Trần Mỹ Duyệt

Qua Tông Thư “Patris corde” (Với Trái Tim của Người Cha), kỷ niệm 150 năm ngày Thánh Giuse được Chân Phước Giáo Hoàng Piô IX công nhận là Quan Thày của Giáo Hội, Đức Thánh Cha Phanxicô đã công bố “Năm Thánh Giuse” bắt đầu từ ngày 8 tháng 12 năm 2020, đến ngày 8 tháng 12 năm 2021.  

Năm Thánh Giuse đã được khai mạc trong không khí vui mừng của hồng ân Giáng Sinh, chúng ta hãy cùng chiêm ngắm vai trò của ngài qua biến cố Truyền Tin. Đặc biệt, chú tâm vào lời này trong Thánh Kinh: “Giuse chồng bà là người công chính, không muốn tố cáo bà, đã quyết định bỏ bà cách kín đáo” (Mat 1:19).

Giuse là người công chính. Tại sao Thánh Kinh đã ca ngợi ngài là người công chính? Thế nào là một người công chính dưới cái nhìn Thánh Kinh trong trường hợp của Thánh Giuse?

GIUSE LÀ NGƯỜI CHỒNG

Những lời giải nghĩa về công chính thông thường nhất mà chúng ta vẫn nghe qua câu Thánh Kinh trên, đại khái cho rằng thoạt đầu Giuse cũng cảm thấy bối rối, nghi ngờ và hoang mang. Khi thấy Maria vị hôn thê của mình tự nhiên có thai, theo lẽ thường thì nó phải có một nguyên nhân. Ngài không hiểu, nhưng cũng không muốn làm tổn thương vị hôn thê của mình. Và đây là lý do ngài đã âm thầm định bỏ Maria.

Theo ý nghĩa của câu Thánh Kinh, những lời này còn được giải thích thêm rằng một người đã đính hôn đồng nghĩa đã thuộc về nhau, đã là vợ chồng. Bất trung trong thời gian này, là hành động ngoại tình – một người công chính chắc chắn không muốn nhận một người phụ nữ về với mình trong tình trạng này. Nhưng hoàn cảnh của Maria lại không có đủ lý lẽ để suy nghĩ như vậy. Thế nên, Giuse chỉ còn cách tránh cho mình những khó xử, cũng như tránh cho Maria khỏi bị kết án và bị ném đá. Vì thế, ngài đã đi tới quyết định là âm thầm rút lui! Đây cũng là lời giải thích nổi tiếng của Thánh Gioan Chrysostom và đã được chú giải trong Thánh Kinh Tân Ước. Nhưng câu hỏi ở đây là, điều đó có thật sự như vậy không? Làm sao giải thích được đức công chính của Giuse?

GIUSE LÀ NGƯỜI CÔNG CHÍNH

Trước hết, chúng ta phải suy nghĩ tại sao Thánh sử Matthêu lại phải đưa ra lời giải thích: “Maria chịu thai bởi phép Chúa Thánh Thần” (Mt 1:20)? Nếu Matthêu kể lại câu truyện theo quan điểm của Giuse, thì tại sao ông không nói thêm chi tiết về việc này, mô tả phản ứng của Giuse, mà chỉ viết “Giuse thấy bà có thai”?

Tại sao thiên thần lại nói với Giuse, “Đừng sợ nhận Maria vợ ông về nhà mình” (Mt 1:20). Sự sợ hãi không có nghĩa lý gì đối với quyết định của Giuse. Vì là người công chính, nên qua điềm báo mộng này đã nói lên quyết tâm của ngài là chỉ tìm và thực hiện Thánh Ý Chúa. Thế nên, khi tỉnh giấc, Giuse không “ngần ngại” hoặc “sợ rằng”, Maria đã phạm tội ngoại tình – ngài tin chắc chắn rằng Maria vô tội, và đã vui mừng đón Maria về làm vợ.   

Vì tin tưởng vào sự thánh thiện của Maria, và vì thế Giuse không có cơ sở gì để nghi ngờ Maria. Quyết định rút lui âm thầm trước đó chỉ nói lên thái độ cân nhắc giữa sự thánh thiện, vô tội của Maria và lý trí tự nhiên của một người. Kết quả là sự thánh thiện của Maria và đức công chính của Giuse đã thắng, vì mầu nhiệm Thiên Chúa luôn cao cả vượt xa trí hiểu biết của con người.

