CHÚA NHẬT XV THƯỜNG NIÊN C

Tl 30:10-14; Tv 69; Cl 1:15-20; Lc 10: 25-37

Người Samaritano trên núi Gerizim, West Bank 2006 

Bác sĩ Nguyễn Tiến Cảnh, MD  

Câu chuyện người Samaritano trong bài Tin Mừng hôm nay (Lc 10:25-37)  nói về một tai nạn xẩy ra trên đoạn đường từ Jerusalem về Jericho rồi dẫn đến một bài học về yêu thương và thế nào là người láng giềng anh em.

Thánh Luca  kể lại câu chuyện về tình yêu này rất thực, rất thẳng, rất cảm động và rất nồng nhiệt. Tục ngữ Việt Nam có câu: “Yêu nhau tam tứ núi cũng trèo!” chứng tỏ tình yêu nó mãnh liệt thế nào. Tình yêu có thể xẻ núi lấp sông, vượt núi qua đèo, có thể chết vì người mình yêu. Câu chuyện có điểm rất đặc biệt là nó đã chuyển đổi được lòng tin và cả cái văn hóa mình đang sống, coi một người hoàn toàn xa lạ như một người láng giềng thân thích. Chuyện xem ra có vẻ cá nhân riêng lẻ, vì nó diễn tả tình liên đới của con người phát sinh ra do những rung động cảm súc tự nhiên đã làm chuyển đổi những cấm kỵ về văn hóa xã hội khi một người biết cảm thương gắn bó với những đau khổ của người khác. Đây là một ngụ ngôn mục vụ, vì nó tràn ngập những bí quyết săn sóc và ưu tư do những gì tốt đẹp nhất phát xuất từ đáy lòng con người, một ngụ ngôn có tính thực dụng vì nó thúc đẩy chúng ta vượt qua mọi cản trở cấm kỵ của văn hóa và màu sắc dân tộc, cộng đồng để bước tới và làm việc thiện hoàn toàn vì việc thiện.

AI LÀ ANH EM TÔI? 

Chúng ta hãy thử phân tích thật kỹ câu chuyện ngụ ngôn này. Một chuyên viên luật đã hỏi ngược lại của chúa Giesu: “Nhưng ai là anh em tôi?” chắc chắn phải là một người ngay thẳng và tốt lành. Câu nói “ muốn tự bào chữa mình” có thể được hiểu là ông luật gia đang tìm kiếm một lỗ hổng để chứng minh cho câu nói của mình có giá trị. Thực ra, ông luật gia này muốn chắc ăn là ông hiểu đúng điều gọi là “yêu mến người hàng xóm” được áp dụng đúng cách. Để trả lời câu hỏi của người chuyên viên luât Do Thái về việc thừa hưởng cuộc sống đời đời, chúa Giesu đã làm nổi bật tính siêu việt của tình yêu trên cả luật pháp qua câu chuyện ngụ ngôn người Samaritano này. 

Thầy cả tư tế và thầy Levi (c. 31-32) là những đại diện và biểu tượng của Do Thái giáo, dĩ nhiên họ là những “người hàng xóm” mẫu mực của nạn nhân đang nằm bê bết bên lề đường. Nhưng những Levi, những tư tế này theo luật là phải xả thân giúp người bị nạn, hơn nữa họ lại là “người láng giềng” của nạn nhân, mà lại làm lơ để rồi một người xa lạ, kẻ thù của Do Thái, người Samaritano động lòng thương ra tay cứu giúp. Cuối cùng, nhà luật sĩ đã không thể nói gì hơn và trả lời Chúa Giêsu: “Người Samaritano là kẻ có lòng thương xót người ấy. Ông ta đã săn sóc người ấy với lòng trắc ẩn, coi người xa lạ là anh em láng giềng”.

VÔ CẢM VÀ LÒNG TRẮC ẨN 

Có lòng trắc ẩn là biết đau cái đau của người, biết khổ với nỗi khổ của người, biết sầu buồn với nỗi buồn sầu của người; nếu người hấp hối thì mình cũng cảm thấy như chính mình đang hấp hối vậy. Đó phải chăng là cảm thông, là sống với tâm tư của tha nhân vui cũng như buồn sầu vậy. Trắc ẩn không để cho chúng ta dửng dưng vô cảm trước cái đau của tha nhân nhưng mời gọi sự hòa hợp kết đoàn với nỗi khổ của người. Chúa Giesu, người Samaritano đã diễn tả, đã sống lòng trắc ẩn một cách tuyệt vời. Đôi khi chúng ta cũng giống như những thầy tư tế, những Levi thấy người bị nạn, đói khổ nhưng làm lơ coi như không nhìn thấy hoặc nhìn thấy nhưng tránh qua một bên sợ bị liên lụy, bị bẩn tay lấm áo quần, không muốn chuốc thêm phiền toái vào cho mình nữa… 

