duyệt, Ph.D
Sau khi chết không phải hồn con người muốn đi đâu thì đi, hoặc
hiện về quấy nhiễu, nhập vào người này, người khác tùy tiện. Mỗi người, ngay
sau khi chết, lãnh nhận trong linh hồn bất tử của mình sự trả công muôn đời cho
mình trong một phán xét riêng. Cuộc phán xét đó quy chiếu đời sống họ với Chúa
Kitô, để rơi vào một trong ba trường hợp: trải qua thanh luyện, được vào hưởng
phúc vĩnh hằng, bị luận phạt muôn đời. [1] Tuy nhiên, tín ngưỡng dân gian vẫn
tin vào tà ma, ác qủy, vào những vong hồn bên kia thế giới đang vất vưởng đâu
đó. Do đó, thỉnh thoảng chúng ta nghe những câu chuyện như nhà ma, người bị ma
nhập, người bị qủy ám, hoặc có người nhờ quyền năng siêu phàm đặt tay, mà người
được đặt tay có thai dù không có những quan hệ vợ chồng với chồng. Những điều
này khiến nhiều người hoang mang và tự hỏi “Qủy ma có thật không? Thế giới của
chúng hoạt động như thế nào?”
CÁI NHÌN Y KHOA
Có một thời gian cộng đồng chúng tôi xôn xao vì chị H chia sẻ
với anh chị em xin cầu nguyện cho gia đình chị. Vốn nhà chị được xây trên một
miếng đất vùng ngoại ô Sài gòn khi xưa là một nghĩa địa. Bấy lâu nay chị chịu
một tình cảnh vô cùng khổ sở. Là một bác sỹ đã từng hành nghề lâu năm tại Pháp,
mới đây về hưu ở Việt Nam, tôi đã để tâm quan sát và theo dõi trường hợp này.
Câu chuyện được tóm lược như sau:
Chồng chị H nghiện rượu ngày nào cũng say xỉn, ăn nói bừa bãi.
Điều tệ hại nhất là đứa con 14 tuổi của chị bị «quỷ ám» . Mỗi lần chị lấy sách
Thánh Kinh ra đọc là nó «quậy» phá la lớn tiếng, «bỏ ngay sách đó xuống» …Từ
mấy tháng nay, giờ đến trường nó đi đâu chị cũng không biết. Gia đình tìm hết
thầy này, thầy nọ làm phép, giải bùa, trừ hạn, cầu siêu, trừ quỷ nhưng vô hiệu.
Nhiều xôn xao, bàn tán, nhưng những anh chị em Công Giáo quen biết thì khuyến
khích chị H và cùng nhau cầu nguyện cho gia đình chị, hy vọng Chúa sẽ làm một
phép lạ chữa lành người chồng nghiện ngập, nhất là đứa con được cho là bị “qủy
ám” của chị.
Đi sâu vào chi tiết, thì cách đó hơn hai năm cháu từng có
những «cơn» ăn nói hồ đồ và nhất là bị nhà trường từ chối không nhận nữa. Sau
một thời gian được một bác sĩ tâm thần khi xưa làm việc tại bệnh viện chuyên
khoa Biên Hòa chữa trị. Một thời gian theo thuốc tâm thần cháu được bình phục
đi học bình thường trở lại, nhưng mỗi tháng phải lên Biên Hòa tái khám. Sau đó
gia đình quá bận ngưng thuốc chữa trị. Cháu vẫn khoẻ đi học bình thường, sau
hai năm cháu mới có những phản ứng như nói trên. Lúc bấy giờ gia đình không
nghĩ đến tiền sử tâm thần. Trong lúc quá đau khổ vì, một đàng người chồng cũng
gây rối, đứa con gái lớn và mẹ mới nghiệm ra lý do nhà xây trên đất nghĩa địa,
rồi xin đây đó trừ quỷ…
Sau khi theo lời khuyên của tôi chị đem đứa trẻ trở lại Biên Hòa
chữa trị. Vài tháng sau tình trạng sức khỏe tâm thần em đã ổn định, cùng với
lời cầu nguyện của cộng đồng sự bình an đã trở lại cho chị và đứa con gái lớn.