Ngay cả các Kitô hữu ngày nay, một số đôi khi cũng có ý nghĩ rằng hành động ngoại tình trong trường hợp Maria cũng rất có thể, nhưng hầu hết lại cho rằng hành động này không bao giờ xảy ra, vì cả Giuse và Maria đều biết nhau, đặc biệt, trường hợp của Maria thì không có lý do gì để việc này xảy ra. Maria không thuộc loại rượu chè, lẳng lơ, và không bị thu hút bởi những cám dỗ của xã hội chung quanh. Maria cũng không ở một mình với bất cứ người đàn ông nào. Mối liên hệ giữa Maria và Giuse không có động lực dẫn đến hành vi dục vọng tội lỗi. Cả hai đã đồng ý sống đồng trinh ngay cả sau khi kết hôn. Nên biết rằng Nazareth thời đó là một thành phố nhỏ vỏn vẹn hơn chục căn nhà trên sườn đồi. Như vậy mọi việc to nhỏ của nhau đều không lọt khỏi con mắt quan sát của người trong làng. 

Thứ đến, để nói lên tình yêu trong hôn nhân, chúng ta buộc phải tin tưởng lẫn nhau. Không thể có một trọng tội xảy ra cho một người mà người đó có một tình yêu trung thành, trong sáng và thánh thiện như tình yêu của Maria dành cho Giuse.

Trường hợp người “đang có thai!” – với chứng cớ rõ ràng, thì người ngay lành cũng không nghĩ khác về việc ăn ở vợ chồng và thai nghén theo chiều hướng tự nhiên. Giuse không có những dấu hiệu bất thường giữa những con người bình thường. Ngài cũng “không có kinh nghiệm về đàn bà”. Một người trong sáng, không có những liên quan giữa hành động sinh lý và việc thai nghén. Như vậy, không gì sai trái nếu Giuse suy nghĩ như một người bình thường.    

Tuy nhiên, một người chồng tốt, mà lại ghen tương nghi ngờ khi mới chỉ thấy một số dấu hiệu khác thường với sự thánh thiện của vợ mình, người ấy có tội với vợ mình. Nếu Giuse tin rằng Maria đã phạm tội ngoại tình, ngài cũng có lỗi với Maria, và cần thiết phải xin lỗi chứ chưa nói đến việc công bố hành động ấy của vợ; và càng không có lý bỏ vợ một cách kín đáo viện dẫn sự thánh thiện của mình. Đối với Giuse, ngay cả việc quyết tâm lìa bỏ Maria âm thầm cũng là một hành động có lỗi với Maria, nếu như quyết tâm ấy không đem lại sự thánh thiện cho cả hai.

Chắc chắn Thánh Giuse cũng có một đức tin như các vị thánh khác, mà trổi vượt nhất là đức tin của tổ phụ Abraham. Qua đòi hỏi hiến tế Isaac, đức tin của tổ phụ Abraham được thử thách vì một mặt Thiên Chúa đã hứa với ông rằng qua Isaac, ông sẽ là cha của các dân tộc, mặt khác Ngài lại đòi hỏi Abraham phải giết Isaac để tế lễ Ngái. Thánh Phaolô đã ca ngợi đức tin của Abraham trong khi ông tin vào hai điều này cùng một lúc. Theo Thánh Phaolô, tổ phụ Abraham đã giải quyết sự trái ngược bằng cách tin rằng Thiên Chúa phải có chương trình của Ngài (Heb 11:19).   

Đức tin của Giuse cũng giống như của Abraham. Phải chăng Thiên Chúa đã đem lại cơ hội này để thử thách đức tin của ngài khi một mặt bảo ngài nhận Maria về làm vợ, mặt khác Maria lại “có thai” trước khi cả hai về chung sống với nhau. Đòi hỏi “trái nghịch” ấy đã khiến Giuse phải dừng lại suy nghĩ. Nhưng như Abraham, Giuse đã đón nhận thánh ý của Thiên Chúa. Đức công chính của ngài đã thể hiện đầy đủ qua sự tin tưởng hoàn toàn tuyệt đối vào lời Chúa.

Sau cùng, đức công chính của Thánh Giuse cho chúng ta biết thêm điều này, ngài chắc chắn cũng đọc, biết và tin vào Thánh Kinh, trong đó có lời tiên tri rằng, “Một trinh nữ sẽ thụ thai và sinh con.” (Isaiah 7:14). Trong thời gian của ngài, dân Do Thái mong chờ Đấng Cứu Tinh xuất hiện, và cặp vợ chồng nào cũng mong Đấng Messiah sinh ra trong gia đình của mình. Đó cũng là lý do tại sao thiên sứ đã nhắc lại với ngài trong giấc mộng lời tiên tri này. Và chắc chắn không nghi ngờ, Giuse tin tưởng rằng Maria chính là người trinh nữ ấy.  

