Chúa Nhật XXX Thường Niên C

(Sirach 35: 12-14, 16-18; Tv 34; 2Tm 4:6-8, 16-18; Lc 18: 9-14)

Bác Sĩ Nguyễn Tiến Cảnh, MD  

Bài Phúc Âm hôm nay bàn về cầu nguyện qua 2 dụ ngôn (18:9-15), một dụ ngôn nói về thái độ tự cao tự đại của một người biệt phái, coi mình là đạo đức tốt lành hơn người, một dụ ngôn khuyên chúng ta phải biết tự nhận mình là kẻ tội lỗi, và hoàn toàn phụ thuộc vào lòng thương xót của Chúa. 

Bài Phúc Âm đã gợi chúng ta nhớ lại chuyện Chúa Giesu tha thứ cho người đàn bà tội lỗi (Lc 7: 36-50), trong đó cũng có cảnh trái ngược giữa thái độ của người biệt phái tên Simon và người đàn bà phạm tội nhưng yêu Chúa nên được Chúa tha thứ. 

Một trong những chủ đề mà Luca ưa thích là sự đảo ngược kết quả ngày Chúa đến, đã được Luca diễn tả rất tài tình trong bài Tin Mừng hôm nay. Câu chuyện nhắm vào một loại người đặc biệt thời bấy giờ: những người tự coi mình là giữ luật lệ khắt khe và coi những người khác là bê bối tội lỗi. Người biệt phái thuộc thành phần gọi là công chính, cầu nguyện với “chính mình”; toàn thể bài cầu nguyện của ông là nói về mình, về những cái hay đẹp của mình; ông cho ông là thần tượng, là gương sáng cho mọi người, khác hẳn với người thu thuế, một loại người bị xã hội khinh khi.

ĐỨNG THẬT XA MÀ CẦU NGUYỆN 

Nhưng trái lại, người thu thuế biết mình chẳng tốt lành gì. Ông không thể làm đảo ngược được những việc gian dối của ông. Nếu ông hối hận, cố gắng bồi hoàn lại những cái ông đã ăn gian thì cũng chẳng giúp gì được ông. Ông chẳng trông mong người ta bỏ qua và tha thứ cho ông. Điều duy nhất ông biết và có thể là ông đến trước mặt Chúa và nhận mình có tội, dù Chúa có tha thứ cho ông, ông cũng không dám hy vọng. Đây là cách duy nhất mà ông khả dĩ có thể cảm nghiệm được lời Chúa nói với ông: “Con tốt lành bởi vì cha đã chấp nhận lời con.”[1] 

Trong chuyện dụ ngôn ta thấy người thu thuế đứng thật xa mà cầu nguyện. Khoảng cách xa này không phải chỉ là khoảng cách địa dư mà còn có nghĩa khác biệt về tình trạng và thái độ của hai người  trong xã hội. Khi người thu thuế cầu nguyện, ông kêu cầu Chúa, van xin lòng Chúa thương xót! 

Câu chuyện đầy vẻ thách đố này cảnh cáo chúng ta phải coi chừng cung cách, lời ăn tiếng nói và việc làm khi cầu nguyện. Thoạt nghe, câu chuyện dụ ngôn này làm chúng ta khó chịu. Trong Do Thái giáo, nếu có ai về nhà mà không đi qua đền thánh để kiểm chứng, thì chỉ có thể là người thu thuế. Người nào làm việc cho chính phủ nước ngoài để thu thuế dân mình, kẻ cộng tác với chế độ hà khắc và tham nhũng, kẻ phản bội chính trị, kẻ có đạo  nhưng gian ác, một tên thu thuế đáng khinh bỉ, đều là những đặc trưng đáng ghét. Miệng hắn cầu nguyện thì leo lẻo “Xin Chúa Thương xót tôi / Miserere” (Tv.51), nhưng cuộc sống của hắn thì gian dối.

CUỐI CÙNG, PHÁN QUYẾT VẪN LÀ CHÚA 

Đúng thế, theo như câu chuyện thì người biệt phái đâu phải là người lưu manh, láu cá và người thu thuế cũng không phải là người quảng đại, tốt lành gì. Nếu vẽ dụ ngôn này thành bức tranh hoạt họa thì thiết nghĩ không được trung thực và thiếu công bằng. Nếu người biệt phái được vẽ thành một tên lưu manh và người thu thuế thành một anh hùng thì mỗi người đều có giá trị riêng của họ, chẳng có gì là ngạc nhiên vể ân sủng Chúa ban và câu chuyện dụ ngôn mất đi ý nghĩa đích thực của nó. Không phải tất cả mọi người biệt phái đều bất lương, gian xảo, kiêu căng, và không phải tất cả những người thu thuế đều thực sự nghèo khó, khiêm tốn và thành thật, có đời sống nội tâm sâu xa. Luca đã chẳng nói với chúng ta là tự đặt mình xa cách, khác biệt với “mọi người” là “đi về nhà cách bất chính, không được Chúa chấp nhận và ban ơn.” 

