Từ ngày xửa ngày xưa, các cụ ta có một thói quen làm đẹp rất là dễ thương, đó là tục lệ nhuộm răng và đa số là nhuộm răng cho đen bóng như những hạt huyền. Vì “răng đen nhi nhí, ông Lý cũng khen” hoặc:

“Lấy chồng cho đáng tấm chồng,

Bõ công trang điểm má hồng răng đen”.

Tục nhuộm răng này vừa là làm đẹp vừa có thể là để che dấu những vết đổi mầu trên răng. Tục này đã đi vào quá khứ, và ngày nay hàm răng trắng bóng, để nụ cười thêm dưyên dáng là điều mà mọi người đều mong muốn. Cho nên, chẳng may nếu một vài chiếc răng lại có những vết vàng, vết nâu vết xanh xám thì ai ai cũng tìm cách tẩy xóa.

Và khoa học hiện đại đã giải đáp nhu cầu làm đẹp này.

Cấu tạo Răng

Về cấu tạo, răng trắng là nhờ có một lớp men trắng phủ lên mặt ngoài của răng. Men đựoc tạo thành bởi những ống nhỏ li ti cứng như xứ xếp thẳng đứng sát cạnh nhau để che trở cho răng, Dưới men là những ống nhỏ khác sen kẽ vào nhau gọi là ngà răng có màu vàng. Nhìn qua kính hiển vi, răng giống như một tổ ong.

Chất mầu trên răng

Răng từ màu trắng chuyển sang mầu vàng bằng hai cách:

a-Từ bản thân của răng như:

- với tuổi già, men răng mòn và để lộ lớp dentin có mầu vàng;

-răng bị tổn thưong do va chạm;

-vì thuốc kháng sinh tetracycline mà cháu bé dùng hoặc từ bà mẹ mang thai, cho con bú mà uống thuốc này;

-vì quá nhiều fluoride trong nước;

-vì di truyền hoặc một vài bệnh bẩm sinh cũng khiến men răng đổi màu.

Giới chuyên môn gọi các loại chuyển mầu này là “mầu nội tại” mà bàn chải đánh răng không tẩy đi được.

b-Từ bên ngoài như:

-Thuốc lá: Hút thuốc lá là rủi ro thông thường nhất làm cho răng chuyển sang màu ngà vì khói và chất nicotin của thuốc lá. Không những thế, khói thuốc là còn làm cho miệng hôi, viêm nớu răng và ung thư phổi.

-Nước uống có chất caffeine như cà phê, nước trà quá đặc hoặc nước trái cây blueberry, rượu vang đỏ đều dính vào răng khiến cho răng trở nên vàng.

-Một số dược phẩm chống dị ứng, trầm cảm, cao huyết áp đôi khi cũng tạo ra vết vàng trên răng

-Chất sắt, fluoride cũng có tác dụng tương tự đối với răng.

-Không chịu đánh răng hoặc cà khe răng mỗi ngày khiến cho các chất mầu bám vào răng;

-Dùng quá nhiều nước súc miệng có chất Peridex (Chlorhexidine gluconate ) cũng làm răng đổi mầu;

-Một số chất dùng để chám răng sâu làm bằng bạc có màu cũng có thể làm răng đổi màu.

Có hai loại chất tẩy

Hiện nay trên thị trường có nhiều sản phẩm để tẩy những vết vàng bám trên mặt răng chứ khó mà loại bỏ được sự đổi mầu của ngà răng

Có thể làm răng trắng bằng các phương thức cổ điển như cạo răng, nhuộm răng, chà răng với bột than hoặc cau khô… nhưng hiện nay được thay thế bằng hóa chất.

-Hóa chất thường dùng là chất tẩy hydrogen peroxide và carbamide peroxide có thể làm mất vết mầu thấm trong răng hoặc dính trên răng.

-Loại không có chất tẩy chỉ lấy đi vết màu trên răng.

Tại phòng mạch, nha sĩ thường dùng loại tẩy rửa có nồng độ peroxide cao từ 15-20%. Nha sĩ cũng có thể trao cho bệnh nhân các dung dịch peroxide để chấm lên vết màu hoặc để dán lên răng, rất dễ dùng. Ta cũng có thể mua các loại thuốc tảy mầu trên thị trường, nhưng nhớ đọc kỹ hướng dẫn để biết cách dùng cũng như để tránh tổn thưong cho miệng.

Chất tẩy chỉ có tác dụng đối với răng thật chứ không có công dụng đối với răng giả, bọc chụp răng, răng chám.

Răng có màu vàng thường đễ dàng tẩy thành trắng hơn là răng có vết xám, nâu

Trước khi tẩy răng, nên giảm tiêu thụ một số thực phẩm như nước trà, cà phê, rượu vang đỏ. Cũng nên tránh nước giải khát có hơi như soda làm mòn men răng. Nhớ đánh răng sau khi ăn.

Sau khi tẩy, răng trắng được bao lâu?

Tùy theo tình trạng răng của mỗi người, loại vết ố và loại chất tẩy nhưng thường thường răng chỉ trắng được vài tháng. Nếu tránh các chất gây ra vết ố thì răng trắng kéo dài được một năm, rồi lại phải tẩy lại.