Chồng chị nay đã cai rượu. Cả nhà giữ đạo sốt sắng như một gia đình Kitô hạnh
phúc. Với cái nhìn của một bác sỹ, tôi tự hỏi: “Qủy ám hay bệnh tâm thần?”
Theo tôi, trong những trường hợp khó phân biệt như trên, chúng
ta không nên vội vàng tin vào những can thiệp của thế giới siêu hình, để cho
rằng đó là bị bùa ngải, ma làm, qủy nhập, qủy ám; cũng không nên vội vã xem đó
như một phép lạ, một sự chữa lành vượt khả năng bình thường. Nhưng nên tìm gặp
những nhà chuyên môn để phân tích, nhận định vấn đề dưới những khía cạnh khác
nhau của khoa học, văn hóa, xã hội, giáo dục, y khoa, tâm lý, tâm thần trước
khi quyết định đó có phải là hậu quả do can thiệp của ma qủy hay không. Tóm
lại, chúng ta phải trước tiên nhận định xem trường hợp này, trường hợp khác có
phải bị quỷ ám hay chỉ là trạng thái bất ổn tâm lý, khủng hoảng tâm thần hoặc
lẫn lộn giữa tâm lý, tâm thần và tâm linh.
Tuy nhiên, cũng có những trường hợp không dễ phân biệt giữa một
hiện tượng do tâm lý rối loạn, hoặc những triệu chứng tâm thần với tác động của
thần dữ hay thần lành. Và đây cũng là trải nghiệm khó quên của tôi sau một ngày
tham dự với nhóm Thánh Linh Âu châu tổ chức tại Colmar cạnh biên giới Đức. Tôi
nhận thấy trong giờ cầu nguyện hôm đó, người thì té ngã khi linh mục đưa hào
quang Thánh Thể đi qua, người thì «nói tiếng lạ», người thì «cười như điên »
(Fou rire) hay khóc không ngừng được…Tôi có học trong Đại Học y khoa một ít về
thôi miên, nên thấy phương pháp hành sự khá giống.
Ra về tôi có hỏi một LM Dòng Tên, ngài nói chung - không nói về
nhóm Thánh Linh - có một dấu hiệu rõ là thần dữ: khi đương sự nói thứ tiếng mà
trước kia không bao giờ học. Thế nhưng có khi họ nói thứ tiếng mà cả mình cũng
không hiểu thì khó biết!
Tôi vẫn hoang mang tự hỏi làm sao nhận định một hội đoàn, một
phong trào hay một cá nhân nào dưới tác động của thần dữ hay không, cho đến khi
có lời giải đáp của Đức Cố Giám Mục Đaminh Mai Thanh Lương, Giám Mục phụ tá
Giáo Phận Orange, USA, Ngài nói: «Khi những người ấy hay tổ chức ấy làm cho
chúng ta gần Chúa hơn, là có dấu ấn của Chúa Thánh Thần, còn ngược lại hãy cẩn
thận!»
Ranh giới giữa bệnh tâm thần và qủy ám rất mập mờ, nhưng sai lầm
đáng tiếc thường trong hướng khi bệnh nhân tâm thần phát hiện những dấu hiệu
khó giải thích liền được cho là qủy ám, trong lúc y khoa ngày nay có thể giúp
nhiều bệnh nhân…, ít nữa trong các nước văn minh.
