Cách đây vài tuần có đọc được trên mạng một lá thư của một
người học trò gửi cho Thầy của mình…Câu chuyện trong lá thư…có vẻ “khó tin”…vì
nó quá đẹp…Thế nhưng chính cái đẹp này lại là điều cần nói đến nên – dù là thật
hay không thật – thì cũng không là vấn đề, miễn là cái đẹp được trân trọng và
đáng để chúng ta suy gẫm…Câu chuyện đẹp ấy như thế này :
Chú xe ôm dừng xe trước cổng cho cô sinh viên xuống. Bất
ngờ cô đưa cho chú gói quà và nói:
Chú về nhà rồi mở ra xem nhé. Bắt đầu từ ngày mai cháu
không đi học nữa. Hôm nay cháu đã tốt nghiệp rồi. Cám ơn chú nhiều…
Chú xe ôm về nhà, cất xe, vào phòng mở gói quà ra, ngoài
bộ quần áo còn có cả một số tiền lớn, và một bức thư như sau:
Thưa Thầy, em là Tuyết Lan, học toán với Thầy năm lớp sáu
ở trường Nguyễn Trãi…Lên lớp 9 thì em nghe tin Thầy bị giảm biên chế, đồng thời
Thầy cũng bị đau giây thanh quản nên khó nói. Từ đó, Thầy đi lái xe ôm kiếm sống,
lúc nào cũng đeo khầu trang kín mít để đừng có học trò nào nhận ra. Nhưng em đã
nhận ra Thầy khi Thầy ngồi đón khách ở ngã tư Bình Hưng. Từ đó, em không tự đạp
xe đi học nữa mà đặt “mối” Thầy chở em đi học suốt hết lớp 9, hết phổ thông, và
lên đại học…
Sáng nào đi học, em cũng lấy theo ba phần ăn: một cho em
đến lớp ngồi ăn, hai biếu Thầy một phần, và ba là biếu bà bán vé số ở góc đường
Nguyễn Du…
Ngày nào em cũng mua cho bà mấy tờ vé số, rất mong trúng
số, nhưng chẳng hy vọng lắm…
Bố mẹ em hay thắc mắc về hành vi của em, nhưng vì cưng em…nên
bố mẹ cũng chiều ý em…
Em phát hiện Thầy rất yêu nghề dạy học. Dù không đến lớp
nữa, nhưng Thầy đã lập một trang web dạy kèm cho tất cả những ai bị yếu toán.
Thầy đã dạy dỗ tận tình, giúp nhiều bạn lấy lại căn bản toán bị mất, để các bạn
có nền tảng học tiếp. Thầy cứ tập trung hướng dẫn biết bao học sinh trung học cơ
sở trở nên vững về toán…
Thì ra ban ngày Thầy chạy xe ôm, ban đêm Thầy lên internet
để dạy học miễn phí. Em nhận ra Thầy vì cách nói quen thuộc của Thầy: “Học như
các em thì còn lâu mời thành bác sĩ !”. Lên mạng rồi mà Thầy vẫn nói bông đùa
như thế. Thầy vẫn hay nói vào cuối các buổi học là các em gắng học để sau này
phụng sự cho đời. Bây giờ lên mạng, Thầy vẫn nói câu đó. Trong cuộc đời thực,
Thầy là chú xe ôm đen đúa vất vả, nhưng trên mạng, Thầy vẫn còn uy phong của một
thầy giáo tận tụy, hiền lành, thông minh…
Hình như trời không phụ lòng người, Thầy không biết là em
mua mãi rồi cũng trúng số độc đắc, lúc đó em đang học năm thứ III. Em lĩnh tiền
rồi đưa hết vào gửi tiết kiệm ở ngân hàng. Em kiên nhẫn chờ đến hôm nay…
Hôm nay em đã tốt nghiệp nên sẽ không còn đi xe ôm nữa mà
sẽ tự lái xe máy đi làm. Em biếu Thầy toàn bộ số tiền trúng số độc đắc của em
như chút tấm lòng của người học trò ngày xưa, mà sự thành công của em hôm nay đã
có bàn tay, tấm lòng của Thầy trong đó…
Bụi phấn rơi cho lòng ai mở lối
Làm nhịp cầu thủa trước nối thủa sau
Bài chưa xong ngồi cặm cụi đêm thâu
Ơn người dạy, bạc mái đầu khó trả. (sưu tầm)…
Còn ở trong cuốn “Tâm Hồn Cao Thượng” của tác giả Edmondo De
Amicis, cậu bé Enrico cũng có dịp về thăm lại Thầy giáo cũ của cha mình…Người
viết xin được ghi lại tâm tình Thầy/Trò ở giây phút cuối ngày thăm viếng đầy ơn
nghĩa ấy:
Hơn hai giờ chiều một chút, chúng tôi rời khỏi quán (nơi
hai cha con đãi Thầy cũ một bữa trưa – nv). Thầy Crosetti muốn đưa chúng tôi ra
ga. Bố tôi lại chìa tay ra cho Thầy vịn vào, còn tôi cầm ba-toong cho Thầy.