Nhiều bác sĩ khuyên là không nên tẩy quá trắng: chỉ hơi trắng hơn lòng trắng của mắt là đủ rồi.

Tẩy răng ở nhà với ở nha sĩ có khác gì nhau không?

Khác nhau ở chỗ chăm sóc và chất tẩy rửa.

-Tại phòng mạch, bác sĩ sẽ khám bệnh và chụp hình X-quang răng coi xem có bệnh thì điều trị trước khi tẩy răng.

-Khi tẩy răng bác sĩ cũng áp dụng vài cách để bảo vệ phần mềm ở miệng khỏi bị chất tẩy làm tổn thương.

Chất tẩy rửa ở nha sĩ cũng có nồng độ hydrogen peroxide cao hơn là thuốc mình mua tự do hoặc do bác sĩ bào chế cho mình. Thuốc càng mạnh, áp vào răng càng lâu thì răng càng trắng, nhưng sau đó răng cũng ê ẩm hơn một chút.

Thêm vào đó, “miếng thuốc” tẩy răng cũng vừa hàm răng chủa thân chủ, chứ không như hàng làm sẵn one size fit all mà mình mua.

Đôi khi bác sĩ cũng rọi đèn hoặc hơi nóng để chất tẩy ngấm vào răng mau và nhiều hơn.

Những ai không nên tẩy trắng răng?

-Trẻ em, phụ nữ có thai

Không nên tẩy răng ở trẻ em dưới 15 tuổi và phụ nữ đang có thai.

Ở trẻ em, ống tủy răng hơi lớn và đang phát triển cho nên rất nhậy cảm với chất tẩy khi bị kích thích.

Với phụ nữ có thai hoặc cho con bú sữa mẹ thì các bác sĩ nha khoa đều khuyên nên đợi sau khi sanh, vì các chất tẩy rửa có thể vào máu người mẹ và ảnh hưởng tới con. Đúng ra thì cho tới bây giờ, chưa ai biết ảnh hưởng của hóa chất với thai nhi như thế nào, cho nên nha sĩ đều dè dặt.

-Bệnh nớu, sâu răng, chân răng lộ

Khi nớu răng bị tổn thương nên hoãn tẩy vì hóa chất có thể làm nớu hư nhiều hơn.

Răng sâu cần được chám trước khi tẩy để tránh hóa chất chui vào lỗ sâu. Vả lại, chân răng đã lộ không còn men thì cần gì tẩy trắng.

Nên để ý là bảo hiểm sức khỏe không trả tiền cho dịch vụ làm trắng răng

Nhuộm răng đen

Tiện đây, xin tìm hiểu cách nhuộm răng của tiền nhân.

Tục nhuộm răng đen xuất hiện từ thời các Vua Hùng.

Sử sách ghi lại rằng: trong một dịp đi sứ tại nhà Chu, sứ thần Văn Lang có “báo cáo” với vua nhà Chu rằng “Chúng tôi có tục ăn trầu để khử mùi ô uế và nhuộm cho răng đen..."Tục này vẫn cón thịnh hành cho tới nửa đầu của thế kỷ 20, nhất là ở miền Trung và Bắc Việt nam.

Thường thường từ thuở 12, 13 tuổi là trai gái đã bắt đầu nhuộm răng rồi. Nhuộm răng là cả một việc làm khá cầu kỳ, tốn thời gian và người muốn có răng đen cũng trải qua cả mấy tuần lễ đau đớn khó chịu trong miệng. Nhưng răng đen được ca tụng như một nét đẹp đặc biệt như là:

Lấy chồng cho đáng tấm chồng,
Bỏ công trang điểm má hồng răng đen.
 

hoặc
Năm quan mua lấy miệng cười
Mười quan chẳng tiếc, tiếc người răng đen

cho nên họ cắn răng chịu đựng.

Vật liệu nhuộm răng gồm có bột nhựa cánh kiến, nước cốt chanh, phèn đen và nhựa của gáo dừa đôt cháy

Cụ Phan kế Bính tóm lược cách nhuộm răng như sau:

“Trước hết dùng các cánh kiến tán nhỏ, vắt nước chanh để kín 7 ngày, chờ tối đi ngủ phết thuốc ấy vào hai mảnh lá dừa hoặc mo cau rồi ấp vào hai hàm răng. Trong khi nhuộm răng thì phải kiêng nhai. Nhuộm như thế 5, 7 ngày cho răng đỏ già ra màu cánh gián thi bôi thuốc răng đen. Thuốc răng đen làm bằng phèn đen trộn với cánh kiến, nhuộm 1, 2 miếng là đen kịt lại, đoạn lấy cái sọ dừa để con dao mà đốt cho chảy nhựa ra, lấy nhựa ấy phết vào răng cho không phải ra được nữa”.

Răng nhuộm như vậy sẽ bền chắc suốt đời người, không còn bị sâu hoặc mòn. Có nhiều cụ bà tám chín chục tuổi mà răng vẫn còn chắc, vẫn đen nhánh như những hạt huyền.

Có lẽ các khoa học gia ngày nay cũng nên tìm hiểu thêm về kỹ thuật nhuộm răng này. Nhưng thay vì nhuộm đen, ta có thể nhuộm trắng, vừa đẹp vừa bền.

Bác sĩ Nguyễn Ý Đức

www.bsnguyenyduc.com