Chúa ban lề luật cho dân Israen tóm lại trong Mười giới răn và Chúa sai các Tiên tri (ngôn sứ) rao giảng cho dân biết để dân tuân giữ các Giới răn tức là biết và sống theo Thánh ý Chúa ,nhất là giới răn thứ nhất, chống lại đa thần, ngoại thần. Vì thế, người Israen bao gồm lề luật và Thánh Ý Chúa trong câu thành ngữ “Lề luật và các Tiên tri” để dạy nhau giữ đúng Luật Chúa.

Dần dần, nhóm Ký lục và Biệt phái kê khai chi tiết thành 613 khỏan luật, gồm có 265 khoản cấm làm và 248 điều phảii làm. Rồi các giáo sĩ gỉải thích : ai phạm mọi khỏan luật là vi phạm Giao ước, vi phạm lề luật. Càng ngày họ càng giải thích nhặt hơn : ai vi phạm một khoản luật mà thôi thì vi phạm Giao ước và luật lệ.

Giải thích như thế, người ta phải kết luận : mọi khoản luật đều có tầm quan trọng như nhau. Kết luận như vậy, các nhà luật học Israen và Biệt phái không khỏi băn khoăn về địa vị các giới răn. Xem mọi khoản luật đều có tầm quan trọng như nhau thì giới răn nào ở địa vị cao nhất đây ? Họ luôn luôn bàn cãi, cũng như luôn luôn cãi nhau, tranh luận với nhau về vấn đề nộp thuế cho hoàng đế Roma, vấn đề kẻ chết sống lại, vấn đề Con Vua Đavid, vấn đề ly dị với bất cứ lý do nào.

Cũng những vấn đề đó, nhóm Biệt phái cử một người giỏi luật lên tiếng hỏi Chúa Giêsu : “Thưa Thầy, trong lề luật, giới răn nào trọng nhất ?”. Chúa trả lời : “Ngươi hãy yêu mến Thiên Chúa là Thiên Chúa ngươi hết lòng, hết linh hồn và hết trí khôn. Đó là giới răn thứ nhất và trọng nhất. Nhưng giới răn thứ hai cũng giống như giới răn ấy là : ngươi hãy yêu thương kẻ tha nhân như chính mình ngươi. Toàn thể Lề luật và các Tiên tri đều tóm lại trong hai giới răn đó. (xem Mathêu  22,  34-40)

Câu trả lời thật rõ ràng : giới răn ở địa vị trọng nhất, ở địa vị trên hết mọi giới răn là giới răn mến Chúa hết sức lực con người của mình và trên hết mọi sự. Giới răn thứ hai không ở địa vị trọng nhất và trên hết mọi giới răn như giới răn thứ nhất nhưng mức độ quan trọng, thiết yếu thì quan trọng và thiết yếu như giới răn thứ nhất.

Giáo huấn của Chúa Kitô có tính cách mới mẻ vì Ngài đưa ra hai giới răn tóm lại mọi giới răn, mọi lề luật. Thực hiện hai giới răn đó là đã thực hiện trọn vẹn Lề Luật và lời các Tiên tri. Lại nữa, hai giới răn đó đặt nền tảng trên tình yêu chứ không trên bình diện thuần lý pháp luật, đặt nặng trên thực hành chứ không phải trên lý tuyết suông, có nội dung phong phú chứ không chuộng hình thức suông, đòi hỏi sự thành thực, loại bỏ dối trá.

Lòng mến, tình yêu như là sự sống cùa con người, là động lực khiến con người hăng say hoạt động, lao vào hoạt động, quên hiểm nguy, dám liều chết. Hai giới răn đó là lòng mến, là tình yêu có đối tượng là tốt lành vô cùng. Không ai yêu mến điều xấu, điều giả dối. Yêu thương người nầy vì họ tốt, và khi biết được họ lừa dối, ta không còn thể yêu thương họ được nữa.Nhưng khi suy nghĩ về Thiên Chúa  tốt lành vô cùng nên ta yêu mến Thiên Chúa và yêu mến tha nhân vì tha nhân  là tác phẩm của Thiên Chúa nên ta yêu mến họ  mặc dầu họ xấu. Chúng ta yêu mến tha nhân vì họ là tác phẩm của Thiên Chúa như chúng ta, và vì Chúa mà ta yêu mến họ.