Trắc ẩn đòi hỏi chúng ta phải vong thân, thoát ra khỏi con người của mình để đến với người cần được an ủi vỗ về. Điều đó có nghĩa là nếu tay ta bị vấy bẩn, danh dự ta bị ố nhòe cũng không sao. Ta chấp nhận. Dửng dưng vô cảm còn tệ hơn cả thù nghịch. Một người thù nghịch thì ít ra nó cũng nhận thấy sự hiện diện của đối thủ và chiến đấu đánh lộn với người nó không ưa. Người vô cảm, trái lại, không muốn biết đến người khác và hành sử như là người đó không hiện hữu, coi những than van uất hận khổ đau của người như không có. Tê hại đến nỗi nếu có ai hỏi về người đau khổ ấy thì anh ta trả lời tỉnh bơ “Tôi không biết”. Đó là thái độ dửng dưng và vô cảm của người tư tế và Levi đã né tránh qua bên kia đường mặc kệ người bị nạn nằm rên xiết đơn độc đau khổ.  “Sống chết mặc bay, cháy nhà hang xóm bình chân như vại” là thế. 

Người Samaritano tốt lành đã chứng tỏ cho chúng ta thế nào là lòng trắc ẩn và cam kết thề hứa. Ông ta có thể tránh qua bên kia đường một cách dễ dàng, nhắm mắt làm lơ như không trông thấy gì cả và từ chối đáp ứng những nhu cầu thiết thực của người bị nạn. Nhưng ông không làm vậy. Ông dừng bước, quì gối, cúi đầu xuống nhìn người xa lạ đang rên siết đau khổ. Lúc đó chính là lúc người láng giềng, tình hàng xóm được sinh ra. Bất cứ ai dừng chân bên cạnh nỗi đau khổ của người khác, dưới bất cứ hình thức nào, thì người đó là một người Samaritano tốt lành. Sự ngừng bước, cúi xuống, quì gối bên cạnh nỗi đau khổ, không phải vì tò mò, nhưng vì tình yêu thương. Nỗi trắc ẩn của người Samaritano thôi thúc ông làm tất cả mọi sự để giảm bớt đau khổ của người “láng giềng”. Trước tiên ông băng bó vết thương, đoạn ông mang người bị nạn về quán trọ để dễ dàng chăm tóc hơn, và trước khi đi ông còn đưa cho người chủ quán tiền bạc đủ để săn sóc nạn nhân lại  hứa nếu không đủ khi ông trở lại ông sẽ đền bù đầy đủ (c 34-35). 

Yêu thương là hành động giống như người Samaritano. Chúng ta ai cũng biết rằng chính chúa Giesu là người Samaritano tốt lành nhân hậu tuyệt vời. Mặc dù là Thiên Chúa, Người đã không ngần ngại hạ mình xuống thấp làm người như chúng ta rồi lại hy sinh mạnh sống vì chúng ta. Đã hơn 2,000 năm nay rồi nhưng câu chuyện chúa Giesu vẫn còn vang động và rung chuyển lòng người sâu đậm vô kể. Nó dạy cho chúng ta thế nào là lòng trắc ẩn thực sự, thế nào là thề hứa và thế nào là hiệp thông hiệp cảm với tha nhân.

QUAN NIỆM VỀ NGƯỜI LÁNG GIỀNG 

Trong thông điệp 2005 Thiên Chúa là Tình Yêu (Deus Caritas est), mục nói về tình yêu Kito giáo, Đức Biển Đức XVI đã viết (#15): Dụ ngôn người Samaritano đã làm sáng tỏ hai vấn đề đặc biệt rất quan trọng. Cho đến thời điểm đó thì quan niệm về người hàng xóm được hiểu là những công dân/người đồng hương và những người ngoại quốc định cư trong lãnh thổ Israel; nói một cách khác là cộng đồng thiết thân của một quốc gia hay một dân tộc. Giới hạn này hiện bị phai mờ rồi. Bất cứ ai cần tôi hay tôi có thể giúp đỡ bất cứ ai, thì người đó là người láng giềng của tôi. Quan niệm về người láng giềng nay đã trở thành phổ quát, rộng lớn, cho dù nó vẫn còn là cái gì cụ thể. Mặc dù được lan rộng ra tới tất cả loài người, nó cũng không bị thu hẹp lại ở từng loại người, giống người diễn tả một tình yêu trừu tượng, nhưng là kêu gọi chính tôi phải thề hứa thực hành cái gì ở đâu đó. 