[…]
Những gì tôi chia sẻ trên đây gần như chỉ là một biếm họa về ma
qủy, xem ra ít khi ta phải đối diện. Nhưng Thánh Phêrô cảnh giác hơn, có lời
khuyên chúng ta: «Anh em hãy sống tiết độ và tỉnh thức, vì ma qủy, thù địch của
anh em, như sư tử gầm thét, rảo quanh tìm mồi cắn xé.» (1Pr5, 8) Các chuyên gia
về trừ qủy của Giáo Hội như linh mục Juan José Gallego, Dòng Đa Minh, cũng rất
cảnh giác, ngài là chuyên gia trừ qủy thuộc Tổng giáo phận Barcelona ở Tây Ban
Nha. Ngài nói: “Kiêu căng ngạo mạn là tội mà ma qủy thích nhất, hình như chúng
ta thường gặp hơn trong mọi cộng đồng, nhất là cộng đồng Kitô, những nơi mà ma
qủy ghét nhất.”
CÁI NHÌN TÂM LÝ
Phân biệt giữa trường hợp bệnh nhân tâm thần và người bị qủy
nhập rất phức tạp. Nó liên quan đến hai ngành học đều mang đặc tính siêu hình
gồm: tâm linh học và tâm thần học.
Thông thường, một vấn đề nào đó mà khoa học không giải quyết
được, hoặc không giải thích đúng mức nó liền được chuyển qua cái nhìn tâm linh
lệch lạc, cuồng tín, hay mê tín: điên loạn. Nhưng cũng theo quan niệm chung, hễ
điên loạn, tâm thần thì dính dấp tới ma qủy, và được gọi chung là qủy nhập hay
qủy ám. Do đó, phân tích, nhận định về đề tài này ít nhiều có đụng chạm đến tôn
giáo, đến niềm tin. Thêm vào đó, mức độ chuyên môn của những người gọi là bác
sỹ tâm lý, bác sỹ tâm thần lại rất tùy thuộc vào chương trình cũng như khả năng
lãnh hội của từng cá nhân. Mặt khác, việc qủy nhập và việc trừ qủy
là có thật. Nó đã được ghi trong Thánh Kinh Kitô Giáo. [2]
Trong tâm bệnh, hội chứng Tâm Thần Phân Liệt (schizophrenia) có
thể được coi như một hội chứng liên quan đến qủy ám. Thí dụ, bệnh nhân thu mình
trong một căn phòng tối, ngồi nói năng lảm nhảm một mình, hoặc nhìn trời, nhìn
đất cười nói vu vơ, xé quần áo chạy ra ngoài đường, cắt đứt tay, chân, mình
mẩy, la hét, đòi tự tử…Một người trước đó lịch sự, tử tế, nói năng khôn ngoan,
bỗng trở nên hung dữ, ngôn từ thiếu kiểm soát. Ở một số trường hợp, bệnh nhân
còn nghe tiếng nói trong đầu bảo họ giết người này người khác.
Bệnh nhân tâm thần với những triệu chứng bị ảo tưởng, ảo giác,
ảo ảnh làm lu mờ, giảm thiểu tư tưởng và ý chí tự do. Những người có các triệu
chứng trầm cảm, chán nản, mất ý chí, thất vọng, tự kỷ… Họ rất dễ bị ngộ nhận là
qủy ám. Hoặc cũng có thể những bệnh nhân này bị lầm tưởng và đối xử như bị qủy
ám.
Với cái nhìn chuyên môn, sức khỏe tâm thần thuộc sức mạnh tâm lý
và cảm xúc của mỗi người. Có một sức khỏe tâm thần tốt sẽ giúp hướng dẫn cuộc
sống và những mối giây liên hệ tốt đẹp. Ngoài ra, nó còn giúp con người nhận
diện các dấu hiệu tâm lý bất ổn, thiếu trưởng thành, phát huy khả năng thắng
lướt những khó khăn trong khuôn mặt cuộc đời. Do đó, tâm bệnh là một từ mang ý
nghĩa rất rộng, bao gồm nhiều tình trạng khác nhau ảnh hưởng đến tư tưởng, suy
nghĩ và cảm tình của bệnh nhân. Nó cũng có thể ảnh hưởng khả năng duy trì, điều
hành thông qua từng ngày trong cuộc sống, và liên quan đến nhiều lãnh vực khác
như genetics (di truyền), environment (môi trường), daily habits (thói quen
hằng ngày), và biology (Sinh học).
