Ngày Tết chúng ta
sắm mặc, sửa ăn, ngày đầu năm chúng ta đi chúc tết nhau, con cháu tết ông bà cha
mẹ, người dưới chúc tết người trên, với biết bao nhiêu lời chúc tốt đẹp, kèm
theo những món quà thơm thảo bày tỏ lòng biết ơn, kính quí, thảo hiếu với người
trên, anh em nâng chén chúc tụng nhau.
Ngày Mồng Hai Tết,
Giáo hội dạy chúng ta dâng tấm lòng thành, kính nhớ tổ tiên: “Ca tụng các bậc
cha ông của chúng ta đã sống qua các thời đại” (Hc 44, 1, 10-15). Quả thật,
có được ngày đầu năm hoan hỷ vui xuân, làm sao chúng ta lại quên công, bỏ nghĩa
các bậc tiền nhân được, chúng ta là phận cháu con đã và đang thừa hưởng gia tài
ân đức các ngài để lại, nên phải “kể lại sự khôn ngoan của các ngài” để
noi theo, các ngài đã giữ các Điều Răn của Chúa, cháu con cũng phải một mực
trung thành. Như thế, dòng dõi các ngài mới trường tồn vạn đại. (x. Hc 44, 1,
10-15)
Chúa truyền
phải thảo kính mẹ cha
Thụ ơn ắt phải báo
đền, mẹ cha là hình ảnh của Thiên Chúa: ngoài việc sinh thành, dưỡng dục, các
ngài còn là người đại diện Chúa, là hình ảnh của Thiên Chúa tình thương hằng bao
bọc, che chở và nuôi dưỡng chúng ta nên người. Chính trong bậc sống gia đình,
cha mẹ được Thiên Chúa mời gọi để cộng tác vào chương trình tạo dựng của Ngài,
để cho ra đời những người con, mang hình ảnh Chúa, và tô điểm thêm cho trái đất
nhiều người ca ngợi và kính sợ Chúa.Vì thế, trong bổn phận thảo hiếu, ngoài việc
con cái phải phụng dưỡng, giúp đỡ cha mẹ khi già yếu, còn phải hằng ngày cầu
nguyện cho cha mẹ: luôn sống xứng bậc mình, sẵn sàng hy sinh để nuôi dưỡng và
giáo dục cho tròn bổn phận mình. Thiên Chúa dạy chúng ta: “Hãy thảo kính cha
mẹ” (Mc.7, 8-13). Phụng dưỡng mẹ cha theo đúng lời Chúa truyền dạy, chớ dựa
vào: “truyền thống của cha ông mà hủy bỏ lời Thiên Chúa”. (Mt 13, 6) Nhớ
đến công ơn sinh thành, dưỡng dục, tất cả chúng ta đều phải biết sống hiếu thảo,
vâng lời, giúp đỡ cha mẹ lúc sinh thời cũng như khi đã khuất bóng.
Việc “đền ơn đáp
nghĩa” là một nghĩa vụ thiêng liêng để được phần phúc và sống lâu dài trên địa
cầu này, đó là những ước mơ và lời cầu chúc trên cửa miệng của chúng ta trong
ngày đầu năm mới như hạnh phúc, khang an và trường thọ. Vậy đâu là
bí quyết để những lời chúc đó trở thành hiện thực? Thưa là áp dụng lời Chúa dạy:
“Hãy thảo kính mẹ cha”; “Ai thảo kính cha sẽ được sống lâu dài”
(Hc 3, 6). Thánh Phaolô Tông đồ khuyên chúng ta “Kẻ làm con hãy vâng lời cha
mẹ, theo tinh thần của Chúa, vì đó là điều phải đạo. Hãy tôn kính cha mẹ. Đó là
điều răn thứ nhất có kèm theo lời hứa: Để ngươi được hạnh phúc và trường thọ
trên mặt đất này” (Ep 6,1).
Thực hành chữ
hiếu là thể hiện đạo lý dân tộc
Thật phù hợp với
đạo lý dân tộc Việt Nam, chiếc bánh chưng, một sản phẩm cổ truyền, một chứng
tích của đạo lý, chúng ta làm để ăn ngày Tết nhắc nhớ chúng ta mang nặng nghĩa
mẹ tình cha. Bởi Lang Liêu, vị hoàng tử thứ mười tám, con người hiền lành, hiếu
thảo đã dâng lên vua cha thứ bánh chưng tượng trưng cho đất, bánh dầy tượng
trưng cho trời; với ý nghĩa xem công cha nghĩa mẹ to lớn như trời cao đất rộng,
che chở cho con cái sống an vui giữa đời.