“Giáo Hội có bổn phận hơn bao giờ hết phải cắt nghĩa sự liên đới này giữa gần và xa về phần đời sống hàng ngày hiện nay của những thành viên của mình. Sau cùng, chúng ta phải chú ý đặc biệt đến ngụ ngôn rất quan trọng về ngày phán xét sau cùng (Mt 25:31-46), trong đó tình yêu trở thành tiêu chuẩn để có quyết định tối hậu về đời sống loài người có giá trị hay không về việc đó. Chính chúa Giesu đã xác định với những người cần thiết, với những kẻ đói, kẻ khát, kẻ xa lạ, kẻ trần truồng, kẻ bệnh hoạn và kẻ bị cầm tù. “Khi các ngươi làm điều đó cho một trong những kẻ nhỏ bé nhất của người anh em này của ta là ngươi đã làm cho chính ta vậy” (Mt 25:40). Yêu Chúa và yêu người láng giềng đã trở thành một: Nơi người nhỏ bé nhất của anh em, chúng ta tìm thấy chính chúa Giesu, và nơi Đức Giesu chúng ta tìm thấy Thiên Chúa.

NGƯỜI HIỆP SĨ NHÂN HẬU

Khi chúng ta suy niệm về ý nghĩa câu chuyện ngụ ngôn này, chúng ta không thể không nghĩ tới đấng khả kính tôi tớ Chúa là Linh mục Michael McGivney và TGM Nguyễn kim Điền. Linh mục McGivney là một cha xứ sống ở thế kỷ XIX tại Mỹ. Ngài coi sóc đoàn chiên của ngài với lòng trắc ẩn giống y như Đức Kito. Ngài nhận ra đươc cái nghèo tinh thần và vật chất của rất nhiều thành viên trong cộng đồng Công Giáo của ngài thời ấy, và ngài đã hiểu ra rằng đó là ơn gọi giáo dân để họ tham dự tích cực vào việc giúp đỡ anh chị em của họ, những người cần được giúp đỡ. Ngài biết rằng không phải chỉ có linh mục và tu sĩ mới có ơn gọi, nhưng là tât cả mọi Kito hữu đều được Chúa Kito mời gọi để hoàn thành sứ mệnh đặc biệt trong Giáo Hội. Ngài đã để ra tất cả di tặng để xây dựng và lập ra Đoàn Hiệp Sĩ Colombus, một tổ chức những người anh em giáo dân Công Giáo mà hiện nay đã có gần 1.8 triệu thành viên trên khắp thế giới (www.kofc.org). Cha McGivey, một linh mục thuộc giáo phận Hartford, USA đã qua đời ngày 14-8-1890 khi ngài còn rất trẻ, mới 38 tuổi. 

Đoàn Hiệp Sĩ Colombus không là gì cả ngoài việc tiếp tục câu chuyện ngụ ngôn người Samaritano nhân hậu trong lịch sử. Hội Đoàn huynh đệ này chuyên chú chuẩn bị những người Samaritano nhân hậu khác cho thời đại chúng ta. Giống như người Samaritano nhân hậu, sự chăm sóc những người nghèo khó và đau khổ của chúa Kito đã là nguồn cảm hứng cho cha McGivney, một linh mục đã tận tụy tìm cách để là dấu chỉ sống động của chúa Kito nơi những người mà cha phục vụ.

Cha McGivney và những người anh em hiệp sĩ của cha xuyên suốt dòng lịch sử đã băng bó những vết thương của những người mà họ thấy đang nằm lây lất bên lề đường lịch sử, giúp họ bình phục lấy lại sức khỏe. Khi hành động như vậy, họ đã bắt chước chúa Giesu Kito là đấng đã đến để cho chúng ta có được sự sống dồi dào. 

Hiệp sĩ Tổng quyền Carl Anderson mới đây đã viết: “Không có nơi nào bộ mặt của Giáo Hội lại hấp dẫn, có sức quyến rũ hơn ở nơi chúng ta ôm ấp chăm nom ngững người hàng xóm láng giềng của chúng ta. Mỗi hành động giúp đỡ như vậy cho những người cần được giúp đỡ là cơ hội tạo dựng một nền văn minh tình yêu, đồng thời cũng xây dựng được một con người.” 

