Ngày thế giới chống lại lao động trẻ em nhắc nhở chúng ta rằng chúng ta đang thất bại trong việc cung cấp một thế giới tốt hơn cho hàng triệu trẻ em nghèo.

Một trẻ em làm công nhân được tuyển dụng trong việc đào đường để nâng cấp các tiện ích ở thủ đô Dhaka, Bangladesh. (Ảnh: Stephan Uttom / Tin tức UCA)

[1]Nhiếp ảnh gia người Bangladesh nổi tiếng GMB Akash đã đăng một hình ảnh lên Facebook vào ngày 10 tháng 6 cho thấy một bé gái khoảng 10 tuổi, mặc đồng phục trường, cưỡi xe kéo tự động với cha mình tại một tín hiệu giao thông ở thủ đô Dhaka. Đứng gần đó, một cậu bé bằng tuổi cô đang cố bán bỏng ngô cho cô.

Chú thích có nội dung: Ở tuổi mà em nên chơi và học, em lại đang kiếm tiền để lấp đầy dạ dày của mình! Không ai xứng đáng với tuổi thơ này!

Hàng ngàn người bày tỏ mình bị sốc trước thực tế đáng buồn này, trong khi hàng chục người đổ lỗi cho cha mẹ của cậu bé và các hệ thống xã hội và nhà nước thất bại vì không đảm bảo được sự giáo dục đúng mức cho em .

Khung cảnh đó gây sốc và đau lòng nhưng đó lại là một bức tranh quen thuộc ở các quốc gia nghèo và đang phát triển trên thế giới. Hàng triệu trẻ em tiếp tục đánh mất tuổi thơ, tiềm năng và ước mơ của mình mỗi năm.

Khoảng 153 triệu trẻ em trong độ tuổi 5-17, hoặc gần một phần mười, đang tham gia lao động trẻ em trên toàn cầu, bao gồm 73 triệu việc làm nguy hiểm, theo Liên Hợp Quốc.

Nam Á, chiếm một phần ba số người nghèo trên thế giới, là nơi cư trú của 17 triệu lao động trẻ em và 50 triệu trẻ em nghỉ học, Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) đưa tin.

ILO lưu ý rằng một số lượng đáng kể lao động trong độ tuổi 15-17 ở Nam Á có liên quan đến các công việc nguy hiểm - 75% ở Bangladesh, 72% ở Sri Lanka, 41% ở Pakistan, 30% ở Nepal, 20% ở Ấn Độ và 6% ở Ấn Độ ở Bhutan.

Tất cả các quốc gia này đã phê chuẩn Công ước của ILO[2] về các hình thức lao động trẻ em tồi tệ nhất năm 1999, nhưng có rất ít thay đổi về việc loại bỏ lao động trẻ em trong khu vực.

Ở Bangladesh, cảnh tượng vẫn gần như giống như một thập kỷ trước.

Nước này đã thông qua Chính sách lao động trẻ em quốc gia năm 2010 và được cho là sẽ thực hiện chính sách đó thông qua kế hoạch hành động quốc gia từ năm 2012 đến năm 2016. Nhưng vẫn còn trong tình trạng lấp lửng.

Vào năm 2015, Bangladesh đặt ra một độ tuổi tối thiểu cho lao động trẻ em trong nước trong Chính sách bảo vệ và phúc lợi của người lao động trong nước để giải quyết các vấn đề của lao động trẻ em vị thành niên và mức độ lạm dụng cao. Đến bây giờ, nó vẫn là một con hổ giấy.

Ngoài Bộ Phụ nữ và Trẻ em, khoảng 263 tổ chức phi chính phủ có liên kết với cơ quan bảo vệ quyền trẻ em quốc gia, Diễn đàn Quyền trẻ em Bangladesh, và những tổ chức này được cho là nhằm thúc đẩy quyền của trẻ em ở nước này.

Một cuộc thăm dò truyền thông cho thấy 90 phần trăm các nhóm này không liên quan trực tiếp đến các vấn đề liên quan đến trẻ em; thay vào đó, họ tham gia vào các vấn đề bao gồm phụ nữ, môi trường, phát triển nông thôn và tín dụng vi mô. Thật nực cười làm sao!