Theo như dụ ngôn của chúa Giesu, thì điều mà mỗi người nhận được đều là ơn Chúa ban nhưng không “mặc dù bất xứng” chứ không phải “bởi vì tôi tốt lành, tài giỏi.” Nếu hai nhân vật này được xem xét lại cẩn thận theo những đức tính của họ và sự mong đợi của xã hội một cách công bằng, không thiên kiến, thiên vị, thì câu chuyện vẫn gây xúc động chúng ta, vẫn tạo sức mạnh cho cả người tội lỗi lẫn người được chúc phúc, cả hai người đều có cái hay cái dở của họ. Chúng ta không thể diễn nghĩa chuyện này bằng cách miêu tả những đặc tính của các nhân vật theo nghĩa đen để khi ra khỏi cửa nhà thờ, người ta sẽ tự nhủ hay nói với người khác rằng: “Cám ơn Chúa, tôi không giống như người biệt phái.” Nên nhớ, điều đảo ngược này rất có thể bị đảo lộn lại! Cuối cùng, phán quyết vẫn là Chúa!

NGƯỜI KHIÊM TỐN CẦU NGUYỆN THÌ ĐƯỢC CHÚA LẮNG NGHE 

Tuy nhiên, người khiêm tốn cầu nguyện thì được Chúa lắng nghe. Bài đọc 1 hôm nay trong sách Sira (35:12-14, 16-18) rất phù hợp với ý nghĩa của dụ ngôn trong bài Tin Mừng Phúc Âm: “Những ai tự nguyện phụng sư Chúa thì được Chúa lắng nghe; lời khẩn cầu của họ đạt tới thiên cung. Lời cầu nguyện của những kẻ khiếm tốn vọng lên các tầng mây; nó không ngồi yên cho đến khi đạt được yêu cầu, cũng chẳng chịu thoái lui cho đến khi đấng Tối Cao đáp ứng, phán xét công minh và xác nhận người công chính và Chúa sẽ không trì hoãn.”

ĐỜI SỐNG THÁNH PHAOLO TRÀN ĐẦY NHƯ SUỐI NƯỚC THÁNH 

Bài đọc 2 thư thánh Phaolo gửi Timothy (2Tm 4:6-8, 16-18) cho chúng ta thấy công cuộc mục vụ của thánh Phaolo quả là quan trọng. Lúc ở trong tù tại Rome, Phaolo đã nhìn thấy cái chết của mình gần kề nên đã chấp nhận và hy vọng. Phaolo đã an bình trong Chúa và với chính mình, đối đầu với tử thần một cách bình thản vì biết rằng mình đã không ngại gian khổ, luôn luôn cố gắng cả cuộc đời để phục vụ Tin Mừng. Phaolo biết rằng cái chết của mình là tử vì đạo và cấp thiết. Ông coi đó là một cử chỉ hiến tế thờ phượng và ông sẽ hy sinh đổ máu đào (Xh 29: 38-40; Pl 2:17). Lúc kết thúc cuộc đời, Phaolo đã có thể chứng minh rằng mình đã hoàn thành điều mà chính chúa Kito đã nói trước về ông lúc ông ngã ngựa trở lại: “Ta sẽ chỉ cho người ấy thấy tất cả những đau khổ người ấy chịu vì danh ta”(Cv 9:16). 

Ngày nay, hình ảnh hai thánh Phero và Phao lo vẫn xừng xững tại Rome. Hai thánh Phero và Phao lo, với những đức tinh đặc thù riêng của mỗi người và những cảm nghiệm của cá nhân và giáo hội chứng minh rằng Thiên Chúa không bao giờ bỏ rơi các ngài, ngay cả những lúc bị thử thách cam go nhất. Chúa đã ở với Phero để giải cứu ông khỏi tay những kẻ thù tại Jerusalem; Chúa đã ở với Phaolo liên tục trong mọi công tác tông đồ để truyền thông cho ông sức mạnh của ân sủng Chúa, để biến ông thành kẻ tuyên xưng Tin Mừng cho dân ngoại, cho mọi quốc gia không hề hoảng sợ (2Tm 4:17). 