Người qua đường đứng lại nhìn, vì tất cả đều biết Thầy, một vài người lên tiếng
chào. Tới một quãng giữa phố, từ một cánh cửa sổ để ngỏ vọng ra tiếng trẻ con
đọc bài. Thầy dừng lại, trông có vẻ đượm buồn. Thầy nói:
-Trò Bottini, cảnh này khiến ta đau lòng lắm, khi ta nghe
tiếng trẻ nhỏ đọc bài trên lớp mà ta lại không có mặt ở đó, khi nghĩ rằng có
người khác đang dạy dỗ chúng thay chỗ ta. Ta đã nghe tiếng nhạc này suốt sáu
mươi năm, và ta yêu mến cái âm thánh đó. Bây giờ ta bị tách ra khỏi cái gia đình
ấy rồi, vậy là ta không còn con cái gì nữa.
-Không đâu, thưa Thầy – Bố tôi trả lời – Thầy vẫn còn có
rất nhiều người con ở khắp nơi trên thế giới, họ vẫn nhớ về Thầy, như con luôn
nhớ về Thầy.
-Không, không – Thầy buồn bã trả lời – Ta không còn lớp
nào để dạy, ta không còn đứa con nào nữa. Không có con cái, ta không còn sống
được bao lâu nữa. Mạng sống của ta giờ tính từng ngày.
-Xin Thày đừng nói thế, đừng nghĩ về chuyện đó nữa. Thầy
đã làm được rất nhiều việc tốt, bằng rất nhiều cách khác nhau. Thầy đã sử dụng
cuộc đời của mình một cách cao quý !
Thầy Crosetti đưa mái đầu bạc trắng của mình vào vai bố
tôi một lúc, tay Thầy nắm chặt tay tôi.
Chúng tôi ra ga. Tàu chuẩn bị chạy. Bố tôi hôn hai má Thầy
và nói:
-Tạm biệt Thầy!
-Tạm biệt trò! Cám ơn con! Tạm biệt. – Thầy nói, hai tay
run rẩy cầm lất tay bố tôi đặt lên lồng ngực.
Tới lượt tôi hôn Thầy, tôi thấy mặt Thầy đã đầm nước mắt.
Bố đưa tôi vào khoang tàu, và trước khi tàu lăn bánh, bố nhanh nhẹn gỡ cây ba-
toong cũ kỹ trong tay Thầy ra, thay vào đó là cây ba- toong chắc chắn và đẹp đẽ
của ông, cây ba- toong có cán bằng bạc bên trên có khắc chữ cái đầu tên bố. Bố
nói:
-Thầy hãy giữ nó làm kỷ niệm nhé.
Thầy cố gắng đưa trả nó và lấy lại chiếc gậy cũ, nhưng bố
tôi đã ở trong tàu và đóng cửa lại. Tàu chuyển bánh.
-Tạm biệt Thầy, thầy giáo kính yêu của con !
-Tạm biệt con trai của ta. Xin Chúa phù hộ vì con đã tới
đây an ủi tuổi già cô quạnh này.
-Hẹn gặp lại Thầy ! – Bố tôinói to, giọng đầy xúc động.
Thầy giáo lắc đầu như muốn nói: “Chúng ta sẽ không bao giờ
gặp lại nhau nữa”. Nhưng bố tôi đinh ninh nhắc lại:
-Có, có chứ. Chúng ta sẽ gặp lại nhau.