Vì tâm thần là một bệnh lý như những căn bệnh thể lý khác, do
đó, để chữa trị, ít nhất có những loại thuốc sau: Antidepressants,
Anti-anxiety, Mood-stabilizing, Antipsychotic. Mỗi loại thuốc được dùng trị một
hội chứng tâm thần. Bệnh nhân có triệu chứng bực bội, khó chịu phải kê toa khác
với bệnh nhân hốt hoảng, sợ hãi. Tương tự, bệnh nhân thay đổi tâm tính và thái
độ phải có thuốc riêng khác với những bệnh nhân có những hội chứng muốn tự tử,
nghe tiếng nói trong đầu bảo giết người này, người khác, tự nhận mình là tổng
thống Hoa Kỳ, và được nói chuyện với Chúa, Phật... Có những mũi thuốc giá hàng
ngàn đô la khi cần phải chích cho bệnh nhân tâm thần. Trong các nước có ngành y
khoa tân tiến, các bệnh tâm thần tuy chưa có đồng thuận 100% về nguyên nhân,
nhưng đã có những phương pháp chữa trị hiệu quả cho nhiều bệnh nhân. Tóm lại,
mỗi căn bệnh phải được chẩn đoán theo từng mức độ từ nhẹ, đến trung bình, và nghiêm
trọng. Mỗi một liều lượng thuốc, loại thuốc phải tuân theo bác sỹ tâm thần trên
từng bệnh nhân. Hàng ngày bệnh nhân còn được theo dõi sức khỏe thể lý như cân
đo sức nặng, áp huyết máu, và nhịp mạch tim để phù hợp với liều lượng thuốc.
Ngoài ra, để chữa trị hữu hiệu một bệnh nhân tâm thần, ngoài các
bác sỹ tâm thần còn phải có sự cộng tác tích cực của các bác sỹ tâm lý, y tá,
cán sự xã hội, và những nhân viên y tế làm thành một hội đồng trị liệu thường
xuyên theo dõi bệnh nhân.
QỦY NHẬP, TRỪ QỦY
Ma nhập, nhập hồn, mượn hồn thường được cho là hành động của ma
qủy, và việc trừ qủy đã được thực hiện dưới nhiều hình thức khác nhau dựa trên
tín ngưỡng, tâm linh, và truyền thống tôn giáo. Nhưng thế nào là hiện tượng qủy
nhập?
Rõ ràng nhất có thể nói về những người bị qủy ám đó là những kẻ
cuồng dâm, bạo dâm, và những hình thức dâm dục cuồng loạn, những người thờ
Satan, những người tự nguyện tôn thờ Satan như các thầy bói toán, phù thủy,
những người xử dụng bùa ngải, thư ếm… Tất cả họ là những môn đệ của Satan, thần
bóng tối. Tóm lại, “xem tử vi, coi chiêm tinh, xem chỉ tay, bói theo điềm hay
xin xâm, dùng người ngoại cảm…” là những hình thức nhằm biết vận mệnh tương
lai, những cách thực hành ma thuật hoặc phù thủy nhằm có một quyền hành bí ẩn
đối với đồng loại, đều nghịch với đức thờ phượng. [3]
Theo linh mục John J. Dietzen, một linh mục với 37 năm kinh
nghiệm viết, giảng dạy và trả lời những câu hỏi trên các báo chí, thì qủy ám là
hành động một người nói hoặc hiểu thứ ngôn ngữ khác thường, hoặc có sức mạnh
vượt trên khả năng của một con người tự nhiên. Tuy nhiên, dù trong trường hợp
qủy nhập, qủy cũng không được phép khống chế ý chí tự do của người đó.
