TL 4: Kiểm Soát Tư Tưởng
Phần lớn, người ta gặp rắc rối với những chia trí đang khi thực hành những thao luyện ý thức của họ, nên ở đây, tôi muốn nói đôi điều về cách giải quyết những chia trí này.
Trong khi giải quyết những chia trí, bạn có thể thấy hữu ích không phải bằng cách nhắm mắt, nhưng chỉ mở hờ. Bạn hãy mở mắt vừa đủ để có thể nhìn thấy chừng một mét phía trước. Đoạn, bạn hãy để mắt dừng lại trên một điểm hoặc một vật. Tuy nhiên, đừng hội tụ mắt bạn vào điểm đó, vật đó hoặc tập trung vào nó, hay biến nó thành đối tượng thu hút hoàn toàn sự chú ý của mình.
Một số người khó tập trung khi nhắm mắt, như thể đôi mắt nhắm nghiền của họ đã hình thành một màn ảnh trống trơn, trên đó, tâm trí họ có thể phóng chiếu lên tất cả mọi thứ ý tưởng vốn sẽ kéo họ ra khỏi sự tập trung. Vì lý do này, tôi mới đề nghị bạn chỉ cần khép hờ mắt, dừng lại trên một vật, một điểm cách xa chừng một mét. Bạn hãy thử nghiệm điều này và áp dụng lời khuyên nếu thấy hữu ích. Và cũng có thể, bạn là một trong những người thấy rằng, khép mắt cũng làm chia trí như khi bạn nhắm mắt.
Một lời khuyên khác giúp giải quyết vấn đề chia trí mà bạn có thể tin hay không tin, là giữ thẳng lưng của mình. Tôi chưa tìm ra lý do khoa học cho vấn đề này, nhưng từ kinh nghiệm riêng của mình cũng như kinh nghiệm của nhiều người khác, tôi tin như thế. Tư thế lý tưởng cho cách ngồi nầy là thế hoa sen mà các môn sinh Yoga được dạy: hai chân cuộn với hai bàn chân, giữ trên hai đùi đối diện và xương sống thẳng đứng. Tôi nghe nói, những người dày công đạt được tư thế này ít gặp khó khăn với những chia trí, mà chia trí họ gặp là khó khăn thực sự với việc suy tư và kích hoạt đầu óc tư duy của mình. Vì lý do đó, tư thế hoa sen này được coi là phù hợp một cách lý tưởng cho việc chiêm niệm và tập trung.
Phần lớn các bạn sẽ không đủ kiên nhẫn và can đảm để trở nên thuần thục với tư thế cực kỳ khó nhưng thật đáng giá này. Bạn sẽ tạo cho mình sự dễ chịu với việc ngồi trên một chiếc ghế có tựa thẳng, hoặc ngồi ở đường gờ của một chiếc ghế nào đó để giữ thẳng lưng. Nhưng thế hoa sen không quá khó chịu như khi bạn thử làm lần đầu; trái lại, với thời gian, bạn sẽ thấy ngồi gập lưng thì khó chịu hơn, và có thể bạn sẽ khám phá rằng, giữ lưng thẳng đem lại cho việc tập trung bao thuận lợi. Có người chuyên môn cho rằng, một vài thiền sư có thể đi vào phòng thiền định và nói cho biết người nào đang chia trí qua tư thế đang ngồi thiền của người ấy. Với tôi, khẳng định này, cách nào đó xem ra hơi cường điệu, vì tôi có thể nhớ rất rõ, nhiều lần, ra khỏi giờ chiêm niệm, mặc dầu lưng tôi đã không thẳng, vậy mà tôi đâu có chia trí.
Một số người ủng hộ cho việc giữ lưng thẳng lại đi quá xa khi khuyên bạn nằm trên một bề mặt cứng như sàn nhà nếu không có cách nào khác dễ chịu để bạn có thể giữ lưng thẳng. Một đề nghị quý giá, trong mức độ nào đó, là một đề nghị đáng để thử nghiệm. Sự dè dặt duy nhất của tôi ngược lại với điều đó, là thông thường, nằm ngửa luôn dẫn phần lớn người ta đến việc ngủ thiếp, một trạng thái của đầu óc mà cách chung, còn tai hại cho việc chiêm niệm hơn cả những chia trí.
