Nhân các Hồng Y sẽ họp Mật nghị ( Conclave ) ngày mai thứ ba 12 tháng 3 để bầu Tân Giáo Hoàng cho Giáo Hội, xin được giải thắc mắc của nhiều đọc giả về nguồn gốc truyền thống này như sau:

Trước hết về từ ngữ, "Conclave" bắt nguồn từ tiếp ngữ Latin "Con" có nghĩa là " với=with" và Clave xuất phát từ La ngữ Clavis có nghĩa là "chìa khóa=key".. Từ nguyên ngữ Latinh này, Conclave được dùng để chỉ việc các Hồng Y họp mật để chọn Tân Giáo Hoàng cho Giáo Hội ( đóng cửa khóa các ngài lại trong phòng kín cho đến khi bầu xong), Đó là tất cả ý nghĩa của từ Mật Nghị=Conclave đã được áp dụng từ năm 1274 dưới triều Đức Giáo Hoàng Gregory X ( 1272-1276) cho đến nay , nhằm để ngăn chặn những can thiệp , hay áp lực từ bên ngoài muốn khuynh đảo việc chọn Giáo Hoàng trong những thập niên trước năm 1274.

Ngoài ra, Biện pháp " khóa cửa để bầu" cũng nhằm tiến hành mau chóng việc bầu tân Giáo Hoàng vì có thời ngôi Giáo Hoàng ( papacy) đã phải bỏ trống đến gần 3 năm vì chưa có thể bầu xong ai lên ngôi kế vị Thánh Phêrô.

Đó là trường hợp đã xảy ra khi Đức Giáo Hoàng Clement IV mất năm 1268, nhưng mãi ba năm sau, 18 Hồng Y họp tại Viterbo mới bầu được Đức Gregory X lên kế vị ( 1271--1276).

Được biết, trong thời kỳ sơ khai của Giáo Hội, khi chưa có các Hồng Y, thì việc chọn Giáo Hoàng được thực hiện qua việc bầu Giám Mục Rôma của các giáo sĩ và giáo dân Rôma dưới sự chứng kiến của các Giám mục khác trong Giáo Tỉnh ( Province). Nhưng theo thời gian, giáo hữu và giáo sĩ gia tăng thì lại xảy ra những tranh chấp giữa các ứng viên thuộc gia cấp cao ( patricians) và giai cấp thấp ( plebeians), phe nào cũng muốn tiến cử người ra tranh ngôi Giáo Hoàng. Cụ thể là đã có lúc một Giáo Hoàng được bầu lên ( Thánh Giáo Hoàng Damasus I ( 366-384. A. D) và một nguy Giáo Hoàng ( antipope) Ursinus cũng được bầu lên năm 366 để tranh ngôi với Giáo Hoàng Damasus.Cuộc tranh dành này đã đi đến bạo động khiến Toàn Quyền ( Prefect) Rôma phải can thiệp để giúp ổn định.

Mặt khác, lại có thời các Hoàng Đế Rôma muốn can thiệp vào nội bộ của Giáo Hội, đưa đến sự tranh giành giữa các thế lực trần thế dưới nhiều hình thức và mức độ khác nhau, mà trong giới hạn của một bài viết, không thể nói hết chi tiết được.Tuy nhiên, phải nói một chi tiết quan trọng là Ngôi vị Giáo Hoàng, -từ đầu cho đến nay- không những là địa vị tối cao của người kế vị Thánh Phê rô trong chức năng và sứ mệnh cai trị Giáo Hội thay mặt cho Chúa Kitô trên trần gian, mà còn là tước vị được các thế lực thế quyền ( secular powers) dòm ngó và muốn không chế. Đó là thời kỳ đen tối của Giáo Hội khi thế quyên ( secular power) muốn chi phối thần quyên ( divine power) và ngược lại.