Giáo hội và các tổ chức Công giáo bao gồm Caritas điều hành các chương trình tập trung vào trẻ em, trong đó ưu tiên xóa đói giảm nghèo và hỗ trợ giáo dục trẻ em nghèo như một cách giảm lao động trẻ em và bỏ học. Tuy nhiên, phạm vi của chúng chỉ giới hạn ở các khu vực thành thị và nông thôn cụ thể, vì vậy nhiều trẻ em ở nơi làm việc và ngoài trường học không gặt hái được những lợi ích nào.

Vào năm 2017, Giáo hội Bangladesh đã tham gia chiến dịch toàn cầu 100 triệu của nhà giáo dục Ấn Độ đoạt giải Nobel Kailash Satyarthi để loại bỏ lao động trẻ em và bóc lột trẻ em và thúc đẩy giáo dục cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn. 

Ngoài các chương trình thường xuyên của Giáo hội dành cho trẻ em, không biết có bất cứ điều gì đã được thực hiện kể từ đó để nhận ra cam kết này đã được thực hiện từ ba năm trước. 

Mặc dù việc sử dụng lao động chưa đủ tuổi trong các công việc và ngành công nghiệp nguy hiểm là hành vi phạm tội có thể bị trừng phạt, nhưng hầu hết tất cả các lĩnh vực đó bao gồm phá tàu, thuộc da, xây dựng, lò gạch, may mặc và vận chuyển đều sử dụng lao động trẻ em.

Với một phần tư trong số hơn 160 triệu người Bangladesh được phân loại là nghèo khổ, nghèo đói là động lực chính của lao động trẻ em mặc dù giáo dục tiểu học được miễn phí trong các trường chính phủ.

Các gia đình đấu tranh để xoay sở có hai bữa ăn mỗi ngày, điều này có nghĩa là gửi con đi làm thì có giá trị hơn là cho con đến trường. Họ không quan tâm đến bản chất của công việc miễn là nó mang lại tiền cho gia đình.

Việc đánh mất thời thơ ấu và sự giáo dục như thế này có thể vừa là bắt buộc vừa là tình thế.

Vài năm trước, một thợ cơ khí 14 tuổi ở Dhaka gần như đã khóc khi nhớ lại việc thích đến trường nhưng bỏ học để nuôi mẹ, một công nhân trong nước, sau khi người cha kéo xe của anh qua đời trong một tai nạn.

Tại Kawran Bazar, chợ bán sỉ các mặt hàng bếp núc lớn nhất, hàng trăm trẻ nhỏ từ các khu ổ chuột gần đó thu thập rau còn lại với cha mẹ để bán và kiếm thêm tiền cho gia đình.

Lao động trẻ em cũng khiến trẻ em gặp nhiều rủi ro và bóc lột. Thường thì chúng bị chủ nhân ngược đãi và đối mặt với sự lạm dụng thể chất và tâm lý. Tội phạm và những kẻ buôn bán ma túy khai thác chúng cho các tội phạm như móc túi, buôn lậu và buôn bán ma túy, và cuối cùng chúng trở thành tội phạm và nghiện ma túy.

Trong những năm gần đây, một loạt các vụ lạm dụng tàn bạo và giết hại công nhân trẻ em đã gây chấn động cả nước. Năm 2015, một tòa án đã kết án hai người đàn ông tử hình vì giết chết Rakib 13 tuổi ở quận Khulna. Những kẻ giết người, chủ cũ của Rakib và trợ lý của hắn ta, đã bơm đầy không khí vào em thiếu niên này sau khi em nói với họ rằng em sẽ rời bỏ công việc tại nhà để xe của họ để làm việc cho một đối thủ cạnh tranh. Thật là dã man!

Ngày nay, hàng triệu trẻ em tiếp tục bị tước mất cơ hội giáo dục và một tuổi thơ thú vị, và tiềm năng phát triển của chúng và tiềm năng có được một cuộc sống tốt hơn bị thu ngắn ở Châu Á, Châu Phi và các nơi khác trên thế giới. Chúng phải đối mặt với những nguy hiểm và vẫn dễ bị lợi dụng, bị lạm dụng và bị giết ở mọi nơi từ đường phố đến nơi làm việc.