Thầy trả lời bằng cách giơ bàn tay run rẩy lên trời như
muốn nói: “Chúng ta sẽ gặp nhau trên đó!”
Tàu đưa chúng tôi đi xa dần, trên sân ga vẫn còn thấy Thầy
đứng đó với bàn tay giơ cao.
Thời gian này trên Truyền Hình - ở phần Tin Tức – lại thấy có
mấy câu chuyện buồn về người thầy giáo…và điều tệ hại hơn là những chuyện ấy cứ
được nhắc đi nhắc lại ít ra cũng vài ba buổi Thời Sự như vậy…Dĩ nhiên những
chuyện được nhai đi nhai lại ấy của một số ít – rất ít - những trường hợp… chẳng
ăn nhập gì đến đại đa số những người thầy tận tâm tận lực hằng ngày cho sự
nghiệp “trăm năm trồng người” của mình…Nhưng dù sao cũng để lại chút gì
đó chua xót…Nhất là khi phụ huynh đã khá quen với những gì trên mạng…nên cũng dễ
để có những phản ứng…rất ư là “mạng xã hội !”…Thực tế là không ít những người
thầy – để được đứng trên bục giảng – cũng đã phải trải qua không biết bao nhiêu
là thử thách…Ngoài những năm tháng đi qua các chặng đường của ngành học, còn
phải chạy đôn chạy đáo hết phòng nọ, cơ quan kia…để có thể được tuyển dụng…Về
đến ngôi trường mình phục vụ…thì bên trên, bên dưới, cạnh phải, cạnh trái…đủ thứ
áp lực…Lương công nhân viên chức lại quá bọt bèo…Cách đây một thời gian có tình
trạng cắt hợp đồng với một số giáo viên ở một vài tỉnh thành…và trên Truyền Hình,
người xem cũng thấy chua xót khi nhìn thấy những khuôn mặt nhạt nhòa nước mắt…với
một nỗi lo rất thật: Đóng góp công sức suốt thời tuổi trẻ, và đến khi đã lớn
tuổi thì mất việc, họ không còn có thể tìm được công việc ở bât cứ đâu…
Theo dõi chương trình “Cặp Lá Yêu Thương” và người viết thấy
là mỗi khi được hỏi: Lớn lên con muốn làm gì ? Thì hầu hết các em đều trả lời :
Ước mong là thầy, cô giáo hay làm bác sĩ…Nghĩa là trong đầu óc các em: Thầy, cô
giáo và bác sĩ…vẫn là những con người tốt, có điều kiện để làm ích cho con người,
cho xã hội…
Cách đây bốn chục năm hơn - ở cái thời tem phiếu – khi mà
khẩu phần lương thực hằng tháng của giáo viên là 15 kg bao gồm 8 kg gạo và 7 kg
mầu với những lát sắn hay khoai khô nhiều bụi bặm, vài ba anh chị bạn giáo viên
trong khu vực đến gặp và ngỏ ý xin ý kiến về việc nghỉ dạy, người viết đã động
viên họ: Ráng lên, bục giảng là của các bạn…và học trò là sự nghiệp…Bỏ dạy, các
bạn để lớp trẻ lại cho ai ? Và lớp trẻ ấy – trong hôm nay – đã có rất nhiều bạn
thành công cũng như thành danh…
Ngòi bút liên lỉ đấu tranh cho những người phải bám trên mảnh
đất của mình để sinh tồn, John Steibeck (1902-1968) đã có chia sẻ : Một thầy
giáo tuyệt vời cũng là một nghệ sĩ tuyệt vời và trên thế giới chỉ có số ít những
người như vậy. Dạy học là nghệ thuật vĩ đại nhất vì đó là sự kết hợp giữa lý trí
và tinh thần.
Còn Jacques Bazun lại có một trải nghiệm : Với nghề dạy
học không thể nhìn thấy kết quả của một ngày làm việc. Kết quả ấy vô hình và có
lẽ vẫn còn đó đến 20 năm sau.
Và Sidney Hook thì tôn vinh: Bất cứ ai khi nhớ đến thời đi
học đều nhớ đến thầy,cô giáo chứ không phải là các phương pháp hay kỹ thuật
giảng dạy. Thầy cô chính là trái tim của hệ thống giáo dục.
Lm Giuse Ngô Mạnh Điệp.