Tổ tiên chúng ta đón nhận Tin Mừng do các thừa sai ngoại quốc  tới rao giảng  trong những hoàn cảnh khó khăn về ngôn ngữ , khác về phong tục nhất là  thời kỳ bắt Đạo .

Người ngoại quốc  da trắng , cao lêu nghêu , bi bô tiếng Việt thế mà tổ tiên chúng ta hiểu được Tin Mừng, đi Đạo một ngày một đông . Cơn bắt Đạo không làm giảm người theo Đạo trái lại “giọt máu tử vì Đạo sinh sản ra nhiều người có Đạo” . Các vị thừa sai  ngoại quốc  đã để lại một gia tài lớn (IO % dân số nước ta có Đạo) . Vào tay các chủ chăn bản xứ, con số tụt xuống, bây giờ chỉ còn  6 % .

Có lẽ cách sống khó nghèo, vác thập giá của các vị thừa sai, của Hội Thầy giảng, của dòng Mến Thánh giá thời đó để  làm cho Đấng làm cho   mọc lên  thuận tiện hơn ngày nay .

Bây giờ, một phần sống tinh thần khó nghèo, vác thập giá sa sút , một phần niềm tin vào Ông Trời nơi dân ta cũng như các nơi khác không còn mạnh nữa vì bị những tiến bộ của khoa học làm lung lay hoặc bị đánh bại .

Bây giờ chẳng con ai vái trời và đọc : Lạy Trởi mưa xuống, lấy nước tôi uống, lấy ruộng tôi cày, lấy đầy bát cơm, lấy rơm đun bếp , vì khoa học đã giải thích được hiện tượng mưa, hơn nữa khoa học làm được mưa nhân tạo tức là “thay trời làm mưa rồi “.

Chính vì thế, Công đồng Vatican II nói đến thuyết duy hiện tượng (phaenomenismo, phénoménisme, xem Gaudium et Spes , số 57) giải thích đươc hiện tượng hậu quả (thí dụ : mưa) do hiện tương nguyên nhân (thí du: hơi nước bay lên, tụ lại thành mây, mây gặp khí lạnh tụ lại thành những hạt nước nặng hơn không khí rơi xuống đất thành mưa . Như vậy là hết trời làm mưa và người thay trời làm mưa được . Những nhà bác học Louis Pateur, nhà bác học Newton  tìm ra được vi trung, vi khuân gây bệnh, tìm ra đươc lực hấp dẫn của các tinh tú, của mặt trởi v,v , các nhà bác học nầy có niềm tin vào Thiên Chúa mạnh hơn .

Tại Việt nam hai nhà trí thức lớn vừa qua đởi cũng để lại cho chúng ta nhiều suy nghĩ ;

Giáo sư Hoàng như Mai , nghỉ hưu rồi làm hiệu trưởng cho trường học tư thục Petrus Trương Vĩnh Ký vừa  mới qua đời, thọ 95 tuổi . Giáo sư bị thương ở ống chân . Khi giáo sư qua đời , một giáo sư học trò  kể lại khi giáo sư đến thăm thầy mình với vẻ lo lắng cho sức khỏe của thầy. Giào sư Hoàng như nói an ủi học trò :” Ông Trời sẽ định”.

Nhà tri thức thư hai xin nói ở đây là Đại tướng huyền thoại Võ Nguyên Giáp . Đức Giám muc Giuse Võ Đức Minh địa phận Nha trang là cháu họ của Đại tướng Giáp . Lúc còn là linh muc ở Đà lạt , Cha Minh có nói cho con nghe khi cha ra Hànội thăm bác của mình. Ông bác Đại tướng huyền thoải đã nói với đứa cháu linh mục :” Bác rất hãnh diện vì cháu là linh mục”. Mấy ngày nữa, quan tài của Đại tướng huyền thoại nầy sẽ được máy bay đưa về Quảng bình, an nghĩ với tổ tiên .  Khao khát an nghỉ vời tổ tiên có nghiã là sống với niềm tin tôn giáo của tổ tiên ,

Con nghĩ rằng lời nói của Giáo sư Hoàng  Như Mai kể trên và ước nguyện về với tổ tiên của vi ĐẠI TƯỚNG  tài ba nầy là lời “truyền giáo” đạo đức của Việt Nam .

Linh mục Fx Nguyễn hùng Oánh