Nhưng với ơn soi sáng, dẫn dắt của Chúa Thánh Thần , Giáo Hội đã thoát ra khỏi thời kỳ đen tối đó để càng ngày càng trở nên xứng đáng là Thân Thể Nhiệm Mầu của Chúa Kitô trên trần gian với sứ mệnh được trao phó là tiếp tục Sứ Vụ rao giảng và làm chứng cho Tin Mừng cứu độ của Chúa Cứu Thế Giêsu trên khắp trần gian cho đến ngày cánh chung tức tận cùng của thời gian.

Liên quan đến việc bầu Giáo Hoàng, cũng cần nói thêm là trước năm 1917, thường dân ( lay people) cũng có thể được chọn làm Hồng Y để có thể được bầu làm Giáo Hoàng. Nhưng Giáo luật năm 1917 đã ngăn cấm việc này và từ đó đến nay tước Hông Y chỉ được chọn trong hàng ngũ Giám mục và linh mục xuất sắc mà thôi.Vì linh mục có thể được chọn làm Hông Y, nên Giáo Luật mới ban hành năm 1983 qui định là " nếu Tân Giáo Hoàng chưa có chức Giám mục thì phải được truyền chức Giám mục trước khi nhậm chức Giáo Hoàng. ( x Giáo luất số 351& 1, 355 & 1)

Như đã nói ở trên, năm 1272 Đức Thánh Cha Gregory X đã đê trình Công Đồng Lyons thứ hai những thay đổi trong luật bầu cử nhằm tiến hành nhanh chóng việc bầu cử với phương thức Mật Nghị ( Conclave) để đảm bảo sự vô tư và bí mật của việc chọn lưa Tân Giáo Hoàng.. Những thay đổi này được áp dụng cho đến ngày 1 tháng 10 năm 1975 khi Đức Thánh Cha Phaolô VI ban hành Hiến Chế Romano Pontifici Eligendo với một số thay đổi về luật bầu cử Giáo Hoàng , theo đó chỉ có các Hồng Y dưới 80 tuổi mới được quyền bỏ phiếu bầu ( elector) mà thôi, và giới hạn số Hồng Y được bầu là 120 vị.

Nhưng Luật bầu cử trước sau đều đòi buộc các Hồng Y tham dự Mật Nghị phải tuyệt đối giữ bí mật và không được chịu bất cứ ảnh hưởng nào từ bên ngoài trong khi thi hành nhiệm vụ chọn Tân Giáo Hoàng cho Giáo Hội. Theo truyền thống đã có từ lâu, thì Nhà Nguyện Sistine được dành làm nơi diễn ra những cuộc bỏ phiếu kín của các Hồng Y. Hiện nay, ngoài khu vực Nhà Nguyện Sistine, toàn thể khu vực nơi các Hông Y ăn nghỉ trong thời gian có Mật Nghị cũng đều được ngăn cách hoàn toàn với bên ngoài , kể cả việc cắt đứt mọi phương tiện liên lạc như điện thoại và internet.

Tóm lại, truyền thống họp mật nghị ( Conclave) mới có từ thời Đức Giáo Hoàng Gegory X áp dụng từ năm 1274 cho đến nay nhằm bảo đảm sự tuyệt đối giữ kín tiến trình bầu cử khi các Hồng Y cử tri ( electors) và cũng là các ứng viên có thể được bầu ( potential candidates) nhưng không ra tranh cử khi vào Mật Nghị. Nghĩa là bất cứ Hồng Y đủ điều kiện nào khi vào Mật Nghị, cũng có thể được bầu lên ngôi Giáo Hoàng, nhưng không ai ra tranh cử và được bỏ phiếu cho chính mình.

Chúng ta sốt sắng cầu xin Chúa Thánh Thần để các Hồng Y bắt đầu Mật Nghi ngày thứ ba 12-3 sớm chọn được Tân Giáo Hoàng cho Giáo Hội đúng với ý muốn và chương trình của Thiên Chúa, chứ không phải là mong ước của bất cứ ai bên ngoài Giáo Hội.

LM Phanxicô Xaviê Ngô Tôn Huấn.