Về TGM Nguyễn Kim Điền thì có lẽ giáo dân cũng như đa số người dân miền Nam VN, nhất là tổng giáo phận Huế ai cũng đều biết danh ngài. Khi còn là một linh mục trẻ tài đức, từng làm giáo sư Đại chủng viện, nhưng ngài đã nghe tiếng gọi của Chúa, của người Samaritano, gia nhập dòng Anh Em Khó Nghèo. Ngài đã từng qua Phi Châu tập sống với dân nghèo, khi về VN ngài làm nghề hèn mọn nhất, ban ngày đi đạp xích lô lấy kế sinh nhai, tối về sống trong xóm nghèo lao động nhà tranh đất vách, giữa phố phường phồn vinh của Saigon hoa lệ để có cơ hội sống gần với dân nghèo cùng đinh đau khổ trong xã hội, cảm thong với họ, săn sóc an ủi họ, băng bó những vết thương lòng và thể xác của họ, không như những linh mục khác sống thoải mái tiện nghi nhà cao cửa rộng. Ngài đã thực sự cảm thông, sống niềm trắc ẩn cái đau khổ cùng cực của những đồng bào nghèo, của những người cần phải được giúp đỡ ủi an. Đến khi được Tòa Thánh gọi làm giám mục, ngài vâng lời cầm đầu đoàn chiên Chúa trao; rồi thời thế thay đổi, Giáo Hội miền Nam VN nói chung, tổng giáo phận Huế của ngài nói riêng gặp khó khăn, ngài chấp nhận sống chung, ép mình dưới những bất công cho đến khi không thể chịu đựng được vì trái với niềm tin vào Chúa và của Giáo Hội, ngài thẳng thắn chống đối, đòi hỏi để cho Giáo Hội và giáo dân được sống đúng tinh thần Phúc âm mến Chúa yêu người và công bằng tự do của con người chân chính theo gương chúa Kito. Cuối cùng ngài đã chịu hy sinh vì lý tưởng người môn đệ Chúa, người Samaritano nhân hậu, để lại tấm gương sáng anh hùng rực rỡ, bây giờ và mãi mãi về sau….Ngài đã để lại tấm gương sáng ngời của người Samaritano nhân hậu và môn đệ.

ĐÔI LỜI KẾT:

KINH CẦU TGM NGUYỄN KIM ĐIỀN VÀ LINH MỤC McGIVNEY 

Khi đọc kinh nguyện này, dù không có những hiệp sĩ, những giáo dân tổng giáo phận Huế hiện diện , nhưng chúng ta cứ tưởng tượng họ có mặt nơi đây và cùng  chúng ta đọc kinh này và cám ơn các ngài. Các ngài đã hy sinh máu thịt mình như câu chuyện Phúc Âm kỳ diệu hôm nay. Chúng tôi xin quí vị cầu khẩn cùng Linh mục McGivney và TGM Nguyễn kim Điền, xin các ngài giúp đỡ chúng ta và quí vị trở nên người Samaritano nhân hậu đối với những người chung quanh quí vị và chúng ta. Cầu xin cho có lòng can đảm vượt qua giới hạn, sự nhút nhát ươn hèn của mình để vươn tới những nơi cần tới, cần giúp đỡ để cho bàn tay bị vấy bẩn khi chúng ta chạm tới những người cô thế bị áp bức, đàn áp, đau khổ…; cầu xin có được ân sủng và sự ủi an để nhận ra được diện mạo chúa Giesu nơi những người mà quí bạn và chúng ta phục vụ. 

“Lạy Thiên Chúa là Cha chúng con, đấng bảo vệ người nghèo khổ, giúp đỡ kẻ góa bụa và mồ côi, Chúa đã gọi TGM Nguyễn Kim Điền, linh mục McGivney làm môn đệ đời sống gia đình Kito giáo và dẫn dắt thế hệ trẻ phục vụ quảng đại những người láng giềng của họ. 

“Qua gương sáng về cuộc sống và nhân đức của hai vị, chớ gì chúng con theo được Con Chúa là Đức Giesu Kito khít khao hơn hầu hoàn thành giới răn bác ái của Chúa và xây dựng thân thể Chúa là Giáo Hội. Xin hãy để cho niềm cảm hứng của tôi tớ chúa thúc đẩy chúng con tin tưởng hơn vào tình yêu thương của Chúa để chúng con có thể tiếp tục công việc săn sóc những người cần săn sóc và những kẻ bị bỏ rơi, cô thế bị áp bức bất công.

“Chúng con khẩn cầu Chúa vinh danh những tôi tớ Chúa là TGM Nguyễn Kim Điền và Lm McGivney trên thế gian này theo như ý dịnh và ước nguyện thánh của Chúa. 

“Nhờ sự cầu bầu của Đức Tổng và Linh mục, xin Chúa ban cho Giáo Hội Việt Nam chúng con được tốt đẹp, có đầy đủ tự do và nhiều người về với Chúa, có nhiều người Samaritano nhân hậu đưa tay giúp đỡ kẻ khốn cùng đau khổ vì bị bỏ rơi và áp bức bất công…..

“Nhờ Đức Kito Chúa chúng con. Amen.”

Fleming Island, Florida

July 15, 2013

NTC