Điều đáng buồn nhất là thế giới đã quen với hoàn cảnh của những đứa trẻ này và chúng ta không coi đó là một vấn đề lớn nữa. Chúng ta không còn nhận ra cái chết từ trong trứng nước của thời thơ ấu và giấc mơ của vô số trẻ em là một bi kịch của nhân loại nữa.

Ngày thế giới chống lao động trẻ em ngày nay có thể là một lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng chúng ta đã không đóng tròn vai trò của mình trong việc đảm bảo một thế giới tốt hơn cho hàng triệu trẻ em nghèo và suy sụp.

[3]Trong buổi tiếp kiến chung ngày 10 tháng sáu 2020, Đức Thánh Cha nhớ đến các trẻ em nạn nhân bị bóc lột lao động, bị cướp mất tuổi thơ.

Đức Thánh Cha đã đưa ra lời kêu gọi bảo vệ các em. Ngài nói:

"Thứ Sáu tới, ngày 12/06, là Ngày thế giới chống lại sự bóc lột sức lao động trẻ em, một hiện tượng cướp đi tuổi thơ của các bé trai và bé gái và gây nguy hiểm cho sự phát triển toàn diện của các em. Trong tình cảnh khẩn cấp về y tế hiện tại, tại các quốc gia, nhiều trẻ em và thanh thiếu niên buộc phải làm việc không cân xứng với tuổi của các em, để giúp đỡ các gia đình trong cảnh đói nghèo cùng cực. Trong nhiều trường hợp, đây là những hình thức nô lệ và tù đày, với hậu quả là sự đau khổ về thể xác và tâm lý. Tất cả chúng ta chịu trách nhiệm về điều này”.

“Tôi kêu gọi các tổ chức đưa ra mọi nỗ lực để bảo vệ trẻ vị thành niên, lấp đầy những khoảng trống kinh tế và xã hội là nguồn gốc của sự năng động bị bóp méo mà thật không may là các em bị cuốn vào. Trẻ em là tương lai của gia đình nhân loại: tất cả chúng ta đều có nhiệm vụ thúc đẩy sự phát triển, sức khỏe và sự thanh bình cho các em!”.

[4]Lạy Chúa,

Chúng con tạ ơn Chúa vì có nhiều em nhỏ có được mái ấm gia đình chở che khi trái gió trở trời, có bàn tay cha mẹ nâng đỡ, được cắp sách đến trường, được vui chơi bên chúng bạn, được giáo dục trong những môi trường tốt.

Chúng con  xin dâng lên Chúa những em thiếu may mắn hơn, bị tước đoạt hết tuổi thơ và không có điều kiện để sống những sở thích và nguyện vọng của mình.

Xin Chúa ban ơn cho các bậc cha mẹ, giúp họ biết ý thức trách nhiệm hơn trong vai trò của mình. Xin ban cho các nhà lãnh đạo quốc gia biết chăm lo nhiều hơn đến thế hệ nhỏ qua các chính sách công minh và hiệu quả. Xin Chúa cũng giúp cho các nhà hảo tâm biết mở rộng đôi tay, giúp đỡ vật chất và tinh thần cho các em trên các vùng miền thiếu thốn.

Xin Chúa ban ơn cho các em để các em có điều kiện sống những chuỗi ngày thơ bé ngập tràn màu hồng mộng mơ, để khi lớn lên, các em có thể trở thành những con người đứng đắn, đủ sức dựng xây xã hội và thế giới ngày một tốt đẹp hơn. Amen.

[5]Chúa ơi,

Hãy giúp đỡ trẻ em của thế giới này.

Chúng bị tổn thương và đang tổn thương

Và bị đè nát bên dưới sức nặng của sự điên rồ của chúng con.

Hãy ban phước cho các em, và đánh thức chúng con trước khi quá muộn.

Amen.

Phê-rô Phạm Văn Trung.