Cuộc đời Phao lo đã rập khuôn với cuộc đời chúa Giesu. Trong bữa tiệc ly, chúa Giesu đã nói trước về biến cố trên đồi Calvary, Người chấp nhận cái chết trên thập giá, và với sự chấp nhận ấy, ngài biến bạo động thành ban ơn và tận hiến, “ Ngay cả nếu tôi phải đổ máu ra như suối nước thánh để làm của lễ cho niềm tin của anh em dâng lên Chúa thì tôi cũng  vui mừng và chia sẻ niềm vui ấy với tất cả anh em”. Phao lo nói như vậy trong thư gửi cho tín hữu Philiphe 2:17 trong lúc việc tử đạo của chính ngài đã sát kề. Tại bữa tiệc ly, thánh giá đã hiện diện, chúa Giesu đã chấp nhận và hiến tế.

ĐÔI LỜI KẾT:  SỐNG LIÊN LỈ MẬT THIẾT VỚI THIÊN CHÚA 

Để kết luận, xin trích một đoạn trong thư Đức Biển Đức XVI gửi các chủng sinh, được công bố ngày 18-10-2010 để cùng suy niệm. Dù được viết vào dịp kết thúc năm linh mục, lá thư cũng có thể áp dụng cho tất cả chúng ta vì được viết dưới ánh sáng bài Tin Mừng Phúc Âm hôm nay. 

“Bất cứ ai ước muốn trở thành linh mục thì trước tiên và trên hết phải là ‘người của Chúa’ như kiểu nói của thánh Phaolo (2Tm 4:16). Đối với chúng ta, Thiên Chúa không phải là một giả thiết trừu tượng, người cũng không phải là kẻ xa lạ đã để lại quang cảnh sau hiện tượng “big bang”. Thiên Chúa biểu lộ chính Người trong Đức Giesu Kito. Trước mặt Đức Giesu Kito, ta thấy mặt Thiên Chúa. Trong lời Người, chúng ta nghe chính lời Thiên Chúa nói với chúng ta. Nó cho thấy, điều quan trọng nhất trên bước đường đi tới thiên chức linh mục và trong suốt đời sống linh mục của chúng ta là tình liên đới của từng cá nhân chúng ta với Thiên Chúa trong Đức Giesu Kito. 

“Linh mục không phải là người lãnh đạo một đoàn thể phải cố công bảo toàn và phát triển các hội viên. Linh mục là sứ giả của Thiên Chúa được sai đến với dân người. Chúa muốn ông hướng dẫn họ đến với Chúa, và theo phương cách đó, nuôi dưỡng sự hiệp thông thực sự giữa mọi người nam và nữ. Do đó, quả là quan trọng, anh em thân mến, anh em phải học cách sống mật thiết và liên lỉ với Thiên Chúa. Khi Chúa biểu chúng ta phải ‘cầu nguyện liên lỉ’, rõ ràng Người không đòi hỏi chúng ta phải đọc những kinh cầu dài vô tận, nhưng người khuyến cáo chúng ta đừng bao giờ để mất tình thân thiết nội tâm của chúng ta với Thiên Chúa. 

“Cầu nguyện là làm triển nở tình thân thiết ấy. Vậy thì điều quan trọng là mỗi ngày của chúng ta đều phải bắt đầu và kết thúc bằng cầu nguyện; Chúng ta lắng nghe Chúa như là đọc Kinh Thánh vậy; Chúng ta chia sẻ với Người những ước nguyện và hy vọng của chúng ta, những vui mừng và sầu buồn của chúng ta, những thất bại và những tri ân của chúng ta đối với tất cả những ân phúc người ban, vậy thì chúng ta phải luôn luôn có Người hiện diện trước mặt chúng ta như điểm tham khảo hướng dẫn cho đời sống chúng ta. Với phương cách đó, chúng ta sẽ nhận ra những thất bại của chúng ta và cải tiến, nhưng cũng nhận thức ra được vẻ đẹp và tốt lành mà chúng ta có được nhưng không để mà tạ ơn. Với lòng biết ơn, chúng ta sẽ hứng khởi vì có Thiên Chúa ở gần chúng ta và chúng ta có thể phụng sự Người” 

Chớ gì Chúa biến chúng ta thành những người đầy tớ xứng đáng hơn để chúng ta làm những điều chúng ta phải làm, không bon chen, không chú ý đến chuyện tốt hơn người hay cao trọng hơn người, nhưng nhận thức ra mình là những đầy tớ thấp hèn hơn những đầy tớ khác, vì lẽ chúng ta đã được cho, được tha thứ và được chúc phúc quá nhiều. 

Chớ gì Thiên Chúa ban cho chúng ta trái tim quảng đại khi chúng ta phục vụ Chúa và yêu Chúa nơi tha nhân. Sáng danh Thiên Chúa bây giờ và đến muôn đời! 

Fleming Island, Florida

Oct. 23, 2013

NTC