Tóm lại, vì Thánh Giuse là người công chính, và vì đức công chính của ngài sáng tỏ, do đó, tuy rất khiêm tốn, ngài đã không hoảng sợ, không mặc cảm, nhưng vui mừng được làm chồng của Đức Maria. Theo Thánh Giêrônimô, “Đây có thể là một thử thách cho Maria, rằng Giuse, tin tưởng ở sự trong trắng, trinh nguyên của Maria, và lo sợ rằng chuyện gì đó đã xảy ra, đảo ngược sự yên lặng màu nhiệm mà ông không thể giải thích. Cũng vậy, Rabanus giải thích thêm: “Ngài biết Maria mang thai, nhưng là người thanh khiết, và vì ngài cũng đã đọc, ‘Này đây, một trinh nữ sẽ thụ thai,’ nên ngài không nghi ngờ gì lời tiên tri này sẽ được thực hiện nơi Maria,” Đó cũng là lý do “Ngài nên tránh khỏi Maria,” Còn Origen thì viết, “bởi vì ngài nhìn thấy một bí tích cực trọng trong Maria, và ngài không xứng đáng để đến gần”.

PHỤ CHÚ

Theo Sắc Lệnh về các ơn xá trong Năm Thánh Giuse của Tòa Ân Giải Tối Cao:

Ơn Toàn Xá được ban cho những tín hữu nào đọc Kinh Cầu Thánh Giuse (đối với truyền thống Latinh),

hoặc hát Thánh Ca kính Thánh Giuse, toàn bộ hoặc ít nhất một phần (đối với truyền thống Byzantine),

hoặc đọc một số kinh nguyện với Thánh Giuse khác, phù hợp với truyền thống phụng vụ của mình, cầu xin cho Giáo hội đang bị bách hại cả bên trong và ngoài thế giới, và cầu xin cho tất cả các Kitô hữu đang chịu mọi hình thức bách hại.

KINH ÔNG THÁNH GIUSE BẦU CỬ

Lạy ơn Ông Thánh Giuse. Chúng con chạy đến cùng Người, trong cơn gian nan chúng con mắc phải. Chúng con đã kêu van cùng Rất Thánh Đức Bà là Đấng đã làm Bạn cùng Người, phù hộ gìn giữ chúng con, thì chúng con cũng lấy lòng trông cậy cho vững vàng, mà xin Ông Thánh Giuse bầu cử cho chúng con như vậy.

Chúng con xin vì nhân đức kính mến, mà Người làm Bạn cùng Rất Thánh Đồng Trinh là Mẹ Chúa Trời, và là Đấng chẳng mắc phải tội tổ tông truyền, cùng vì lòng thương Người đã ẵm lấy Đức Chúa Giêsu, thì chúng con xin Ông Thánh Giuse ghé mặt lại mà thương đến Hội Thánh, là phần sản nghiệp Đức Chúa Giêsu đã lấy Máu Thánh mình mà chuộc. Lại xin Người dùng sức mạnh thiêng liêng và quyền phép Người, mà giúp đỡ những sự chúng con còn thiếu thốn.

Lạy Đấng đã coi sóc Đức Chúa Giêsu cùng Đức Bà cho cẩn thận, thì chúng con xin Người bênh vực con cái Đức Chúa Giêsu đã chọn. Lạy Cha rất thương yêu! Chúng con xin Người cất mọi sự dối trá cùng mọi tội lỗi, cho chúng con khỏi mắc phải những sự ấy. Lạy Đấng rất mạnh đang ở trên trời hay gìn giữ chúng con, xin Người dủ lòng thương mà che chở chúng con đang khi chiến trận cùng kẻ thù tối tăm là các ma quỉ. Như xưa Người đã gìn giữ Đức Chúa Giêsu cho khỏi cơn hiểm nghèo thế nào, thì rầy chúng con cũng xin Người cứu chữa lấy Hội Thánh, cho khỏi các mưu kế giặc thù, và các sự gian nan khốn khó như vậy, cùng xin Người hằng bầu cử cho chúng con được bắt chước Người, và trông cậy vì quyền thế Người, cho được giữ đạo cho trọn, cùng được chết lành, và được hưởng phúc vô cùng trên thiên đàng. Amen.

Ite ad Joseph. Chúng ta hãy sốt sắng chạy đến cùng Thánh Cả Giuse.