Vì đặt trên nền tảng tình yêu nên hai giới răn đó có tính nội tại :

- Yêu mến Thiên Chúa vì Thiên Chúa. Nếu yêu mến Thiên Chúa vì Chúa thưởng nước thiên đàng thì chỉ yêu vì có lợi (mục đích vụ lợi).

- Yêu mến tha nhân vì là tác phẩm đẹp của Chúa chứ không phải vì tha nhân xử đẹp với tôi, tha nhân giúp tôi.

Hai giới răn vì đặt trên nền tảng tình yêu của Chúa cnên có thể hợp nhất với nhau thành một, nhưng vẫn luôn luôn có hai mặt phân minh, có đối tượng rõ ràng, không thể lẫn lộn mặt nầy với mặt khác. Không thể nói :

- Yêu mến tha nhân là yêu mến Chúa rồi, nên không phải đặt ra bổn phận yêu mến Chúa nữa.

- Hoặc yêu mến Thiên Chúa là được rồi, không cần yêu mến tha nhân nữa.

Trong thực tế, người ta dễ dàng cầu khẩn với Thiên Chúa, tỏ ra yêu mến Chúa, và chỉ thương tha nhân khi họ hợp ý ta. Chúa dạy phải yêu mến hết mọi người kể cà kẻ thù ghét ta ( Mt 5, 44)  Thánh Gioan Tông đồ nói : Kẻ nào nói yêu mến Thiên Chúa mà không yêu mến tha nhân là kẻ nói láo ( I Gioan 4,20) , ghét anh em mình là kẻ sát nhân ( I Gioan  3,15).

Trong cuộc sống, một người chưa biết Chúa, họ yêu mến tha nhân và yêu mến cách vô vị lợi, họ sẽ gặp Thiên Chúa, không phải bằng tên gọi, bằng tôn giáo, nhưng bằng cảm nghiệm linh thiêng về thần linh vì Thiên Chúa là nền tảng của tình yêu, là Đấng hiện hữu tại phần thâm sâu nhất của con người, là nền tảng sự hiện hữu của con người. Giúp người ta vô vị lợi sẽ gặp Thiên Chúa nơi con người của họ, mặc dầu họ không có Đạo, hoặc sống xấu xa.

  Ghi chú :  Lời nguyện Mùa Thương niên Chúa nhật 25 viết :

 Bản tiếng La tinh :  Deus qui sacrae legis omnia constituta in tua et proximi dilectione posuisti, da nobis. ut,  tua praecepta  servantes, ad vitam mereamur pervenire perpetuam. Per Christum .

Bản tiếng Pháp : Seigneur  tu as voulu toute loi consiste à t’ aimer et à aimer son prochain : donnez –nous  de garder tes commandements et  de parvenir ainsi à la vie éternelle . Par Jésus ( Missel  de l. assemblée dominicale , Publications de Saint André Éditions Brepols 1997 ) .

Lời nguyện nầy Ủy Ban Phụng tự Hội Đồng Giam mục Việt nam dịch năm 1992 va Phụng vụ Giờ kinh dịch trước đó : Lạy Chúa, Chúa đã thu toàn thể lề luật thánh vao giới răn độc nhất là mến Chúa yêu người ; xin giúp chúng con hằng vâng giữ điều Chua truyền dạy, sau nầy đạt tới phúc trương sinh . Chung con cầu xin ….

Bản La tinh : tua praecepta ( những giới răn của Chúa, ở đây ;a hai giới ran của Chua ).

Bản tiếng Pháp : tes commandements ( những giới răn của Chúa  tức la hai giới răn của Chúa ) .

 Bản dịch tiếng Việt  có hứng rất cao cho hai giới răn thành giới răn độc nhất !

Lm Fx Nguyễn hùng Oánh