Vì cha nên mới
có mình,
Mẹ cha đối đáp
công trình biết bao
Ơn này sánh với
trời cao
Trong lòng con
dám lúc nào lãng quên
Ngày Tết, cầm bánh
chưng lên ăn, làm chúng ta nhớ đến tổ tiên để tỏ lòng hiếu thảo như: thăm viếng,
chúc tết, giúp đỡ là một lẽ, chúng ta còn phải xin lễ cầu nguyện cho những người
đã khuất. Tất cả đều là những nghĩa cử cần thiết, không thể thiếu được.
“Cây có cội,
nước có nguồn, con người có tổ có tông: có cha có mẹ, có ông có bà”. Ai
trong chúng ta cũng đều thuộc nằm lòng những câu ca dao tục ngữ của người xưa
răn dạy về đạo hiếu đối với mẹ cha.
Tôn kính
Công cha nghĩa
mẹ cao dày,
Cưu mang trứng
nước những ngày còn thơ.
Nuôi con khó
nhọc đến giờ,
Trưởng thành
con phải biết kính thờ song thân.”
Phụng dưỡng
Còn nữa, phận làm
con đối với cha mẹ:
“Khi ấm lạnh ta
hầu săn sóc
Xem cháo cơm
thay thế mọi bề
Ra vào thăm hỏi
từng khi
Người đà vô sự
ta thì an tâm.”
(Nguyễn Trãi, Gia Huấn Ca)
Vâng lời
Dạy sao cho
được con hiền
Để cho cha mẹ
khỏi phiền về con
Một niềm phép
tắc nết na
Biết sống biết
kính mới là khôn ngoan
Có một số người,
không biết sống đạo gì mà lại đối xử nhất trọng nhất khinh. Bởi vì đối với người
Việt Nam, tương quan với họ hàng gia tộc là điều quan trọng. Lấy vợ, lấy chồng
không chỉ là lấy một người mà “lấy” cả họ hàng nhà chồng, nhà vợ. Cách cư xử với
họ hàng bên chồng hay bên vợ không chỉ liên quan đến bản thân mà còn liên quan
đến cả họ hàng bên mình.
Trong tác phẩm
“Gia Huấn Ca” Nguyễn Trãi đã đề cao đạo đức, và chữ hiếu được nhấn mạnh rất rõ:
“Dù nội ngoại
bên nào cũng vậy,
Đừng tranh dành
bên ấy, bên này,
Cù lao đội đức
cao dày,
Phải lo hiếu
kính đêm ngày khăng khăng.”
(Nguyễn Trãi, Gia
Huấn Ca)
Khi cha mẹ qua
đời
Con cái tỏ lòng
hiếu kính bằng cách lo an táng chu đáo, cầu nguyện và xin lễ cho cha mẹ. Không
những cầu nguyện cho cha mẹ, con cái còn xin cha mẹ cầu nguyện cho mình trước
mặt Chúa, như khi còn sống, các ngài vẫn cầu nguyện cho mình.
Hội Thánh Công
giáo nhìn nhận đó là một hình thức tốt đẹp để bày tỏ lòng tưởng nhớ công ơn tiền
nhân. Hội Thánh khuyến khích các tín hữu phát huy những tinh hoa trong văn hoá
dân tộc.
Thực hành chữ
hiếu
Trong ngày Mồng
Hai Tết năm nay chúng ta hãy nhìn qua lại lòng hiếu thảo của chúng ta đối với tổ
tiên, ông bà, cha mẹ để mà yêu mến, biết ơn, vâng lời và giúp đỡ các ngài khi
còn sống và đã qua đời. Đồng thời Lời Chúa nhắc cho chúng ta phải thi hành bổn
phận thảo hiếu của chúng ta.
Ai mà phụ nghĩa
quên công
Thì đeo trăm
cánh hoa hồng chẳng thơm. (Ca
dao)
Xin Chúa trả công
bội hậu đời này và đời sau cho những bậc đã sinh thành dưỡng dục chúng con, và
giúp chúng con luôn sống cho phải đạo đối với các Ngài. Amen.
Lm. Antôn Nguyễn
Văn Độ