[4]
Thông thường, hiện tượng qủy nhập bao giờ cũng có hai yếu tố:
qủy và đối tượng của việc nhập hồn. Khi nhập vào một người, qủy làm cho hành
động nhân tính của người đó biến thái và bị sai khiến. Thí dụ, la hét, cào cấu,
xùi bọp mép, mắt long lanh, đỏ hoe, hoặc nhảy vào lửa, nhảy xuống ao, nói năng
thiếu kiểm soát, đôi khi nói tiếng lạ, nói những điều xem ra có vẻ như tiên
tri. Nhưng sau những lúc như vậy, khi trở lại con người bình thường, người đó
không còn nhớ gì những việc mình làm, những gì mình nói.
Chính cốt của hành động qủy ám là làm cho giảm giá trị, hoen ố,
và phá hủy một cách tinh vi con người là tạo vật được tạo dựng giống hình ảnh
của Thiên Chúa. Đó là tất cả những gì mà Satan muốn làm: Chống lại Thiên Chúa
qua con người là hình ảnh của Ngài. Do đó, cần phải minh định rõ ràng rằng, ma
qủy chỉ có khả năng xâm nhập thân xác nhưng không có khả năng chiếm đoạt linh
hồn của một người (trừ trường hợp người ấy cố tình cho phép). Theo tự nhiên,
những trường hợp qủy ám thật sự rất hy hữu, nhưng những trường hợp như gây
phiền phức, ám ảnh, và phá phách thì thường xảy ra. [5]
Một ý kiến khác xem như đối nghịch gây ngạc nhiên khi cho rằng
những trường hợp qủy ám đang gia tăng trong sinh hoạt tâm linh ở mức báo động.
Theo bác sỹ Valter Cascioli, phát ngôn viên của Hiệp Hội Quốc Tế Những Chuyên
Gia Về Qủy Ám (International Association of Exorcists, AIE), sau khi hiệp hội
kết thúc phiên họp thuờng niên thứ 12 tại Roma từ 20- 25 tháng 10, 2014, những
trường hợp qủy ám đang gia tăng khắp mọi nơi. Điển hình là trò chơi cầu cơ. Vẫn
theo ông, “Bất kỳ sự tham gia nào vào những điều huyền bí, dù là thụ động, vẫn
có thể là một thảm họa và nên phải từ chối và tránh xa.” [6]
Vì ma qủy có thật cũng như việc qủy nhập là có thật, vậy làm
cách nào con người có thể trừ qủy?
Dựa trên Thánh Kinh, đồng thời căn cứ vào quyền năng và sự ủy
thác của Chúa Kitô trong sứ vụ trừ qủy, Giáo Hội Công Giáo đã đưa ra những chỉ
dẫn rất chi tiết và đầy đủ như: Phải nhân danh Chúa Giêsu mà trừ. Phải do Giám
Mục địa phương hay một linh mục được ủy quyền. Phải theo những luật lệ được
thiết lập bởi Giáo Hội. Trừ qùy với năng quyền mà Chúa Giêsu đã ban cho Giáo
Hội. Những bệnh nhân tâm lý, không được coi như những trường hợp qủy ám. Họ
phải được chữa trị theo y khoa và tâm lý trị liệu. Vì thế, trước nghi thức trừ
qủy, phải xác nhận rằng đó có phải là trường hợp qủy ám thực sự hay không. [7]
[Chú thích của BBT CGVN: Giáo
Luật 1983, điều 1172 đã ghi rất cụ thể như sau:
#1. Không ai có thể trừ tà
cách hợp pháp cho những người bị quỷ ám, trừ khi có phép đặc biệt và minh nhiên
của Đấng Bản Quyền địa phương.
#2. Đấng bản quyền địa phương chỉ ban phép trừ tà cho một linh
mục đạo đức, sáng suốt, khôn ngoan và có đời sống vẹn toàn.]
EM BÉ 14 TUỔI NÓI Ở PHẦN
TRÊN, BỊ QUỶ ÁM HOẶC TÂM THẦN?