Có thể nói, với tất cả nỗ lực để giải quyết những chia trí của mình qua việc đặt đúng vị trí của đôi mắt và lưng, bạn vẫn bị quấy rầy bởi một tâm trí lang thang. Chẳng có lý do gì để hốt hoảng! Tâm trí lang thang là một phiền toái nghề nghiệp mà mọi người chiêm niệm nghiêm túc luôn phải đương đầu. Một cuộc chiến dành quyền làm chủ tâm trí thì lâu dài và gay go nhưng rất đáng để nỗ lực, vì hoa trái lớn lao mà rốt cuộc, nó sẽ mang lại. Thế nên, không gì thật sự có thể thay thế cho sự nhẫn nại, kiên trì và niềm tin rằng, cuối cùng, bạn sẽ thành công, bất chấp những chứng cứ gây nản chí ngược lại.
Ở đây, tôi còn một đề nghị để trao cho bạn như một trợ lực. Cho đến bây giờ, nó là cách thế giải quyết những chia trí hữu hiệu nhất mà tôi tìm được. Tôi sẽ đặt nó ở dạng thao luyện.
Bạn hãy nhắm mắt, hay mở hé chúng nếu thấy điều đó thích hợp hơn cho bạn.
Bây giờ, bạn hãy quan sát mọi ý tưởng xảy ra trong trí. Có hai cách giải quyết những ý tưởng. Một là để chạy loanh quanh theo chúng như một chú cún trên những con đường, vốn sẽ chạy theo bất kỳ đôi chân nào mà nó thấy đang di chuyển, không thành vấn đề di chuyển theo hướng nào. Cách thứ hai là theo dõi chúng như một người ngồi bên cửa sổ nhà mình, quan sát những người qua đường. Đây là cách mà tôi muốn bạn quan sát những ý tưởng của mình.
Sau khi thực hiện điều này một lúc, bạn hãy ý thức bạn đang suy tư. Thậm chí, bạn có thể tự kỷ ám thị, Tôi đang suy tư… tôi đang suy tư… hoặc vắn hơn, Suy tư… suy tư… để làm cho chính bạn luôn ý thức tiến trình suy tư vốn đang xảy ra trong bạn. Nếu nhận thấy không có một tư tưởng nào trong trí, và đầu óc thì trống rỗng, bạn hãy đợi ý tưởng tiếp theo để làm cho nó xuất hiện. Hãy canh chừng, ngay khi ý tưởng vừa xuất hiện thì ý thức nó ngay, hoặc ý thức sự kiện là bạn đang suy tư.
Hãy tiếp tục thực hành thao luyện này chừng ba hoặc bốn phút.
Suốt thao luyện này, bạn có thể sẽ ngạc nhiên khám phá rằng, trong khi bạn ý thức sự việc bạn đang suy tư, thì tất cả dòng suy tư có khuynh hướng chấm dứt!
Ở đây, còn có một cách thế đơn giản để giải quyết một tâm trí lang thang. Bạn hãy dừng một lúc rồi trở lại với sự việc bạn đang suy tư, và dòng suy tư sẽ tạm thời dừng lại. Hãy làm đi làm lại thao luyện này vào những lúc bạn bị chia trí nhiều hơn bình thường. Thông thường, hầu như không thể không chia trí khi lần đầu tiên bạn tự nguyện đi vào lĩnh vực chiêm niệm. Nhưng phần lớn các chia trí sẽ được giải quyết cách đơn giản bằng việc nhắc nhở tâm trí trở lại nhiệm vụ tập trung của nó vừa khi bạn ý thức sự chia trí đó. Sẽ không cần thao luyện này trừ phi tâm trí bạn phân tâm hơn thường lệ.
Có một loại chia trí vốn đầy những xúc động mạnh như: yêu thương, sợ hãi, giận hờn hay một vài cảm xúc khác. Loại chia trí xuất phát từ một cảm xúc mạnh mẽ như thế sẽ không dễ dàng đầu hàng trước thao luyện tôi vừa đề nghị. Bạn phải áp dụng những phương pháp khác mà tôi sẽ đề nghị về sau, và nhất là phải có một kỹ năng đáng kể trong nghệ thuật tập trung và chiêm niệm hầu duy trì sự bình an trước loại chia trí này.
|