Qua những chi tiết được nêu lên trong câu chuyện, ngoài việc
chẩn đoán và trị liệu về tâm thần, em bé cũng cần được theo dõi về tình trạng
tâm lý nữa. Có thể em bị những dấu hiệu của tâm thần khiến mẹ và chị em vội vã
cho là qủy ám. Hoặc cũng có thể ma qủy lợi dụng những tâm lý bất ổn của em để
ảnh hưởng đến những hoạt động của em. Một người nếu bị quỷ ám thì phải được trừ
qủy sao lại đưa đi bác sỹ tâm thần? Và tại sao sau thời gian uống thuốc tâm
thần thì em trở lại bình thường?...
Đừng quên trong những yếu tố bệnh lý hoặc qủy ám của em có yếu
tố tâm lý. Ở tuổi 14, một em có những phản ứng nổi loạn bằng lời nói, hành
động, và những tư tưởng chống đối là chuyện bình thường. Chống đối ở nhà, chống
đối ở học đường. Không biết những người trong gia đình này đã hiểu được em bao
nhiêu, đã dành bao nhiêu thời giờ với em, và đã làm gì hơn là nhồi nhét vào đầu
em những lý thuyết và đạo lý Thánh Kinh vừa xa vời, vừa không dễ dàng chấp nhận
với tuổi trẻ. Nếu em bị khích động la lên “bỏ ngay sách đó xuống” không đủ điều
kiện để kết luận em bị qủy ám.
Còn có yếu tố gia đình. Hỏi rằng em đi đâu sau khi rời nhà? Nếu
bị qủy ám thật, có thể em đi vào nghĩa địa. Cũng rất có thể đi theo bạn bè, bị
dụ dỗ vào con đường hút sách, và tập tành lối sống thoát ly gia đình. Những
phản ứng này là chuyện thường xảy ra cho các em ở tuổi vị thành niên trước
những khủng hoảng của gia đình.
Thêm vào đó là yếu tố thuốc. Các bệnh nhân tâm thần không khác
gì những bệnh nhân cao máu, cao mỡ, tiểu đường. Họ cần được theo dõi và uống
thuốc đều đặn. Một bệnh nhân tâm thần nếu sau khi rời bệnh viện mà lơ là hoặc
bỏ thuốc vài tuần là căn bệnh có thể tái phát. Bởi thế, các bệnh nhân này phải
được thường xuyên theo dõi và uống thuốc theo lời khuyên của bác sỹ. Cũng có
thể, sau khi xuất viện, cần được trị liệu thêm với bác sỹ tâm lý.
Tóm lại trường hợp em 14 tuổi trên, cũng như nhiều trường hợp
khác nếu bị một bác sỹ yếu tay nghề, thiếu khả năng chuyên môn, thì chẳng khác
gì bệnh nhân sẽ chết dần mòn với căn bệnh đó. Hậu quả là rất có thể bệnh nhân
cũng sẽ được liệt vào trường hợp bị ma nhập hay qủy ám, hoặc tống vào nhà
thương điên.
(Bài viết được hiệu đính qua bài QỦY ÁM VÀ BỆNH TÂM THẦN,
November 5, 2018 của đồng tác giả.)
______
1.Sách Giáo Lý GH Công Giáo số 1022.
2.Mt 8:28-32, Mc 1:23-27, Mc 7:24-30, Lc 9:37-42.
3.Đoạn 2116 bản tiếng Anh (CCC).
4.John J. Dietzen. The new Question Box, 10 edit. p.571.
5. Fr. Gabriel Amorth. An Exorcist Explains Demonic
Possession and Vexation. Catholic Exchange.
6.Trường Hợp Quỉ Ám Gia Tăng Vì Trò Chơi Cầu Cơ. Trần
Mạnh Trác. Vietcatholic.net. 9/11/2014.
7.No.1673. Catechism of The Catholic Church.